مي دانيم كه مسير حركت ظاهري خورشيد بر روي كره ي سماوي، « دايره البروج » ناميده مي شود. خورشيد در طول سال، يك بار دايره البروج را پيموده و پس از ۲۵/۳۶۵ روز به مكان ابتدايي خود باز مي گردد. در اين بين نيز از ميان ۱۲ صورت فلكي كه هر يك نمايانگر يك برج هستند، عبور مي كند و چهار فصل بوجود مي آورد، كه هر يك شامل سه برج مي باشد. فصل بهار : خورشيد در روز اول فروردين، درست در لحظه ي تحويل سال نو، وارد نقطه ي « اعتدال بهاري مي شود. اين نقطه كه در برج حمل ( بز ) قرار دارد، داراي « ميل » و « بعد » صفر مي باشد. در اين هنگام بر روي زمين ، در طول و عرض جغرافيايي صفر درجه، يعني محل تلاقي مدار « استوا » و « نصف النهار مبدأ » ، خورشيد عمود مي تابد.
گوي سوزان منظومه ي ما، همراه با ارتفاع گرفتن در آسمان، وارد برج ثور ( گاو ) مي شود و اين، يعني فرا رسيدن ارديبهشت ماه. در نخستين روز از اين ماه، « ميل » خورشيد ۷+ درجه و ۴۹ دقيقه، و « بعد » آن ۲ ساعت مي باشد.
برج جوزا ( دوپيكر )، در خرداد ماه پذيراي خورشيد خواهد بود. در روز يكم خرداد، « ميل » خورشيد ۱۵+ درجه و ۳۸دقيقه، و « بعد » آن ۴ ساعت مي باشد.
فصل تابستان : ورود خورشيد به برج سرطان ( خرچنگ ) در روز اول تيرماه، يعني فرا رسيدن « انقلاب تابستاني » . نقطه اي كه در آن « ميل » خورشيد ۲۳+ درجه و ۲۷ دقيقه، و « بعد » آن ۶ ساعت خواهد بود. در اين زمان، خورشيد به بيشترين ارتفاع خود در آسمان مي رسد و ساكنان عرض جغرافيايي ۲۳ درجه و ۲۷ دقيقه ي شمالي، و طول جغرافيايي ۹۰ درجه ي شرقي، آن را درست بالاي سر خود ملاقات خواهند كرد.
ارتفاع گرفتن خورشيد در آسمان متوقف مي شود. مادر سوزان كشور آفتاب، از اين زمان به بعد شروع به كم كردن ارتفاع خود در آسمان كرده و در مرداد ماه ، به سراغ برج اسد ( شير ) مي رود. در نخستين روز از اين ماه، « ميل » خورشيد ۱۵+ درجه و ۳۸ دقيقه، و « بعد » آن ۸ ساعت خواهد بود.
دوشيزه ي آسمان ( سنبله ) نيز در شهريور ماه ميزبان گوي سوزان منظومه شمسي خواهد بود. در تاريخ يكم شهريور « ميل » خورشيد ۷+ درجه و ۴۹ دقيقه، و « بعد » آن ۱۰ ساعت مي باشد.
فصل پاييز : قلب تپنده ي منظومه ي شمسي با فرا رسيدن مهرماه، به ميهماني برج ميزان ( ترازو ) مي رود تا براي دومين بار در سال، استواي سماوي را ملاقات كند. اين نقطه كه به « اعتدال پاييزي » شهرت دارد، داراي « ميل » صفر درجه، و « بعد » ۱۲ ساعت مي باشد. بنابراين در اولين روز پاييز ( يكم مهر )، در عرض جغرافيايي صفر درجه و طول جغرافيايي ۱۸۰ درجه ي شرقي، هنگام ظهر، هيچ سايه اي بر روي زمين نخواهيد يافت ، چون خورشيد در اين نقطه عمود مي تابد.
شاهكار آسمان تابستاني، عقرب، در آبان ماه ميزبان تك ستاره ي درخشان روزهاي زمين خواهد بود. در نخستين روز آبان، « ميل » خورشيد ۷- درجه و ۴۹ دقيقه، و « بعد » آن ۱۴ ساعت خواهد بود.
شاهزاده ي آسمان، در آذرماه به ملاقات برج قوس ( كمان ) خواهد رفت. روز يكم آذر، زماني است كه خورشيد در « ميل » ۱۵- درجه و ۳۸ دقيقه و « بعد » ۱۶ ساعت قرار مي گيرد.
گوي سوزان منظومه ي شمسي، در نخستين روز از دي ماه، همزمان با ورود به برج جدي ( قوچ )، به كمترين ارتفاع خود در آسمان مي رسد. در اين نقطه كه به « انقلاب زمستاني » شهرت دارد ، « ميل » خورشيد ۲۳-درجه و ۲۷ دقيقه، و « بعد » آن ۱۸ ساعت خواهد بود. اگر مايل به ملاقات آن در « سرسو » هستيد، سري به عرض جغرافيايي ۲۳ درجه و ۲۷ دقيقه ي جنوبي، وطول جغرافيايي ۹۰ درجه ي غربي بزنيد.
قلب تپنده ي منظومه ي شمسي كه انگار جاني دوباره گرفته، شروع به افزايش ارتفاع خود در آسمان كرده و در بهمن ماه، برج دلو ( ريزنده ي آب ) را ملاقات مي كند. در نخستين روز از بهمن ماه، « ميل » خورشيد ۱۵- درجه و ۳۸ دقيقه، و « بعد » آن ۲۰ ساعت خواهد بود.
مشعل فروزان آسمان، در اسفندماه به ميهماني ماهي آسماني، برج حوت مي رود. در نخستين روز از ماه اسفند، « ميل » خورشيد ۷- درجه و ۴۹ دقيقه، و « بعد » آن ۲۲ ساعت مي باشد.
و سرانجام… گوي سوزان منظومه ي شمسي، شاهزاده ي آسمان، گرمي بخش سياره ي ما و قلب تپنده ي كشور آفتاب، خسته از سفري يك ساله در افلاك، درست در لحظه ي تحويل سال نو، به خانه ي خويش باز مي گردد. نقطه ي « اعتدال بهاري »، خانه ي امن او، جايي است كه به « ميل » و « بعد » صفر درجه مي رسد. ما نيز شادمان از تابش عمود او در طول و عرض جغرافيايي صفر درجه، لحظه ي تاريخي ورودش به نقطه ي اعتدال بهاري را در نخستين روز از سال نو، جشن مي گيريم
مطالبي كه درباره ي ارتفاع خورشيد در آسمان بيان شد، جملگي مربوط به نيم كره ي شمالي زمين مي باشند. اما جالب است بدانيد كه نيم كره ي شمالي و جنوبي زمين، از نظر آمد و شد فصل ها، معادل شش ماه ( دو فصل ) با يكديگر اختلاف دارند؛ بطوريكه در روز اول فرودين، خورشيد در نيم كره ي شمالي زمين در نقطه ي اعتدال بهاري، و در نيم كره ي جنوبي، در نقطه ي اعتدال پاييزي قرار مي گيرد.
در نخستين روز از تير ماه، در حالي كه خورشيد به بيشترين ارتفاع خود در آسمان نيم كره ي شمالي زمين رسيده و در نقطه ي انقلاب تابستاني قرار مي گيرد، همزمان به كمترين ارتفاع خود در آسمان نيم كره ي جنوبي مي رسد و اين، يعني انقلاب زمستاني. در آغازين روز از ماه مهر، مردم نيم كره ي شمالي اعتدال پاييزي، و مردم نيم كره ي جنوبي، اعتدال بهاري را پيش روي خود مي بينند و سرانجام در روز اول دي ما ه، ما شمالي ها خورشيد را در كمترين ارتفاع خود در آسمان، يعني انقلاب زمستاني، و جنوبي ها آن را در بيشترين ارتفاعش در آسمان، يعني انقلاب تابستاني ملاقات خواهند كرد.
منبع : انجمن نجوم اهواز