تلسکوپ فضایی هابل در سال 1990 میلادی به مدار زمین پرتاب شد و همزمان با این فرایند یکی از آرزوهای دیرینه ستاره شناسان(بویژه نظریه لایمن اسپیتزر) پیرامون استفاده از رصدخانه ای در ورای جو زمین و بدور از هرگونه آلودگی و اختلالات جوی، به حقیقت پیوست. هابل در طی 16 سال ماموریت خود داده های بسیار ارزشمندی (از منظومه شمسی گرفته تا ژرف ترین نگاه به دور دست های کیهان)در اختیار دانشمندان قرار داده است. این تلسکوپ فضایی با ارسال تصاویری شفاف ، دقیق و بی نظیر ،انقلابی عظیم در دانش ما نسبت به کیهان ایجاد نموده است.ما به واسطه هابل توانستیم به گذشته های دور (اندک زمانی پس از مه بانگ) سفر کنیم و ژرف ترین نگاه را به کیهان بیاندازیم .
تلسکوپ فضایی هابل در ارتفاع 575 کیلومتری از سطح زمین هر 97 دقیقه یک بار به دو آن می گردد.
تمامی رصد خانه های زمینی و یا تلسکوپ های فضایی با توجه به نوع طراحی در طول موج خاصی(تابش الکترومغناطیس) فعالیت می کنند، هابل هم اکنون در طیف های مختلف نور از جمله فرابنفش، مرئی، فرو سرخ و... به بررسی فضای اطراف می پردازد.به عبارت دیگر از طول موج 1200 آنگستروم امواج فرابنفش گرفته تا طول موج نزدیک به فرو سرخ 2.4 میکرونی(2400 آنگستروم ) تحت پوشش این تلسکوپ است.هر آنگستروم یک صد میلیونیوم سانتی متر است.این ویژگی منحصر به فرد هابل دانشمندان را قادر می سازد تا ستارگان و کهکشان ها را از جهات مختلف بررسی نمایند.
اگرچه که قطر آینه اصلی تلسکوپ هابل 2.4 متر است و در مقایسه با رصد خانه های غول پیکر زمینی تلسکوپی متوسط محسوب می شود،اما از آنجا که در ورای جو زمین قرار دارد و از هر گونه آلودگی نوری و یا آشفتگی جوی به دور می باشد ،دارای کارایی بیشتری است.به علاوه اپتیک بسیار دقیق به همراه تجهیزات بسیار پیشرفته جانبی و ثبات موقعیت آن در فضا ، از مزایای دیگر این تلسکوپ است.
همین طور که پیش از این نیز اشاره شد،تیمی به سرپرستی دکتر بهرام مبشر(دانشمند کیهان شناس ایرانی و همچنین نماینده سازمان فضایی اروپا در موسسه تلسکوپ فضایی هابل) موفق شدند با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل ژرف ترین تصویر کیهان را از دور ترین کهکشانی که تاکنون شناخته شده است، بدست آورند.
علاوه بر این تلسکوپ هابل با استفاده از روش طیف نگاری، موفق شده تا اتم های بنیادی سازنده جو سیارات را در فراسوی خورشید آشکار سازد؛ یکی از مشکل ترین سنجش هایی که پیرامون جستجوی حیات در خارج از منظومه شمسی صورت گرفته است.
هابل به همراه رصد خانه پرتو گامای کامپتون، رصد خانه پرتو ایکس چاندرا و تلسکوپ اسپیتزر ، چهار تلسکوپ فضایی اصلی سازمان فضایی ناسا را تشکیل می دهند.
سازمان فضایی ناسا هم اکنون مشغول تصمیم گیری پیرامون ادامه فعالیت تلسکوپ فضایی هابل می باشد و بزودی مشخص خواهد شد که آیا ماموریت SM4 occurs برای نصب دو ابزار جدید به نام طیف نگار کیهان و دوربین میدان دید باز 3 انجام خواهد شد یا خیر؟اگر پاسخ مثبت باشد بدون تردید باید منتظر داده های آتی این تلسکوپ باشیم که به طور قطع بار دیگر دانش ما را نسبت به فضای اطراف مان دگرگون خواهد نمود، در غیر این صورت تلسکوپ فضایی هابل پس از 16 سال فعالیت مستمر باز نشسته شده و به عنوان یکی از بزرگترین اختراعات بشری در درک بهتر از کیهان، برای همیشه در تاریخ ستاره شناسی جاودان خواهد شد.
در حال حاضر مرکز پرواز های فضایی گادارد سازمان فضایی ناسا در گرینبلت ایالت مری لند مسئولیت هدایت مداری روزانه این تلسکوپ و اجرای ماموریت های تعمیر اتی و مدیریت برنامه های هابل را بر عهده دارد.موسسه علمی تلسکوپ فضایی(زیر نظر سازمان فضایی ناسا) در بال تیمور ایالت مری لند به همراه انجمن تحقیقات دانشگاهی ستاره شناسی، مسئولیت اجرای برنامه های تلسکوپ هابل را بر عهده دارند.
منبع: آسمان پارس
