سومين المپياد جهاني نجوم و اختر فيزيک 2009 به ميزباني شهر تهران از روز یکشنبه 26 مهر در سازمان منابع آب و نيرو آغاز و تا چهارم آبان ماه ادامه خواهد داشت. به گفته محسن جمالی رئيس ستاد برگزاري سومين المپياد جهاني نجوم و اختر فيزيک 2009 ، اين المپياد نسبت به المپيادهاي ديگر از جمله المپياد رياضي که طي 50 سال متوالي با حضور 105 کشور جهان برگزار مي شود ،بسيار نوپا است.
در اين المپياد تيم هاي دانش آموزي 20 کشور جهان از جمله لهستان، يونان، برزيل، کره جنوبي، چين و … حضور خواهند داشت و از هر يک از کشورهاي شرکت کننده تيم هاي پنج نفره از دانش آموزان بين سن هاي 16 تا 18 سال حضور دارند و سرپرستان تيم هاي اعزامي به تهران درهتل اوين مستقر مي شوند.
المپياد در دو بخش آزمون عملي و تئوري برگزار مي شود و 70 نفر از اعضاي هيات علمي و کميته هاي علمي از داخل کشور که متشکل از متخصصان اختر فيزيک و دانش آموختگان اين رشته تحصيلي هستند، انتخاب شده اند.
جمالي افزود: در آزمون تئوري 18 سوال در اختيار دانش آموزان قرار گرفته و در بخش عملي يا رصد نيز ابزار تلسکوپ در استان سمنان به دليل صاف بودن آسمان در اختيار تيم ها گذاشته مي شود.
سرپرست باشگاه دانش پژوهان جوان وابسته به وزارت آموزش و پرورش با بيان اينکه 600 ميليون تومان براي برگزاري اين المپياد هزينه مي شود ، گفت: در برگزاري هر چه بهتر اين المپياد سازمان فضايي ايران، شرکت پارس خودرو، مجتمع شهيد باهنر و همچنين باشگاه دانش پژوهان جوان نيز مشارکت داشته اند.
جمالي افزود: اين المپياد به منظور ترويج علم نجوم و اختر فيزيک و همچنين شناسايي استعدادهاي درخشان در بين دانش آموزان جوان کشورها برگزار مي شود.
به گفته وي، کسب رتبه اول تيم ملي نجوم ايران در مسابقات جهاني اوکراين در سال 2007 و همچنين کسب رتبه هاي برتر در مسابقات تايلند و اندونزي بيانگر وجود استعدادهاي برتر دانش آموزان ايراني در حوزه هاي علمي است.
ایران و المپیاد نجوم
جمهوري اسلامي ايران براي نخستين بار در سال 2003 ميلادي (1382) به طور غير رسمي با حمايت سازمان ملي پرورش استعدادهاي درخشان (سمپاد)، تيمي متشکل از يک دانش آموز دختر و دو دانش آموز پسر را براي شرکت در هشتمين المپياد جهاني نجوم به کشور سوئد اعزام نمود. ره آورد اين تيم که صرفاً از دانش آموزان مدارس استعدادهاي درخشان تهران انتخاب شده بود، سه مدال برنز بود.
سال بعد (2004) با حمايت سازمان ملي پرورشي استعدادهاي درخشان ، امتحانات المپياد نجوم در تمامي مدارس تحت پوشش اين سازمان در سراسر کشور برگزار شد و تيمي متشکل از 5 دانش آموز انتخاب شد. هر پنج عضو اين تيم دختر بودند . اين تيم براي شرکت در نهمين المپياد جهاني نجوم به کشور اکراين سفر کرد. در آن سال تيم ايران موفق به کسب يک مدال طلا، دو مدال نقره و دو مدال برنز شد. شايان ذکر است که خانم سارا فيض بخش، برنده مدال طلا ، تنها دختري بود که در ميان دانش آموزان دختر شرکت کننده از سراسر جهان در اين دوره از المپياد جهاني موفق به کسب مدال طلا شد.
در سال 1384باشگاه دانش پژوهان جوان با اخذ مجوزهاي لازم ازسوي شورايعالي انقلاب فرهنگي کميته علمي نجوم را تشکيل و آزمون المپياد نجوم را در بين دانش آموزان سراسر کشور برگزار شد. در اين دوره، تيم ملي ايران از چهار دانش آموز دختر و سه دانش آموز پسر تشکيل شده بود که در مسابقات جهاني المپياد نجوم در چين شرکت و با کسب يک مدال طلا، دو مدال نقره و سه مدال برنز و يک ديپلم افتخار، مقام چهارم جهان را کسب کرد. خانم آزاده فتاحي علاوه بر کسب مدال طلا دراين دوره موفق به کسب مدال ويژه بالاترين نمره در امتحان تئوري نيز شد. اين بار نيز دانش آموز دختر ايران، تنها دختر دارنده مدال طلاي جهان بود.
يازدهمين المپياد جهاني نجوم در سال 2006 در کشور هندوستان برگزار شد. تيم ملي ايران با يک دانش آموز دختر و چهار دانش آموز پسر در اين المپياد شرکت کرد. در اين دوره ،تيم ملي در ايران با يک مدال طلا، دو مدال نقره و دو مدال برنز موفق به کسب مقام سوم در جهان شد.
در سال 2007 جمهوري اسلامي ايران با تيم ملي المپياد نجوم خود(شامل دو دانش آموز دختر و شش دانش آموز پسر) در دوازدهمين المپياد جهاني نجوم اوکراين موفق به کسب مقام اول جهان در رده سني زير 17 سال شد.
دانش آموزان ايراني با کسب سه مدال طلا و پنج مدال نقره براي کشور افتخار آفريني کردند. در اين دوره آقاي سيد امير سادات موسوي دانش آموز ملايري ، برنده مدال طلا و موفق به کسب بالاترين نمره در بين دانش آموزان شرکت کننده شد. همچنين خانم الهه نقيب که در دوره يازدهم المپياد جهاني در کشور هندوستان موفق به کسب مدال طلا شده بود در اين دوره نيز برنده مدال طلا شد. همزمان با برگزاري المپياد دوازدهم، با توجه به تغييرات عمده اي که در اساسنامه المپياد جهاني نجوم ايجاد شده بود تيم 5 نفره کشورمان در اولين المپياد آزمايشي نجوم اختر فيزيک که در تايلند برگزار گرديد ، شرکت و با کسب يک مدال طلا و چهار مدال برنز به کشور بازگشت.
در سال 2008 تيم 5 نفره کشورمان مرکب از دارندگان مدالهاي سالهاي قبل در دومين المپياد نجوم واخترفيزيک (دور جديد) اندونزي شرکت و با کسب يک مدال طلا، يک نقره و دو برنز و يک ديپلم افتخار با کسب رتبه چهارم جهان به کشور بازگشت.
حضور موفق دانش آموزان ايراني در عرصه رقابت هاي جهاني و همچنين تجربه خوشايند ميزباني المپياد جهاني فيزيک 2007 در اصفهان ،موجب گرديد تا در راي گيري هيأت ژوري در تايلند ، ميزباني سومين المپياد جهاني و اختر فيزيک 2009 به ايران واگذار شود.
۱ - در راستاي شناسايي اهميت رشد ستاره‌شناسي و موضوعات مربوطه در همه زمينه‌هاي زندگي، شامل آموزش عمومي‌جوانان و با هدف افزايش پيشرفت روابط بين‌المللي كشورها در زمينه آموزش ستاره‌شناسي و اخترفيزيک به دانش‌آموزان، رقابت ساليانه‌اي در اين موضوعات براي دانش‌آموزان دبيرستان ايجاد شده است؛ نام اين رقابت "المپياد بين‌المللي ستاره‌شناسي و اخترفيزيک" است. المپياد بين‌المللي ستاره‌شناسي و اخترفيزيک در بازه‌ي زماني اوت - دسامبر برگزارخواهد شد.
۲ - رقابت به وسيله وزارت آموزش يا سازمان مناسب ديگري که اداره‌ي المپياد را بر عهده دارد، در‌يكي از كشورهاي شركت‌كننده برگزار ميشود. از اين پس، لفظ "وزارت آموزش" در معناي فوق به كار مي‌رود.كشور برگزارکننده ملزم به تضمين مشارکت مساوي هيات نمايندگي همه کشور ها، و دعوت همه‌ي شرکت‌کنندگان سه دوره قبل مي‌باشد. به علاوه حق دعوت از ديگر کشورها را نيز دارد.
المپياد بين‌المللي ستاره‌شناسي و اخترفيزيک رويدادي مطلقاً آموزشي است. هيچ کشوري نبايد تيمي را بنابر دلايل ناشي از تنش هاي سياسي، عدم ارتباط ديپلماتيک, عدم به رسميت شناختن بعضي کشورها توسط کشور برگزارکننده, تحريم و دلايل مشابه از شرکت در مسابقات محروم کند. هنگامي‌که به دليل پاره اي مشکلات کشوري رسماً از حضور در المپياد خوداري کند، دانش‌آموزان آن کشور مي توانند به طور فردي به المپياد دعوت شوند.
پس از طي پنج سال حضور در رقابت‌ها, کشورها بايد آمادگي خود را براي ميزباني يكي از المپيادهاي آينده اعلام کنند. اعلام آمادگي بايد همراه سال هاي پيشنهادي براي برگزاري المپياد باشد که بر مبناي آن بتوان جدولي از کشور هاي برگزار کننده در آينده را استخراج کرد.
کشوري که از برگزاري المپياد خودداري کند، ممکن است ديگر اجازه‌ي شرکت در المپيادهاي آتي را نداشته باشد، حتي اگر نمايندگان اين کشور در رقابت‌هاي قبلي شرکت کرده باشند.
هر گونه تبليغات مذهبي و سياسي عليه کشور ديگري در المپياد ممنوع است. کشوري که اين قانون را نقض کند از شرکت در المپياد هاي آينده محروم خواهد شد.
۳ - وزارت آموزش کشورهاي شرکت‌کننده، قاعدتاً برگزاري، آماده سازي و اجراي رقابت ها را به‌يکي از انجمن‌هاي علمي يا يکي از مؤسسات کشور برگزارکننده واگزار مي کند. وزارت آموزش کشور برگزارکننده، وزارت آموزش کشورهاي شرکت‌کننده را از نام و آدرس مؤسسه‌ي برگزارکننده آگاه مي‌کند.
۴ - هر کشور شرکت‌کننده يک تيم رسمي از دانش‌آموزان دبيرستاني اعزام مي‌کند. همچنين دانش‌آموزاني که دبيرستان را در همان سال مسابقه تمام کرده‌اند مي‌توانند عضو تيم باشند. سن شرکت‌کنندگان نبايد متجاوز از بيست سال، در 31 دسامبر سال برگزاري رقابت باشد. هر تيم به طور معمول بايد 5 دانش‌آموز داشته باشد.
علاوه بر 5 دانش‌آموز، دو همراه از هر کشوري دعوت خواهند شد، يکي از آنها به عنوان سرپرست تيم (مسئول کل تيم) و ديگري به عنوان سرپرست آموزشي (مسئول دانش‌آموزان) انتخاب مي‌شوند. اشخاص همراه با رعايت تساوي حقوق, عضو هيئت بين‌المللي مي‌شوند. اعضاي هيئت بين‌المللي تا رقابت بعدي به عنوان اشخاص رابط در امور المپياد بين‌المللي ستاره‌شناسي و اخترفيزيک از کشور شرکت‌کننده تلقي مي‌شوند.
رقابت ها در فضايي دوستانه که به منظور ترويج همکاري و تقويت دوستي در جامعه‌ي علمي طراحي شده است, برگزار ميشود. بالطبع هرگونه تنش سياسي احتمالي در ميان شرکت‌کنندگان, نبايد در هيچ‌يک از فعاليت‌هاي طول دوره‌ي المپياد منعکس شود. هر گونه فعاليت سياسي عليه اشخاص يا کشورها اکيداً ممنوع است.
سرپرست تيم و سرپرست آموزشي بايد از ميان دانشمندان يا معلمان متبحر انتخاب شوند، به طوري که توانايي حل مسئله‌هاي رقابت را داشته باشند. ضمنا هر يک از ايشان بايد بتواند به زبان انگليسي در حد معمول صحبت کند.
سرپرست هر يک از تيم‌هاي شرکت‌کننده بايد در هنگام ورود، فهرست اطلاعات شخصي مسابقه دهندگان (نام، نام خانوادگي، تاريخ تولد، آدرس منزل، و آدرس مدرسه‌ي در حال تحصيل) و گواهي اشتغال به تحصيل يا فارغ التحصيلي در همان سال (به زبان انگليسي) را به برگزارکننده تحويل دهد.
۵ - کشور برگزارکننده حق دعوت تيم‌هاي مهمان علاوه بر تيم‌هاي مقرر (نه بيشتر از‌يک تيم از يک کشور) را دارد. به طور معمول تيم مهمان نيز از پنج دانش‌آموز و دو سرپرست تشکيل شده است. اما سرپرست‌هاي تيم مهمان عضو هيئت بين‌المللي نيستند. به جز مورد فوق تمام وظايف آنها مشابه وظايف سرپرست‌هاي ساير تيم‌هاي رسمي است. شرکت کردن تيم مهمان همواره نيازمند موافقت کشور برگزارکننده است. کشور اعزام‌کننده‌ي تيم مهمان کليه‌ي هزينه‌هاي ناشي از شرکت تيمش را پرداخت مي‌کند.
برگزار‌کننده‌ي بعدي متعهد به دعوت تيم‌هاي مهمان شرکت‌کننده در دوره‌ي قبلي نيست.کشورهايي که با تيم مهمان شرکت مي‌کنند متعهد به برگزاري المپیاد در آينده نيستند. مسابقه دهندگان تيم مهمان و تيم‌هاي مهمان مانند تيم‌هاي رسمي طبقه بندي مي‌شوند. آنها مي‌توانند موفق به دريافت ديپلم و جوايز شوند ولي در همه‌ي مدارک رسمي‌به نام آنها حرف "G" ("Guest") اضافه خواهد شد.
۶ - زبان کاربردي در المپياد بين‌المللي ستاره‌شناسي و اخترفيزيک انگليسي است. مسائل مسابقه و راه‌حل‌هاي آنها بايد به زبان انگليسي آماده شود؛ اگر چه بهتر است برگزارکننده اين مدارک را به زبان‌هاي ديگر نيز تهيه کند.
۷ - قوانين مالي برگزاري المپياد به شرح زير است:
• سازماني از کشورهاي شرکت کننده که دانش‌آموزان خود را به رقابت اعزام مي‌کند هزينه‌ي سفر دانش‌آموزان و همراهان را مي پردازد.
• کشور برگزارکننده تمامي هزينه‌هاي ديگر را از لحظه‌ي ورود تا لحظه‌ي عزيمت منجمله هزينه‌ي اقامت و انتقال دانش‌آموزان و همراهان، هزينه گردش ها و جوايز برندگان را تقبل مي‌کند.
۸ - رقابت از دو بخش تشکيل شده است: رقابت نظري (شامل سؤال‌هاي کوتاه و بلند) و رقابت عملي (شامل رصد و تحليل داده‌ها). به طور معمول 15 سؤال کوتاه و 2يا 3 سؤال بلند در بخش نظري وجود دارد. در بخش عملي برگزارکننده مي‌تواند مجموعه اي از فعاليت‌هاي 1) رصدي 2) مسئله کتبي 3) مسئله کامپيوتري 4) شبيه سازي آسمان نما يا ترکيبي از اين 4 بخش که انتظار مي‌رود در 5 ساعت حل شود طراحي کند. مسائل بايد حداقل در برگيرنده‌ي 4 بخش از سرفصل هاي المپياد نجوم باشد.
ترتيب روز‌هاي مسابقه توسط برگزار‌کنندگان رقابت بر نامه ريزي ميشود. بايد يک روز آزاد بين دو بخش رقابت در نظر گرفته شود. زمان اختصاص يافته براي حل سؤالات بخش نظري بايد به طور معمول پنج ساعت و براي بخش عملي نيز پنج ساعت اختصاص يابد. مدت المپياد (شامل روز‌هاي ورود و عزيمت) به طور معمول بايد 10 روز است.
مسابقه‌دهندگان در هنگام حل مسائل مي‌توانند از ماشين حساب‌هاي جيبي غير قابل برنامه‌ريزي و بدون قابليت‌هاي گرافيکي استفاده کنند. استفاده از مجموعه فرمول‌هاي رياضي، شيمي، فيزيک، و غيره مجاز نيست.
کشور ميزبان بايد 5 سؤال کوتاه و 1 سؤال بلند اضافي در بخش نظري و 2 مسئله اضافي در بخش عملي تهيه کند. اگر بعضي از مسائل اوليه توسط دو سوم اعضاي هيئت بين‌المللي رد شود, اين مسائل در هيئت بين‌المللي ارائه مي‌شوند. مسائلي که رد شده اند، نمي‌توانند مجدداً در مسابقه مطرح شوند.
۹ - کليه‌ي مسائل مطرح شده در رقابت ها توسط کشور برگزارکننده طراحي مي شود.
۱۰ - بخش نظري 60% و بخش عملي 40% نمره‌ي کل را در بر‌دارند. راه‌حل‌هاي بخش عملي مي‌بايد شامل تحليل نظري (طرح و بحث) و اجراي عملي باشد. راه‌حل هر يک از مسائل مي‌بايد حاوي پاسخ و ريز بارم آن باشد.
۱۱- مسابقه‌دهندگان مدال‌ها و ديپلم‌ها يا نشان‌هاي افتخاري را مطابق با امتيازات کسب شده به ترتيب ذيل دريافت مي‌کنند:
• ميانگين امتيازات کسب شده توسط 3 سه نفر برتر به عنوان 100% (حداکثر نمره‌ي مورد انتظار) در نظر گرفته ميشود.
• مسابقه‌دهندگاني که حد اقل 90% امتيازات را کسب کرده باشند، برنده‌ي جايزه‌ي اول (ديپلم و مدال طلا) مي شوند.
• مسابقه‌دهندگاني 78% و يا بيشتر و کمتر از 90% امتيازات را کسب کرده باشند، برنده‌ي جايزه‌ي دوم (ديپلم و مدال نقره) مي شوند.
• مسابقه‌دهندگاني که 65% و يا بيشتر و کمتر از 78% امتيازات را کسب کرده باشند، برنده‌ي جايزه‌ي سوم (ديپلم و مدل برنز) مي شوند.
• مسابقه‌دهندگاني که 50% و يا بيشتر و کمتر از 65% امتيازات را کسب کرده باشند، برنده‌ي ديپلم افتخار مي شوند.
• مسابقه‌دهندگاني که کمتر از 50% امتيازات را کسب کرده باشند، گواهي شرکت در مسابقه را دريافت مي‌کنند.
• شرکت‌کننده‌ي که بالاترين امتياز را داشته باشد (برنده‌ي ممتاز) جايزه و ديپلم ويژه‌اي را دريافت مي‌کند.
• جوايز ويژه ي ديگري نيز مي‌توانند اعطا شوند.
۱۲- علاوه بر رده بندي انفرادي، مي توان رده بندي تيمي را مطابق مقررات زير انجام داد:
•تيم‌هايي که کمتر از 3 نفر شرکت‌کننده دارند شامل رده بندي تيمي نمي‌شوند.
•براي هر بخش مسابقه رده‌بندي جدا‌گانه‌اي از هر يک از تيم‌ها با جمع کردن امتيازات کسب شده توسط 3 نفر برتر هر تيم انجام ميشود. نتيجه‌ي کلي تيمي، جمع امتيازات سه نفر برتر هر تيم در دو قسمت مسابقه است.
۱۳- تعهدات بر گزار‌کننده:
1.برگزارکننده موظف است که مسابقه را دقيقا مطابق اين اساسنامه سازماندهي کند.
2.برگزارکننده مي‌بايست مجموعه اي از "قوانين برگزاري" را بر مبناي اساس نامه تهيه نمايد، و به موقع به کشورهاي شرکت‌کننده ارسال نمايد. اين قوانين شامل جزئياتي از برگزاري است که در اساس نامه نيامده است. نام و آدرس مؤسسات و افرادي را که در المپياد عهده دار مسئوليت هستند در اين مجموعه خواهد آمد.
3.برگزارکننده برنامه دقيقي براي مسابقه (برنامه‌ي زمان بندي براي شرکت‌کننده‌ها و افراد همراه، گشت‌ها و غيره) تهيه و پيشاپيش به کشورهاي شرکت‌کننده ارسال مي‌کند.
4.برگزارکننده بايد بلافاصله پس از ورود هر تيم صلاحيت شرکت‌کننده‌ها براي حضور در مسابقه را بررسي کند.
5.برگزارکننده مسائل را (با توجه به سر فصل هاي المپياد) طراحي و صورت‌بندي مناسب آنها را به انگليسي و ديگر زبان‌هاي مشخص شده در بند 6 تضمين مي‌کند. توصيه ميگردد سؤال‌هايي انتخاب شوند که راه حل آنها نيازمند قوه‌ي خلاقيت و سطح قابل قبولي از معلومات شرکت‌کننده باشد. کليه‌ي کساني که در روند تهيه و آماده سازي سؤالات مسابقه دخالت دارند. مؤظف به حفظ رازداري کامل مي‌باشند.
6.برگزارکننده مي بايست براي هر تيم، افرادي را به عنوان راهنما اختصاص دهد.
7.برگزارکننده بايد حداقل 24 ساعت قبل از جلسه بحث بين تصحيح کنندگان و سرپرستان تيم ها، فتوکپي راه‌حل‌هاي افراد هر تيم شرکت‌کننده را در اختيار سرپرست آن تيم قرار دهد.
8.برگزارکننده مسئول سازماندهي نحوه‌ي نمره‌گذاري، راه حل مسائل و تصحيح است.
9.برگزارکننده پيش‌نويس ليست پيشنهادي برندگان مدال‌ها و نشان‌هاي افتخار را آماده مي‌کند.
10.برگزارکننده جوايز (مدال‌ها و ديپلم‌ها)، نشان‌هاي افتخار و هدايا‌ي برندگان را تهيه مي‌کند.
11.برگزارکننده مؤظف است چگونگي و روند اجراي المپياد برگزار شده را (به زبان انگليسي) منتشر کند و حداکثر ظرف يکسال پس از المپياد به صورت رايگان به دست هر يک از شرکت کنندگان در مسابقه (مسئولين تيم‌ها، سرپرست‌هاي آموزشي و پرورشي، و مسابقه‌دهندگان) برساند.
۱۴ - رياست هيئت بين‌المللي با نماينده کشور برگزار کننده است. مسئوليت برگزاري المپياد به عهده اين شخص است. تمامي تصميمات، جز مواردي که جداگانه توضيح داده شده‌اند، توسط اکثريت آرا گرفته مي‌شوند. در موارد خاصي که تعداد رأي‌هاي له و عليه برابر باشد، رئيس داراي رأي قاطع خواهد بود.
۱۵ - سرپرستان تيم‌ها مسئول ترجمه‌ي مناسب مسائل از زبان انگليسي (و يا يکي از زبان‌هاي مشخص شده در بند 6) به زبان مادري شرکت کنندگان هستند.
۱۶ - هيئت بين المللي عهده‌دار وظايف زير است:
1.هدايت، سرپرستي و نظارت بر رقابت و کسب اطمينان از برگزاري آن طبق قوانين.
2.بحث درباره‌ي چگونگي انتخاب مسئله‌ي برگزار‌کنندگان، راه‌حل‌ها و نحوه‌ي ارزش‌گذاري، روز قبل از هر يک از رقابت‌ها. هيئت مي‌تواند مسائل پيشنهادي رد کرده و يا تغيير دهد اما نمي‌تواند مسئله‌ي جديدي پيشنهاد دهد. تغييرات شامل ابزارها و ادوات مرحله‌ي عملي مسابقه نمي‌‌شود. نهايتا يک تصميم قطعي درباره‌ي صورت‌بندي مسائل و نحوه‌ي ارزش‌گذاري آنها اتخاذ ميگردد. شرکت‌کنندگان در نشست هيئت بين‌المللي ملزم به حفظ محرمانه کليه‌ي مسائل بوده و از هر گونه کمک به مسابقه‌دهندگان منع مي‌شوند.
3.کسب اطمينان از صحت و طبقه‌بندي صحيح برندگان جوايز.
4.تاييد برندگان مسابقه و تصميم گيري در باره‌ي نحوه‌ي تقديم جوايز و تقدير‌نامه‌ها. تصميم هيئت بين‌المللي تصميم نهايي است.
5.مرور و بررسي مجدد نتايج مسابقه.
6.انتخاب کشوري که برگزار‌کننده‌ي مسابقه‌ي بعدي خواهد بود.
هيئت بين‌المللي تنها نهادي است که مي‌تواند در باره‌ي محروميت کشورهايي که مفاد اين اساسنامه را رعايت نمي‌کنند تصميم بگيرد. ناظران مي توانند در جلسات هيئت بين‌المللي حضور داشته باشند، ولي نبايد رأي دهند و يا در بحث‌ها شرکت کنند.
۱۷- مسئول برگزاري المپياد، نتايج را در يک مراسم رسمي اعلام و نشان‌ها را تقديم مي‌کند. همچنين اين نهاد نمايندگاني از سازمان و مؤسسات علمي برگزارکننده را نيز به مراسم پاياني دعوت مي‌کند.
۱۸- سازماندهي المپياد‌ها در دراز مدت توسط "دبير خانه‌ي المپياد جهاني ستاره‌شناسي و اختر فيزيک" هماهنگ ميشود. اين دبيرخانه شامل رئيس و دبير است. اين اشخاص توسط هيئت بين‌المللي براي مدت 5 سال، پس از انقضاي دوره‌ي قبلي انتخاب مي‌شوند.
رئيس و دبير علاوه بر افرادي که به موجب بند 4 عضو آن مي‌شوند عضو هيئت بين‌المللي هستند. . اين افراد به هر يک از المپيادهاي جهاني ستاره‌شناسي و اختر فيزيک دعوت مي‌شوند و هزينه‌ي سفر و ساير مخارج ايشان نيز به عهده‌ي کشور برگزارکننده مي‌باشد.
۱۹- تغييرات در اساس‌نامه‌ي فعلي، اضافه شدن بند‌هاي جديد و يا مستثني کردن بند‌هاي قبلي، فقط وسط هيئت بين‌المللي اعمال ميشود و نياز مند اکثريت آرا ( ) است.
هيچ تغييري در اين اساسنامه و يا برنامه‌ي درسي نبايد اتفاق بيفتد مگر آنکه همه ي نماينده گان کشور ها از متن آن پيشنهاد، حداقل 3 ماه قبل مطلع شده باشند.
۲۰ - شرکت در المپياد جهاني ستاره‌شناسي و اختر فيزيک حاکي از پذيرش اساسنامه ي فعلي توسط وزارت آموزش هر يک از کشورهاي شرکت‌کننده است.
۲۱ - نسخه‌ي اصلي اين اساسنامه به زبان انگليسي نوشته شده است.
تاریخچه
المپياد جهاني نجوم و اختر فيزيک مسابقه اي بين المللي در نجوم و اختر فيزيک است که در بين دانش آموزان دبيرستاني برگزار مي شود. اين مسابقه قبلاً بين دانش آموزان جمهوري هاي اتحاد جماهير شوروي برگزار مي شده است. در سال ۱۹۹۶ براي اولين المپياد جهاني نجوم به شکل يک مسابقه بين المللي بين دو کشور روسيه و سوئد برگزار شد و از آن تاريخ به بعد اين المپياد همه ساله در يکي از کشورهاي جهان برگزار شده است.
• دومين المپياد (۱۹۹۷) سال بعد در روسيه و با حضور ۴ کشور برگزار شد.
• المپياد سوم (۱۹۹۸) نيز در روسيه همانند سال قبل و با حضور ۴ کشور برگزار گرديد.
• المپيادچهارم (۱۹۹۹) به ميزباني اوکراين و با حضور ۷ تيم از کشورهاي بلوک شرق برگزار گرديد.
• المپياد پنجم (۲۰۰۰) به ميزباني روسيه و با حضور ۸ تيم برگزار گرديد.
• المپياد ششم (۲۰۰۱) به ميزباني اوکراين و با حضور ۹ تيم از کشورهاي جهان برگزار گرديد.
• المپياد هفتم (۲۰۰۲) به ميزباني روسيه و با حضور ۱۲ تيم برگزار گرديد.
• المپيادهشتم (۲۰۰۳) به ميزباني سوئد و با حضور ۱۴ تيم از کشورهاي جهان از جمله ايران برگزار گرديد. (اولين حضورايران درالمپيادنجوم) ازاين سال به بعد همه ساله تيم ملي المپيادنجوم ايران دراين مسابقات شرکت نموده است.
• المپياد نهم (۲۰۰۴) به ميزباني روسيه و با حضور ۱۸ کشور از کشورهاي جهان برگزار شد.
• المپياد دهم(۲۰۰۵) به ميزباني کشور چين و با حضور ۱۵ کشور برگزار گرديد.
• المپياديازدهم (۲۰۰۶) به ميزباني کشور هند و با حضور ۱۶ کشور برگزار گرديد.
• المپياددوازدهم (۲۰۰۷) به ميزباني کشور اوکراين و با حضور ۲۲ کشور برگزار گرديد. در اين دوره از مسابقات تيم ملي جمهوري اسلامي با کسب ۳ مدال طلا و ۵ مدال نقره مقام اول جهان را در رده سني ۱۷ سال کسب کردند.
در اين دوره از مسابقات اساسنامه المپياد جهاني دستخوش تغييراتي گسترده اعم از ويژگيهاي سني دانش آموزان، نوع آزمونها و همچنين زبان رسمي المپياد گرديد و همزمان با دوره دوازدهم، اولين دوره ي جديد با عنوان المپياد جهاني نجوم و اختر فيزيک با قوانين جديد و بطور آزمايشي در کشور تايلند برگزار شد. ( کشورمان درسال ۲۰۰۷ دوتيم به مسابقات اعزام نمود که دردوره جديد اين المپياد موفق به کسب يک مدال طلا و چهار مدال برنز گرديد.) با توجه به جامعيت، کار آمدي دوره جديد، کميته بين المللي ادامه برگزاري المپياد نجوم و اختر فيزيک را به سبک نوين تصويب کرد.
دومين المپياد نجوم اختر فيزيک در سال ۲۰۰۸ در کشور اندونزي و با حضور ۲۴ کشور و با حضور ۵ نفر از دانش آموزان کشورمان در باندونگ اندونزي برگزار گرديد .
سومين المپياد جهاني نجوم و اختر فيزيک نيز در سال ۲۰۰۹ ( سال جاري ) از ۱۷ تا ۲۶ اکتبر در تهران برگزار خواهد شد.
ساختار
مسابقه المپياد نجوم واختر فيزيک شامل ۳ امتحان است. امتحان اول که امتحاني است تئوري به شکل کتبي برگزار مي شود. دانش آموزان بايد ۱۵ سوال کوتاه و ۳ مسئله تشريحي را که در قالب موضوعاتي چون مکانيک سماوي ، نجوم کروي و اختر فيزيک طراحي شده، پاسخ دهند. اين امتحان معمولاً ۶۰ درصد نمره کل را شامل مي شود.
امتحان دوم نيز به صورت کتبي است و موضوع آن تحليل داده هاي نجومي است. در اين آزمون داده هاي نجومي که از رصدهاي واقعي بدست آمده در اختيار دانش آموزان شرکت کننده هرتيم قرار مي گيرد تا آنها را تحليل و در مورد نتيجه آن بحث کنند. امتحان تحليل داده ها ۳۰ در صد نمره را دارد.
امتحان سوم، امتحان رصد است. در اين بخش همه دانش آموزان بااستفاده ازتلسکوپ و دوربين سي سي دي (CCD) آسمان را رصد مي کنند و به سئوالاتي که در اين زمينه پرسيده مي شود، پاسخ مي دهند. امتحان رصد معمولاً ۱۰ در صد نمره نهايي را به خود اختصاص مي دهد.
دانش آموزان در طول ده روز برگزاري المپياد علاوه بر شرکت در آزمونها در مجموعه برنامه هاي جانبي و فوق برنامه نيز حضور دارند.
پیام سرپرست وزارت آموزش و پرورش
خداوند كيوان و گردان سپهر فروزنده ماه و ناهيد و مهر
دانش پژو هان، اساتيد،برنامه ريزان و ميهمانان گرانقدر شركت كننده در سومين المپياد بين المللي نجوم و اختر فيزيک.
مايه خوشوقتي و مسرت اينجانب است كه با همت والاي تمامي شما عزيزان، شاهد حضور پربار و سرزنده علاقمندان به دانش نجوم در فضايي آكنده از دوستي ،برادري، صميميت و عطرآگين به عطر مجاهدت در راه علم و كسب دانش هستیم.
ما در سرزميني ميزبان شما هستيم كه گذشته و سير تاريخي و علمي آن سابقه اي درخشان و ممتاز در ارتباط با علم نجوم و اختر شناسي داشته و دانشمندان برجسته اي نظير خواجه نصيرالدين طوسي ،عبدالرحمن صوفي رازي ،غیاث الدین جمشید کاشانی و ده ها چهره ي شاخص ديگررا در مهد خود پرورانده است كه هر يك به تنهايي منشأ و مبدأ تحولات و پيشرفت هاي عظيمي در دنيا بوده اند. باعث افتخار اينجانب است كه امروز، به مدد چنين پشتوانه هاي علمي غني و پشتكار خستگي ناپذير جوانان ،جایگاه مناسبی درعرصه تحولات علمی داریم.
به هر حال، اميد آن دارم كه فضاي رقابت هاي امسال نيز عرصه ي درخشش تمامي دانش آموزان و دانشمندان با اخلاق و پر اراده اي باشدكه به نمايندگي از ملت هاي مختلف و با هدف پرورش استعدادهاي خدادادي ، اعتلاء و توسعه ي دانش نجوم و پويايي و همدلي بين المللي قدم به صحنه ي اين رقابت ها گذاشته اند.
در پايان ، وظيفه ي خود مي دانم از تمامي بانيان و مجريان اين همايش علمي و رقابت ارزشمند نيز قدرداني نموده و عزت و سرفرازي تمامي آنان را از خداوند متعال آرزو نمايم.
سید رمضان محسن پور
سرپرست وزارت آموزش وپرورش
پیام رئيس ستاد برگزاري سومين المپياد جهاني نجوم و اختر فيزيک
خوشبختانه ، ميزباني مطلوب المپياد جهاني فيزيک در سال 2007 گام موثري بر ايجاد نگرش مثبت جهانيان به جامعه اسلامي ايران عزيز بوده و پذيرش ميزباني المپياد جهاني نجوم و اختر فيزيک ازسوي دبيرخانه بين المللي المپيادنجوم ونيز ارسال نامه تشکر آميز از سوي گردانندگان المپيادهاي جهاني براي ميزباني موفق سي و هشتمين المپياد جهاني فيزيک و پيشنهاد ميزباني مجدد اين المپياد در سال 2023 همه و همه گوياي نگرش مثبت و درک توانمنديهاي فرهنگي و مديريتي کشورمان است.
ازطرفي ديگر کسب رتبه اول تيم ملي نجوم کشورمان در مسابقات جهاني اوکراين در سال 2007 و کسب رتبه هاي برتر در مسابقات تايلند و اندونزي بيانگر وجود استعدادهاي برتر دانش آموزان مان در اين حوزه علمي است که با نگاهي به تاريخ و حضور منجمان ايراني و اسلامي مي توان به توانمنديها و استعدادهاي دانشمندان کشورمان در توسعه و ترويج اين علم اميدوار بود.همچنين همزماني برگزاري اين المپيادجهاني دركشور فرصت مناسبي رادرراستاي توسعه ومعرفي دستاوردهاي آن فراروي مسئولين امرقرارخواهدداد كه انشاا... به نحو مناسب ازآن بهره برداري گردد. به اميد سربلندي ايران اسلامي مان
محسن جمالي
رئيس ستاد برگزاري سومين المپياد جهاني نجوم و اختر فيزيک
پیام وزیر سابق آموزش و پرورش
سومین المپیاد بین‌المللی نجوم و اختر فیزیک ۲۰۰۹ از ۱۸ تا ۲۷ اکتبر در تهران برگزار می‌شود. مایه مسرت و خوشحالی فراواناست که دانشمندان جوان نجوم را برای شرکت در این رویداد علمی به ایران دعوت کنم. سال ۲۰۰۹ سال جهانی نجوم است. تقارن این دو رویداد مهم را به فال نیک می‌گیرم و سال ۲۰۰۹ را برای همه شرکت کنندگان و داوطلبان این المپیاد سالی پربار و توام با صلح و دوستی آرزو می‌کنم.قطعا این قبیل رقابت‌هاتلاشی برای پویایی دانش‌آموزان کشورها و به وجود آمدن همدلی و همراهی بیشتر بین ان‌ها در سطح بین‌المللی است. ایران نیز همگام با ملل مختلف از گذشته‌های دور حضوری موثر برای پیشرفت و اعتلای نجوم داشته است و تاریخ پرفراز و نشیب علم به خوبی تلاش‌های منجمانی نظیر عبدالرحمان صوفی رازی، خواجه نصیر طوسی و غیاث‌الدین جمشید کاشانی را در ایران به یاد می اورد. این گردهمایی فرصتی خواهد بودتا علاوه بر آشنایی با فرهنگ ایران، با ریشه‌های تاریخی این علم در بین دانشمندان ایرانی و اسلامی آشناتر شوید. پیشاپیش اقامتی بسیار دلپذیر و خوشایند برای یکایک شرکت‌کنندگان آرزو می‌کنم.
علیرضا علی احمدی
وزیر سابق آموزش و پرورش
به گزار ش سایت نجوم ایران از ستاد برگزاری سومین المپیاد بین اللملی نجوم و اخترفیزیک
در ادامه تصاویری از دوره های قبلی المپیاد نجوم و اخترفیزیک می بینید...
