دیوید ایرنرایش (David Ehrenreich) محقق موسسه سیاره شناسی و فیزیک نجومی گرونوبل فرانسه است که حوزه فعالیتی وی مشخص کردن اتمسفر سیاره های خارج از منظومه شمسی است و به نشانه های حیات و عدم وجود حیات در گستره های تابش اتمسفرهای سیاره ای علاقمند است.
وی ریاست گروه تحقیقاتی رصد زهره از طریق تلسکوپ فضایی هابل را با استفاده از ماه به عنوان آینه برعهده دارد تا گستره تابش اتمسفر زهره را به دست آورد.
این گروه تحقیقاتی با استفاده از ابزارهای دوربین پیشرفته تحقیقات، دوربین میدان عریض و طیف نگار تلسکوپ فضایی در هابل به مشاهده گذره زهره در طول موجهای متنوعی از ماوراه بنفش تا نزدیک مادون قرمز استفاده می کنند. در طول این گذر هابل تصاویری از گذر زهره گرفته و به طیف نگاری آن می پردازد که این امر می تواند اطلاعاتی را از اتمسفر زهره ارائه کند.
هابل به مدت هفت ساعت به رصد این پدیده می پردازد و در طول گذر و پس از آن ستاره شناسان می توانند به مقایسه اطلاعات بپردازند. ستاره شناسان به این رصد طولانی نیاز دارند چرا که آنها به دنبال نشانه هایی از تابشهای بسیار ضعیف هستند. تنها 1/100 هزارم نور خورشید توسط اتمسفر ونوس فیلتر می شود و به ماه منعکس می شود.
ایرنرایش - رئیس گروه تحقیقاتی رصد زهره در گفتگویی با خبرگزاری مهر، به بیان جزئیات این پروژه تحقیقاتی پرداخت.
نحوه رصد کردن پدیده گذر زهره را توضیح دهید؟ این پدیده چگونه توسط تلسکوپ فضایی هابل رصد می شود؟
دیوید ایرنرایش (David Ehrenreich) محقق موسسه سیاره شناسی و فیزیک نجومی گرونوبل: ما طی روزهای 5 و 6 ژوئن ( 16 و 17 خرداد ماه) از تلسکوپ فضایی هابل برای رصد گذر زهره از مقابل خورشید استفاده می کنیم. هابل نمی تواند مستقیم به خورشید نگاه کند چرا که نگاه کردن مستقیم هابل به خورشید صدمات جدی به ابزارهای آن وارد می کند، از این رو ما از ماه به عنوان یک آینه بزرگ استفاده می کنیم و گذر زهره را رصد می کنیم. نور خورشید در سطح ماه منعکس می شود. ما در این نور منعکس شده خورشید به دنبال گذر زهره خواهیم بود.
گذر زهره به یک کسوف کوچک شباهت دارد، چرا که از زمین زهره در مقایسه با خورشید بسیار کوچک است. به خصوص این که ما تلاش می کنیم نشانی از اتمسفر زهره به دست آوریم. این تکنیک شبیه تکنیکهایی است که برای تشخیص و تعیین ویژگیهای سیاره های اطراف ستاره های دور استفاده می شود که از آن با عنوان " exoplanets" یاد می شود و گاهی گذر این ستاره ها را نیز مشاهده می کنیم. بنابراین هدف ما استفاده از فرصت گذر زهره به عنوان شاخصی برای تعیین سیاره های اطراف ستاره های دور که هم اندازه زمین است و امیدواریم که بتوانیم در سالهای آینده این سیاره ها را کشف کنیم. ( زهره و زمین هم اندازه یکدیگر هستند) از آنجایی که ما دانش مناسبی از ویژگیهای زهره داریم می دانیم که در حین پدیده گذر زهره چه اتفاقی رخ می دهد و این امر می تواند به درک نشانه هایی که ما یک سیاره اطراف ستاره های دور به دست خواهیم آورد کمک کند.
* درباره پدیده گذر زهره از مقابل خورشید توضیح دهید؟ این پدیده هر چند سال یکبار تکرار می شود؟
- گذر زهره زمانی اتفاق می افتد که زهره از مقابل سطح خورشید که رو به زمین است عبور می کند. این پدیده شبیه این کسوف بسیار کوچک است. گذر زهره احتمالا یکی از نادرترین کسوفهایی بوده که از زمین قابل مشاهده است. این پدیده هر قرن 2بار اتفاق می افتد؛ اما بین هر بار یک فاصله زمانی هشت ساله است. آخرین گذر زهره در سال 2004 رخ داد و تاریخ گذرهای پیشین در سالهای 1882، 1874، 1769، 1761 و 1639 رخ داده است، سال 1639 نخستین تاریخی است که توسط ستاره شناسان گزارش شده است. تاریخ بعدی گذر زهره در سال 2117 خواهد بود. این پدیده از این جهت نادر است که خورشید، زهره و زمین باید به طور کامل در یک خط قرار بگیرند تا گذر زهره از زمین قابل مشاهده باشد، چرخش زمین و زهره به دور خورشید بر اساس یک نقشه واحد نیست از این رو هم مسیری کامل به ندرت ایجاد می شود.
* گذر زهره در سراسر جهان چگونه رصد می شود و آیا این پدیده در یک زمان در سراسر جهان رخ می دهد، اگر خیر به تفاوتهای زمانی آن اشاره کنید.
- گذر زهره در یک زمان مشخص در سراسر زمین رخ نمی دهد و علت این امر گردش زمین است، اما سایتی طراحی شده تا زمان آغاز و پایان گذر زهره را برای یک محل مشخص محاسبه می کند. در سایت برای مثال می توانید اسم شهر" تهران " را وارد کنید و کلید " مشخص کن را کلیک کنید، این سایت به شما ساعتهای کوچکی را در سطح راست تصویر نشان می دهد و به شما زمانهای آغاز گذر زهره را نشان می دهد. از تهران نقطه آغاز عبور زهره پیش از طلوع آفتاب است، پس شما در تهران آغاز آن را از دست می دهید و می توانید این پدیده را پس از آغاز تا انتها مشاهده کنید. خورشیدهایی که در زیر ساعتها قرار دارند، مسیری را نشان می دهد که زهره از مقابل خورشید عبور می کند.
* اولین نقطه ای که گذره زهره قابل رصد کردن می شود، کجا است؟
- گذر زهره روز 5 ژوئن ( 17 خرداد ماه) آغاز می شود و به طور کامل در منطقه اقیانوس آرام قابل دنبال کردن است، از این رو این منطقه بهترین نقطه برای مشاهده با شرایط مطلوب است.
زینب حسینی از سایت نجوم ایران
به نقل از مهر