در روزهاي پاياني زمستان 1383 زمانی که کاوشگر اروپایی هویگنس قدم بر سرزمین عجایب گذاشت، انسان شاهد یکی از مهمترین کاوشهای بزرگ خود بود. مأموریت یک و نیم ساعته هویگنس اگرچه به بسیاری از پرسشها پاسخ گفت اما دهها پرسش جدید ایجاد کرد. وجود دریاچه‌هایی از متان مایع بر سطح این قمر بزرگ یکی از این سؤالها بود. به تازگي فضاپيماي كاسيني درياچه اي از هيدروكربن هاي مايع را در نزديكي قطب جنوب تيتان يافته است. قبل از اينكه ماموريت كاسيني آغاز شود دانشمندان وجود اقيانوس هايي از متان، اتان و ديگر هيدروكربن هاي سبك را بر روي تيتان پيش بيني مي كردند. اما بعد از 40 بار گردش كاسيني در ارتفاع كم به دور تيتان، اطلاعات به دست آمده امكان وجود چنين اقيانوس هايي را رد كرد. ولي وجود هزاران شبه درياچه بر روي اين قمر شگفت انگيز را هيچ گاه نمي توان انكار كرد. كاسيني با استفاده از طيف سنج نقشه بردار مرئي و مادون قرمز خود(VIMS) توانست درياچه اي از اتان مايع را كشف كند. اين كاوشگر همچنين توانست درياچه ديگري را كه 235 كيلومتر درازا و 7800 كيلومتر مربع مساحت دارد، كشف كند. اين درياچه Ontario Lacus نام دارد. تنها كمي بزرگتر از درياچه Ontario (واقع در آمريكاي شمالي) است و همين امر علت نامگذاري آن را مي رساند. كشف چنين درياچه هايي سبب مي شود كه تيتان بعد از زمين، دومين جرمي در منظومه شمسي باشد كه بر روي سطح خود مايع دارد. تیتان همیشه یکی از نقاط شگفت‌انگیز منظومه شمسی بوده است. قمري که به تنهایی از پلوتو بزرگتر است و داری جوی غلیظ با تشابهات بسیاری با جو سیاره ماست.(هم اكنون نيتروژن و متان موجود در جو تيتان سدي را براي مطالعه بيشتر سطح اين قمر ايجاد كرده است). از آن مهمتر، بررسی‌هاي رادیویی و طیف‌سنجی از سالهای دور نشان داده اند كه محیط داخلی این سیاره بسیار مشابه دوران زمین در شرایطی است که بذر حیات را در دل خود می‌پروراند. این قمر همیشه در پرده‌ای از ابرهای غلیظ پوشیده است و عملاً به رصد‌خانه های بزرگ زمینی و فضایی ما اجازه نمی‌دهد تا نگاهی دقیق به سطح آن بیاندازند.
چهار سال پیش که فضاپیمای هویگنس از مدارگرد همراه خود (کاسینی) جدا شد و راه فرود بر تيتان را در پیش گرفت، همه نگاه‌ها متوجه این بخش از منظومه شمسی شده بود. نخستین عکس‌ها نشان از سطحی شبیه به دریایی بزرگ داشت که جریانهایی مانند رودخانه به آن وارد می‌شود. اما مطالعات بعدی در این نظر ترديد ایجاد کرد و نشان داد احتمالاً در این منطقه زمانی جریان مایعی وجود داشته است اما به مرور زمان این مایع تبخیر شده و فضای حاصل در حال حاضر کاملا خشک است. از سوی دیگر در حالی که بسیاری انتظار داشتند تا هویگنس در حال فرود بتواند تصاویری از ریزش باران هم تهیه کند اما هیچ خبری از باران نبود . بررسی‌ها نشان می‌داد که ممکن است شرایط جوی تیتان اجازه بارش را ندهد. گذشت زمان و اطلاعاتی که فضاپیمای کاسینی در طی گردش‌های مداری بعدی خود از این قمر به زمین می‌فرستاد باعث شد تا شواهد متعددي مبني بر وجود درياچه هايي از متان و اتان مايع بر روي تيتان يافت شود. BoB Brown (سرپرست ابزار VIMS فضاپيماي كاسيني) از دانشگاه آريزونا درباره كشف اخير كاسيني مي گويد: اين اولين مشاهده اي بود كه ما را به وجود درياچه هايي سرشار از مايع بر روي تيتان مطمئن كرد. ما وجود چنين درياچه هايي را از قبل پيش بيني مي كرديم ولي هيچ نشانه اي مبني بر وجود قطعي آنها در دست نبود. مدارگرد كاسيني متعلق به ناسا و تيتان‌نشين هويگنس متعلق به ايسا، يكي از بزرگترين مأموريتهاي فضايي بشر تا به امروز بوده‌اند. اين مجموعه پس از پرتاب در 15 اكتبر 1997 و پرواز از كنار زهره، زمين و مشتري سرانجام در 30 ژانويه 2004 ميلادي وارد مدار زحل شد. به اين ترتيب مأموريت چهار ساله كاسيني به منظور مطالعه منظومه كيواني كه شامل سياره كيوان و بالغ بر 50 قمر گوناگون آن مي‌باشد، آغاز شد. در 25 دسامبر همان سال هويگنس از سفينه مادر جدا شد و با چتر وارد اتمسفر غليظ تيتان گرديد. اندازه‌گيري دما، فشار، تركيب شيميايي، سرعت و جهت باد، تغييرات شرايط در لايه‌هاي مختلف جو و همچنين صداي تيتان از جمله داده‌هاي عجيبي بود كه براي اولين بار در تاريخ بشريت از جو و سطح يك قمر واقع در دوردست‌ها دريافت مي‌شد.
منبع : universeToday.Com
نويسنده : علی پزشکی