نواختر ها و كوتوله هاي نواختر وجود دارند . برخلاف شبيه بودن نامهايشان ، انها با مكانيزمي كاملا" متفاوت به وجود مي آيند و ستاره شناسان هنوز فكر مي كنند كه ستاره هاي مشابه هردو كار را انجام ميدهند .
z زرافه ، يك كوتوله نواختر در آسمان شمالي دور ، كوتوله اي آشنا براي نسل آماتور رصد كنندگان ستارگان متغير بوده است . اين كوتوله هر سه هفته يا بيشتر با قدر10تا 13 روشن است و بعضي اوقات در ميانه راه متوقف مي شوند .اين فعاليت بر اين مبنا استوار شده است كه ناپايداري در صفحه گازي پيوسته سبب از بين رفتن تدريجي يك ستاره معمولي و كاهش يافتن آن به يك كوتوله سفيد مي شود . در فاصله هاي زماني منظم ، اين صفحه پيوسته داراي بار اضافي شده و ناگهان چسبندگي خود(اصطكاك سيال ماده ) را تغيير داده و محتويات خود را در كوتوله رها مي كند. در زماني ديكر اين چرخه جهش و انفجار شكسته مي شود و گاز به آرامي كاهش مي يابد.يك چنين ستاره اي بايد هر چند هزار سال يا بيشتر با شيوه اي متفاوت و بسيار بزرگتر منفجر شود . لايه نازكي از هيدروژن تازه كه بر سطح كوتوله سفيد جمع شده است بايد به تدريج عميق و متراكم شود كه بتواند مانند يك بمب هيدروژني منفجر شود .ولي هيچ يك از كوتوله هاي نو اختر از زماني كه كشف شده اند چنين فرايندي را نداشته اند .
سرانجام منجمان يك توپ دودزا پيدا كرده اند .ميشل ام شارا Micheal M. Shara) (و 15نفر از همكارنش در شماره ي 8 مارس مجله ي نيچر گزارش دادند كه Z زرافه چندين سال نوري توسط حلقه اي از گازهاي متراكم فرا بنفش احاطه شده است . آنها حلقه ها را در منطقه وسيعي جايي كه ماهواره محقق تحولات ناسا (GALEX nasa) در پي بررسي كهكشان نزديك بود ، كشف كردند. مطالعات بعدي ثابت كرد كه حلقه ها با سرعت زيادي بيرون ريخته مي شوند . جرم بدست آمده از پوسته با آنچه كه از نواختر كلاسيك انتظار مي رفت تطابق داشت ولي به هيچ روش ديگري با اين موضوع كه ستاره گاز را به بيرون مي اندازد تطابق نداشت .انفجار نواختر ممكن است چندين هزار سال گذشته اتفاق افتاده باشد – وفتي كه زرافه فروتن Z به طور موقت با قدر 1 يا 2 درخشان شود .
تصوير : در اين تصوير كه با اشعه فرابنفش از ماهواره GALEX گرفته شده است ، پوسته نازك گاز توده اي نشان مي دهد كه سالها پيش انفجار يك نواختر كامل بر روي كوتوله نواختر Z زرافه اتفاق افتاده است (بالاي مركز) .زرد، نور فرابنفش را با طول موج حدودا"230 نانومتر نشان مي دهد؛ آبي فرابنفش قوي در 150 نانومتر است . چهارچوب دو سوم درجه مربع است .زرافه Z 530 سال نوري دور است كه اين بدان معناست كه روشنترين قوس 2سال نوري با ستاره فاصله دارد .
منبع : Sky&Telescope
نويسنده : سمانه سليماني