شبهاي بهاري فرصت مناسبي است تا يك پديده جالب را در اسمان شب ببينيد.
همانطور که در مقاله قبل گفته شد امسال از نظر پدیده های نجومی سالی بسیار پر بار برای منجمان است . نمونه کسوف 9 فروردين ماه بود كه بسيار زيبا بود. ولی پدیده جذاب دیگری در فروردین ماه هر سال اتفاق می افتد که کمتر کسی از ان اطلاع دارد. نام این پدیده "نور مخالف"است. نام ان را تا به حال شنیده اید؟ اگر نه در این مقاله شما را با ان و نحوه رصد ان اشنا می کنیم.
نام نور مخالف ترجمه تحت اللفظی کلمه المانی گگن شاین است. موقعیت قرارگیری این نور در اسمان که همواره 180 درجه با مکان خورشید فاصله دارد وجه تسمیه ان را نشان می دهد. الکساندر فون هامبولت(طبیعی دان المانی) و ادوارد امرسن بارنارد(اخترشناس مشهور امریکائی) از جمله نخستین رصد گران این پدیده بوده اند. نور مخالف بخش تقویت شده و بیضی شکل از نوار منطقه البروجی کمربند بسیار ضعیفی از نور است که در امتداد دایره البروج در اسمان کشیده شده است.بخش درخشان نوار منطقه البروجی که همیشه در نزدیک خورشید پیش از سپیده دم (در ابتدای پائیز) یا پس از شفق در اسمان شامگاهی (در ابتدای بهار) دیده می شود نور منطقه البروجی نام دارد. نور منطقه البروجی و نور مخالف به مانند 2 مروارید در گردنبندی از نور به درو اسمان حلقه زده اند. نور منطقه البروجی و نور مخالف نورهایی هستند که از بازتاب و پراکندگی نور خورشید از ذرات و غبار در منظومه شمسی به وجود می ایند. این ذرات بسیار ریز( در حد یک میکرون) در صفحه نزدیک به قلمرو سیارات خارجی قرار گرفته اند که از گذر دنباله دارها و برخورد سیارک ها با یکدیگر به وجود امده اند و به مرور زمان پخش شده و پدید اورنده یک قرص کم فروغ شده اند. درست در امتداد خورشید ما بیشترین بازتاب نور را داریم اما به دلیل درخشش خورشید هرگز این قسمت درخشان را نخواهیم دید.
آزمایش پدیده نور مخالف
برای فهم بهتر چگونگی اتفاق افتادن پدیده نور مخالف می توانید صبح کمی بعد از طلوع افتاب به یک چمنزار بروید که قطرات شبنم هنوز دیده می شوند. به سایه سر خود نگاهی بیندازید .هاله ای از نور سفید را مشاهده می کنید.این روشنایی که از سمت سایه به بیرون به تندی کاهش می یابد به "نور مقدس" موسوم است. بنونتو سلینی (مجسمه ساز ایتالیایی) در قرن 16 این ازمایش را کرد و وقتی این پدیده را در اطراف سایه خود دید تصور کرد که این نور از نشانه نبوغ و درک و فهم اوست!
رصد نور مخالف
از فروردین تا شهریور هر سال دیدن نور مخالف در عرض های میانه و شمالی نیمکره شمالی بسیار دشوار است زیرا نقطه پاد خورشید در نیمه شب ارتفاع کمی از افق دارد. از اواسط اذر تا اوایل بهمن نقطه مقابل خورشید در اسمان به بیشترین ارتفاع می رسد ولی در این زمان نور مخالف در راه شیری قرار دارد و دیدن ان سخت است. در نتیجه از اوایل مهر تا اوایل اذر و از اواسط بهمن تا اواخر فروردین زیر اسمانی بسیار تاریک هنگامی که ماه نو به وضعیت هلال در امده است بهترین فرصت برای دیدن این نور در اسمان نیمکره شمالی و به خصوص ایران است. در نتیجه این چند شب چون ماه هم در وضعیت هلال است بهترین موقعیت برای این نور در سال است. تصویری را که شما در روبرو مشاهده می کنید نور مخالف به همراه نور منطقه البروجی است که با ابزار پیشرفته و دوربینهای سی سی دی از ان عکسبرداری شده است ولی شما نباید انتظار دیدن چنین صحنه ای را داشته باشید. در این شبها نور مخالف در صورت فلکی سنبله قرار دارد و شما باید در اسمان به دنبال هاله بیضی شکل کم نوری باشید. برای دیدن ان به اسمانی بسیار تاریک نیاز دارید. اگر بتوانید این پدیده را مشاهده کنید باید ان را جزء افتخارات رصدی خود قرار دهید زیرا کمتر کسی وجود دارد که از این پدیده اطلاع دارد و ان را دیده است. تا دیر نشده بجنبید و این وقت طلائی را در این چند شب از دست ندهید.
نويسنده : علي پزشكي
