سیاره‌شناسان با بررسی اطلاعات بدست‌آمده از فضاپیمای ژاپنی هایابوسا به این نتیجه رسیده‌اند که خرده‌سیارک ایتوکاوا چیزی جز خرده‌سنگ‌های برجامانده از برخورد سیارکی بزرگ‌تر نیست. حال این پرسش مطرح شده‌است که ایتوکاوا چطور توانسته در طول این مدت طولانی جان سالم به‌در ببرد، بخصوص که برخوردی با دیگر اجرام یا لرزه‌ای درون آن می‌تواند این تکه‌سنگ را متلاشی کند.
در پاییز سال 1384، فضاپیمای هایابوسا دوبار تلاش کرد تا نمونه‌هایی را از سطح این سیارک 535 متری جمع‌آوری کند و با خود به زمین بیاورد، اما به‌نظر می‌رسد که فضاپیما در این بخش از ماموریت خود موفق نبوده است. البته تا سال 2010 میلادی که فضاپیما به زمین می‌رسد نمی‌توان با قطعیت اظهارنظر کرد. اما این تنها ماموریت هایابوسا نبود. فضاپیما در حال نزدیک‌شدن به سیارک ایتوکاوا تصاویر و داده‌های فراوانی را از هندسه سیارک، ترکیب شیمیایی و میدان گرانشی آن تهیه کرد که مانند بسیاری از یافته‌های امروز دانشمندان، نتایج بدست‌آمده کاملا غیرمنتظره بود. اریک آسفاگ، سیاره‌شناس دانشگاه کالیفرنیا در سانتاکروز که از داده‌های علمی این ماهواره استفاده می‌کند، می‌گوید: پنج‌سال پیش، ما تصور می‌کردیم این سیارک، تکه سنگی یک‌پارچه است و چیزی به این کوچکی توانایی کنارهم نگاه‌داشتن چند قطعه کوچک‌تر را ندارد. اما داده‌های هایابوسا نشان داد تصورات ما اشتباه بوده است.
تصاویر ارسالی، سطح سیارک را پوشیده از شن و سنگ‌ریزه و سنگ‌های بزرگ نشان می‌دهد و این بدان معنی است که این سیارک از بقایای سیارکی بزرگ‌تر تشکیل شده‌است که در برخوردی نسبتا شدید شکسته شده‌است.
طیف‌سنج‌های فروسرخ و گامای فضاپیما نشان داده‌اند که این سیارک از مواد خام سیارات تشکیل شده‌است، موادی مانند سیلیکات آهن و منیزیوم، پیروکسین و آهن فلزی. در سیارک‌های بزرگ‌تر از 200 کیلومتر، این مواد ذوب و تفکیک می‌شوند؛ اما در ایتوکاوا از این خبرها نیست.دوربین‌های هایابوسا هم‌چنین نشان داده‌اند برخی از صخره‌های بزرگ ساختاری لایه‌لایه دارند، درست مثل سنگ‌های صیقلی کنار رودخانه‌های زمین که اگر آنها را بشکنیم، ساختاری لایه‌لایه را نشان می‌دهند. می‌توان نتیجه گرفت درست است که ابعاد سیارک مادر ایتوکاوا آن‌قدری نبوده که بتواند مواد را ذوب کند، اما به‌اندازه کافی بزرگ بوده است که در مرکزش گرما تولید کند و ساختارهایی داخلی تشکیل دهد. آسفاگ می‌گوید: سیارک مادر حتی می‌توانسته نوعی فرآیند آب‌گرمایی داشته‌باشد که آب را به‌اطراف منتقل کند، مانند زمین که بخارآب در میان صخره‌ها عبور می‌کند و ترکیب شیمیایی آنها را دگرگون می‌کند.
اندازه‌گیری‌های میدان گرانشی این سیارک هم نشان می‌دهد که این سیارک از ترکیب خرده‌سنگ‌های برجامانده از برخوردی قبلی تشکیل شده‌است. سیاره‌شناسان با ترکیب داده‌های میدان گرانشی و اندازه‌گیری ابعاد سیارک توانستند چگالی ایتوکاوا را مشخص کنند. به‌نظر می‌رسد 40% این سیارک متخلخل است، یا بهتر بگوییم از فضای خالی تشکیل شده‌است. اندازه‌گیری نمونه‌هایی از شن‌های روی سطح سیارک هم تخلخل 20 درصدی را نشان می‌دهد.
این یافته‌ها بیش از آن‌که بخشی از اسرار این سیارک را حل کند، به ابهامات آن افزوده است. ایتوکاوا در طول میلیون‌ها سال، برخوردهای بسیاری با دیگر سیارک‌ها داشته‌است و باید بسیار چگال‌تر از آن‌چیزی باشد که امروز می‌بینیم. اما در سطح این سیارک گودال‌های برخوردی زیادی دیده نمی‌شود. آیا این بدان معنی است که این سیارک خوش‌شانس در برخوردها جاخالی می‌دهد؟ مسلما این‌طور نیست. هنگامی که برخوردی روی می‌دهد، سیارک به لرزه درمی‌آید، سنگ‌ریزه‌ها برروی سطح ایتوکاوا حرکت می‌کنند و گودال‌ها را پر می‌کنند. دانشمندان هم‌چنین حدس می‌زنند این لرزه‌های برخوردی سبب می‌شود غبار پودری‌شکلی که در چنین برخوردهایی تولید می‌شود نیز دفن شود و تنها صخره‌های بزرگ در سطح سیارک باقی بمانند.
ایتوکاوا در حرکت یک‌ونیم ساله خود به دور خورشید، مدار زمین را قطع می‌کند. محاسبات نشان می‌دهد این سیارک هیچ‌گاه با زمین برخورد نخواهد کرد، اما آمار حاکی از آن است که هر یکصدهزار سال یک‌بار، سیارکی به بزرگی ایتوکاوا با زمین برخورد خواهد کرد. اگر بخواهیم از خطر بزرگی که ما را تهدید می‌کند بیشتر بدانیم، باید ماموریت‌های بیشتری را با هدف مطالعه سیارک‌ها انجام دهیم. تاکنون تنها دو سیارک با این دقت مطالعه شده‌اند ( اروس و ایتوکاوا) و نادانسته‌های ما در مورد این اجرام بسیار زیاد است.
نويسنده : ذولفقار دانشی