به‌تازگی گودال برخوردی بزرگی در قطب جنوب کشف شده‌است که دویست‌وپنجاه میلیون سال پیش در برخورد یک سنگ آسمانی با زمین پدید آمده است. دانشمندان حدس می‌زنند این برخورد، عامل بزرگ‌ترین کشتار جمعی روی زمین باشد. این گودال در عمق هشتصد متری یخ‌های قطب جنوب و در منطقه زمین‌های ویلکس (شرق قطب جنوب و جنوب استرالیا) قرار گرفته‌است. پژوهشگران حدس می‌زنند این برخورد عامل رانده‌شدن استرالیا به شمال و شکافته‌شدن ابرقاره گوندوانا باشد. رالف فون‌فرز، استاد علوم زمین‌شناسی در دانشگاه ایالتی اوهایو در مورد این گودال برخوردی می‌گوید: گودال زمین‌های ویلکس بسیار بزرگ‌تر از گودالی است که کشتار دایناسورها را رقم زد و به‌احتمال بسیار زیاد، آسیب‌های مرگ‌آفرین بسیار زیادی را در زمان خودش به حیات روی زمین وارد آورده است.
قطر این گودال نزدیک به پانصد کیلومتر است و زمین‌شناسان دانشگاه اوهایو برای یافتن آن از داده‌های ارسالی ماهواره GRACE ناسا استفاده کردند. این ماهواره با اندازه‌گیری دقیق میدان گرانش می‌تواند تغییرات چگالی را در سطح زمین مشخص کند. پژوهشگران در بررسی داده‌های منطقه ویلکس جرم متمرکزشده‌ای را پیدا کردند که گویی از گوشته زمین جدا شده و سپس به‌شکل توده‌ای چگال سخت شده‌بود. این پدیده معمولا در اثر برخورد یک سنگ آسمانی بزرگ با زمین روی می‌دهد. فون‌فرز و همکارانش برای بررسی دقیق‌تر این منطقه، بالنی را بر فراز منطقه به‌پرواز درآوردند و با استفاده از رادار نصب‌شده در آن، تصاویری دقیق تهیه و آن‌ها را با داده‌های جرم متمرکز مقایسه کردند. اطلاعات بدست‌آمده، دیواره‌ای مدور به قطر تقریبی پانصد کیلومتر را در زیر سطح یخ نشان می‌داد که جرم متمرکز درون آن قرار داشت. گودال برخوردی خود را نشان داده بود.
پژوهشگران با مقایسه این گودال با گودال برخوردی چیکسولوب در شبه‌جزیره یوکاتان توانسته‌اند به برخی خصوصیات شهاب‌سنگ برخوردی پی ببرند. شهاب‌سنگ چیکسولوب، صخره‌ای به قطر ده کیلومتر بود که شصت‌وپنج میلیون سال پیش به زمین برخورد کرد و نسل دو سوم موجودات زنده زمین از جمله دایناسورها را نابود کرد. زمین‌شناسان حدس می‌زنند پهنای شهاب‌سنگ گودال ویلکس حدود پنجاه کیلومتر بوده است.
فون‌فرز و همکارانش قصد دارند برای این یافته خود مدارک بیشتری جمع‌آوری کنند. برخی پیشنهاد داده‌اند که به این منطقه سفر کنند و نمونه‌هایی از صخره‌های گودال برخوردی را جمع‌آوری کنند. اگر این گودال واقعا در اثر برخورد یک شهاب‌سنگ بزرگ در دویست‌وپنجاه میلیون سال پیش به‌وجود آمده باشد، ساختار این سنگ‌ها باید با آنچه مدل‌های زمین‌شناسی در برخورد چنین شهاب‌سنگی پیش‌بینی می‌کنند سازگار باشد.
شرح عکس1: این تصویر هوایی که با استفاده از رادار نصب‌شده در یک بالن تهیه شده است، ارتفاع زمین‌های قطب جنوب را نشان می‌دهد. ارتفاعات بالاتر با رنگ‌های قرمز، زرشکی و سفید نمایش داده شده‌اند. موقعیت گودال برخوردی ویلکس با دایره قرمزرنگ نمایش داده شده‌است. ابعاد گودال چیکسولوب برای مقایسه داده شده‌است.
شرح عکس2: ماهواره GRACE، تغییرات گرانش را در زیر یخ‌های شرقی قطب جنوب اندازه‌گیری می‌کند. مناطق چگال‌تر سرخ‌تر دیده می‌شوند. دایره سفید، موقعیت گودال برخوردی ویلکس را نشان می‌دهد.
منبع : Space.com
نويسنده : ذولفقار دانشی