تلسکوپ فضایی هابل در تصویری بی‌نظیر، جزئیات کهکشان صفحه‌ای NGC5866 را که تقریبا در راستای خط دید ما گسترده‌شده، آشکار کرده‌است. هابل در این تصویر، جزئیات فراوان خطوط موج‌دار غباری را نشان می‌دهد که کهکشان صفحه‌ای را به دونیم کرده‌است.
کهکشان NGC8566، کهکشانی صفحه‌ای از نوع S0 است که اخترشناسان به آنها کهکشان‌های عدسی‌وار نیز می‌گویند. از روبرو، این کهکشان همانند قرصی صاف و هموار از ستارگان دیده می‌شود که اثرات بسیار کمی از ساختار مارپیچی به‌همراه دارد؛ اما ازآنجا که ستارگان در قرصی نسبتا باریک به‌دور هسته می‌گردند، این کهکشان را جزو کهکشان‌های مارپیچی دسته‌بندی می‌کنند (در مقابل کهکشان‌های بیضوی).
ساختار این کهکشان بسیار شبیه به کهکشان‌های مارپیچی است: برآمدگی کروی قرمز رنگی که محیط بر هسته درخشان است، قرص آبی‌رنگ ستارگان که موازی خطوط غبار به‌دور هسته گردش می‌کنند و هاله شفاف بیرونی که تمام کهکشان را دربر گرفته‌است.
تصویر نشان می‌دهد برخی باریکه‌های غبار از قرص فاصله گرفته‌اند و در مسیری پر پیچ‌وتاب، خود را به برآمدگی اطراف هسته یا هاله داخلی کهکشان رسانده‌اند. هاله بیرونی کهکشان مملو از خوشه‌های کروی ستاره‌ای است که هریک نزدیک به یک‌میلیون ستاره را در خود جای داده‌است. این خوشه‌ها که چگالی ستارگان در مرکز آنها به 250 ستاره بر سال‌نوری مکعب می‌رسد، چیزی جز نقاط کوچک هاله به‌نظر نمی‌رسند. هاله به‌قدری شفاف است که نور کهکشان‌هایی که تا چند میلیارد سال‌نوری از ما فاصله دارند، به راحتی از آن عبور می‌کند.
همان‌طور که در تصویر هابل هم می‌توان دید، خطوط غبار نسبت به قرص هموار ستارگان، موج‌دار است و این نشان می‌دهد این کهکشان در گذشته دور، برخورد نزدیکی را با کهکشانی دیگر تجربه کرده و دستخوش اغتشاشات جزرومدی گرانشی شده‌است. این حدس از آن‌رو محتمل است که NGC5866، بزرگ‌ترین عضو یک خوشه کهکشانی به‌نام گروه کهکشانی NGC5866 است. گستردگی قرص ستارگان در این کهکشان فراتر از نواحی غبارآلود است، بنابراین گاز و غبار درون کهکشان که می‌تواند ستارگان جدیدی را تولید کند، خیلی در سطح کهکشان پخش نشده است.
اما این کهکشان عدسی‌وار با کهکشان‌های مارپیچی که از غنای گازی بیشتری برخوردارند، اشتراک‌هایی نیز دارد. رشته‌های متعددی که عمود بر قرص ستارگان بیرون زده‌است، لبه‌های خطوط غبار را نشانه‌گذاری کرده‌است. این نشانه‌ها در مقیاس کیهانی عمر بسیار کوتاهی دارند، زیرا ابرهای گاز و غبار در برخورد با یکدیگر انرژی از دست می‌دهند و درنهایت درون قرصی هموار و نازک فرومی‌ریزند.
در کهکشان‌های مارپیچی، این انگشت‌ها را می‌توان با ستارگان متولد‌شده در زمان‌های اخیر متناظر کرد؛ زیرا انرژی تابش‌شده از ستارگان جوان سنگین، گاز و غبار اطراف را به‌جنبش درمی‌آورد و این ساختارها را خلق می‌کند. تلسکوپ‌های زمینی به‌راحتی لایه نازک غبار این کهکشان را بررسی می‌کنند، اما فقط تلسکوپ فضایی هابل است که می‌تواند این انگشتان کوچک و دودکش‌های غبار را در آن میان تشخیص دهد.
کهکشان NGC5866 با فاصله 44 میلیون سال‌نوری از زمین در صورت فلکی اژدها واقع شده‌است. قطر این کهکشان بیش‌از شصت‌هزار سال‌نوری نیست، اما تعداد ستارگانش هم‌اندازه کهکشان بزرگ‌تر راه‌شیری است که صدهزار سال‌نوری قطر دارد.
منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی تلسکوپ فضایی هابل
نويسنده : ذوالفقار دانشی