بالاخره پساز گذشت یکسال از آخرین پرواز شاتل دیسکاوری، مدیر ناسا اعلام کرد این فضاپیمای رفتوبرگشت روز دهم تیرماه / اول جولای بهسوی ایستگاه فضایی بینالمللی پرتاب خواهدشد.
پس از فاجعه غمبار انفجار شاتل کلمبیا در زمستان سال 1381، تمامی سفرهای شاتل بهحالت تعلیق درآمد و بسیاری از ماموریتهای ارزشمند ناسا با صدمات سختی مواجه شدند. مهمترین اینها، ناتمام ماندن بدنه ایستگاه فضایی بینالمللی و لغو آخرین ماموریت بهروزرسانی ابزارهای تلسکوپ فضایی هابل بود که میتوانست آنرا تا سال 1390/ 2011 در مدار زمین نگاهدارد.
پس از گذشت دوسالونیم تعلیق و بازبینی اساسی ماموریتهای شاتل، دیسکاوری تیرماه گذشته راهی فضا شد. اما این پرواز هم بیخطر نبود و جداشدن چند قطعه، بخصوص یک توده عایق چهارصدگرمی از مخزن اصلی و نارنجیرنگ سوخت که خوشبختانه خراشی بیشتر برجای نگذاشت، سببشد تا برطرفنشدن خطرهای احتمالی، پروازهای شاتل مجددا معلق شود.
در طول یکسال گذشته، مهندسان و مدیران برنامههای شاتل به مدیریت وین هیل تلاش کردند خطرهای احتمالی را برطرف کنند. اقدامات آنها شامل طراحی جدید مخزن سوخت، حذف قطعه جداشده در پرواز سالگذشته، نصب دوربینهای جدید در زاویههای مختلف اطراف شاتل و مخزن سوخت، تعبیه کردن ابزارهای جدید ترمیم و بتونهکاری درون شاتل، آموزش شیوههای تعمیر شاتل به فضانوردان و همچنین حذف برخی حسگرهای دردسرساز درون مخزن بود که سیمکشی آنها به بیرون از مخزن نیاز به نصب قطعات خطرسازی داشت. اما شاید بزرگترین کار آنها، آمادهکردن یک شاتل پشتیبان برای پروازهای اضطراری بود. پیشاز انفجار کلمبیا، مهندسان برای هر پرواز تنها یک شاتل را آماده میکردند، اما پس از آن زمستان غمبار، مدیران ناسا تصمیم گرفتند در صورت بروز بدترین پیشامد، یعنی آسیبدیدگی شدید شاتل و خطر نابودی در پرواز برگشت به زمین، شاتل به ایستگاه فضایی متصل باقی بماند و سرنشینان شاتل در پروازی اضطراری بهوسیله شاتل دیگری به زمین بازگردانده شوند.
ناسا از چندماه پیش، زمان پروازهای آینده شاتل را تیرماه و مردادماه سال جاری اعلام کردهبود. این زمانبندی نسبتا عجیب، این پرسش را پیش میکشید که آیا امنیت کافی برای پرواز دیسکاوری وجود دارد یا خیر. درستاست که مهندسان مهمترین قطعههای خطرساز را حذف کردهاند، اما هنوز نقاط خطرسازی وجود دارند که ممکن است خسارت بهبار آورند. مهمترین آنها، 34 قطعه عایق است که بادست روی قلابهای مخزن خارجی سوخت پاشیده میشوند تا از چگالش بخارآب در مجاورت سوخت مایع و تشکیل یخ جلوگیری کنند. تشکیل یخ که با انبساط بلورهای یخ همراه است، به ترکخوردن بدنه فلزی، پدیدآمدن بار اضافی بههنگام پرتاب، جداشدن قطعات از بدنه و خطرهای مرگآور بعدی منجر خواهد شد. در پرتاب قبلی، چهلگرم از این عایقها چندثانیه پساز پرتاب جدا شد و بههمین دلیل، این بخش از فهرست نقاط بسیارخطرساز شاتل سردرآورد.
درپایان هفته گذشته، نشستی دوروزه در ناسا برگزار شد تا تمامی دستاندرکاران برنامه شاتل بررسی کنند چه خطرهایی ممکناست این پرواز را تهدید کند و آیا مجموعه پیچیده تجهیزات، سامانههای پشتیبانی و روشهای پیشبینیشده برای پرواز دیسکاوری آماده مقابله با این خطرها هستند؟ از قرار معلوم، دو نفر از مدیران بلندپایه برنامه شاتل به مشکل عایقهای ضدشبنم اشاره کردهاند و گفتهاند که شبیهسازیها نشان میدهد قطعاتی تا وزن نودگرم میتواند در زمان پرتاب از این بخش جدا شود و این خطر بسیار محتمل است. آنها پیشنهاد دادهاند تا طراحی جدید این عایقها نباید پرتابی انجام شود.
اما شنبهشب گذشته، مدیر ناسا در گفتگوی مطبوعاتی خبر پرواز دیسکاوری را طبق برنامه ازپیشتعیینشده اعلام کرد. او در پاسخ به پرسش خبرنگاران در مورد خطر جداشدن عایقهای ضدشبنم گفت: «براساس دستورهای رییسجمهور ایالات متحده، ناسا مجبور است تا سال 2010 پرواز شاتلها را متوقف کند. ما 17 پرواز در طول این چهارسال برنامهریزی کردهایم تا بتوانیم سازه ایستگاه فضایی بینالمللی را بهپایان ببریم. هرگونه تاخیر در پروازهای فعلی سبب میشود پروازهای بیشتری در سالهای پایانی انجام شود و احتمال بروز خطر هم افزایش یابد. از سوی دیگر قرار است در هر پرواز شاتل، تنها یک تغییر اساسی انجام گیرد و تغییر این پرواز انجام شدهاست. قطعه PAL که در پرواز سال گذشته دیسکاوری جدا شد، از بدنه مخزن سوخت حذف شدهاست. اما در مورد خطرسازی عایقهای ضدشبنم باید بگویم 113 پرواز پیشین شاتل با همین عایقها انجام شده است و این قطعهها خطر مهمی پیش نیاوردهاند، بنابراین خطرسازی این عایقها بسیار کمتر از آنی است که برخی اظهار داشتهاند و بهنظر من اصلا خطر محتمل محسوب نمیشود. البته اینرا هم بگویم که طراحی عایقهای جدید آغاز شدهاست، ولی این عایقها تا سهچهار پرواز آینده آماده نخواهند شد. ما برای مقابله با هر خطری آمادگی بالایی داریم. بدنه شاتل در طول پرواز دوبار بهدقت بررسی میشود، یکبار در طول پرواز و بار دیگر در فضا. اگر صدمهای دیده شد، تلاش میکنیم آنرا در فضا ترمیم کنیم، اما اگر این صدمه قابل ترمیم نبود، شاتل فضایی آتلانتیس آمادهاست تا سرنشینان را سالم به زمین بازگرداند. اینرا هم بگویم اگر خداینکرده فاجعهای مانند کلمبیا روی داد، من نخستین کسی هستم که تمام تلاشم را برای متوقفکردن برنامه شاتل انجام خواهم داد».
پنجره پروازی دیسکاوری از دهم تیر آغاز میشود و تا 19 روز ادامه خواهد داشت. مهندسان پرواز تلاش میکنند پرواز دیسکاوری در زمان تعیینشده یعنی 19:48 دهم تیرماه بهوقت جهانی آغاز شود. در این پرواز دوازدهروزه، تجهیزات جدیدی به ایستگاه فضایی بینالمللی منتقل خواهدشد و چند راهپیمایی فضایی برای تعمیر ایستگاه فضایی انجام خواهدشد. برای نخستینبار پساز انفجار کلمبیا، سرنشینان ایستگاه فضایی بینالمللی به سهنفر افزایش خواهند یافت. توماس ریتنر آلمانی، سومین سرنشین ایستگاه فضایی است که با پرواز دیسکاوری به ایستگاه خواهد رفت و به فرمانده پاول وینوگرادوف و مهندسپرواز جفری ویلیامز ملحق خواهدشد. وی نخستین فضانورد آژانس فضایی اروپا است که در ایستگاه فضایی بینالمللی اقامت طولانیمدتی خواهد داشت. وی پیشاز این چندماهی را در ایستگاه فضایی میر بهسر برده بود و یکی از کارکشتهترین فضانوردان آماده آژانس فضایی اروپا بهشمار میرود.