تصاویر جدید کاسینی از قمر تایتان، جزئیات جدیدی از این قمر را نشان می‌دهد
بسیاری از خرده‌سنگ‌ها و قمرهای منظومه سیاره‌ای زحل با پوسته‌ای خاکستری رنگ و یکنواخت از یخ کدر پوشیده شده‌اند، اما در این میان دو استثنا وجود دارد: یکی از آنها درخشان‌تریم جرم منظومه شمسی است و دیگری، تنها قمر دارای جو غلیظ در منظومه شمسی. کاسینی در این تصویر، انکلادوس را در مقابل سطح مه‌آلود و طلایی تایتان به‌تصویر کشیده است.
رنگ عجیب این دو قمر از موادی ناشی می‌شود که در فرآیندهای زمین‌شناختی آنها جریان دارد. هر دو قمر از نظر زمین‌شناختی فعالند، هرچند که شدت این فعالیت‌ها متفاوت است. در انکلادوس، فوران‌های عظیمی در قطب جنوب انجام می‌شود که بلورهای یخ را به بیرون پرتاب می‌کند و سطح این قمر کوچک را می‌پوشاند. بدین ترتیب انکلادوس سطحی تمیز با روکشی یخی دارد و ضریب بازتابندگیش از دیگر اجرام منظومه شمسی بیشتر است. اما در تایتان اوضاع متفاوت است. فرآیندهای شناخته نشده جو این قمر، آن را مملو از متان و دیگر مواد شیمیایی می‌کند که نور فرابنفش خورشید آنها را تجزیه می‌کند. این مواد شیمیایی، جو مه‌آلود زرد و نارنجی رنگ تایتان را تشکیل می‌دهند. اما در طول زمان بر سطح تایتان نیز می‌بارند و آن را می‌پوشانند. لایه نازک آبی‌رنگی که در مرز جو تایتان واقع شده نیز بخشی از جو زحل است که ذرات آن تقریبا هم‌اندازه طول‌موج نور آبی (400 نانومتر) است و نورهای آبی را پراکنده می‌کند.
بخشی از ماموریت کاسینی به تصویربرداری از مقارنه قمرها اختصاص دارد تا سیاره‌شناسان بتوانند پیش‌بینی‌های مدل مداری قمرهای زحل را با تصاویر مقایسه کنند و آنها را تصحیح کنند. تصحیح این مدل‌ها برای برنامه‌ریزی ملاقات‌های کاسینی با این قمرها بسیار ضروری است. این تصویر از ترکیب تصاویر گرفته‌شده با فیلترهای طیف قرمز، سبز و آبی تهیه شده تا نمایی با رنگ طبیعی به نمایش بگذارد. تصاویر با دوربین زاویه زاویه‌بسته فضاپیمای کاسینی در بهمن‌ماه گذشته گرفته شده، زمانی که کاسینی در فاصله 4.1 میلیون کیلومتری انکلادوس و 5.3 میلیون کیلومتری تایتان پرواز می‌کرد. هر نقطه تصویر روی انکلادوس، منطقه‌ای به پهنای 25 کیلومتر است و روی تایتان، محدوده‌ای به طول 32 کیلومتر.
اما تصویر دوم را کاسینی در ملاقات تازه‌اش با تایتان در اواخر اردیبهشت گرفته و در آن، قمر ره‌آ را در بالای جو این قمر شکار کرده است. سیاره‌شناسان با گرفتن چنین تصاویری، افت درخشندگی اجرام درخشان را در ارتفاع‌های مختلف جو تایتان بررسی می‌کنند و اطلاعاتی در مورد مقطع عمودی جو این قمر بدست می‌آورند. همان‌طور که دیده می‌شود، تصویر ره‌آ بسیار تیز و شفاف است و این بدان معنی است که جو تایتان در آن ارتفاع پایان یافته است.
کاسینی در آخرین ملاقاتش با تایتان، فقط 53هزار کیلومتر با این قمر 5150 کیلومتری فاصله داشت. تایتان 2.5 بار از زمین کوچک‌تر است و بسیار از آن سبک‌تر؛ و گرانش ضعیفش سبب می‌شود جو غلیظ این قمر تا ارتفاع بالاتری از جو زمین گسترده شود. ازاین‌رو کاسینی نمی‌تواند بیش‌از هزار کیلومتر به سطح این قمر نزدیک شود، زیرا در ارتفاع کمتر، گشتاورهای شدیدی از جو به فضاپیما وارد می‌شود که توانایی کاسینی را در دنبال‌کردن اهدافش با مشکل روبرو می‌کند. این درحالی است که ایستگاه فضایی بین‌المللی معمولا در ارتفاع 350 کیلومتری سطح زمین گردش می‌کند!
در سطح تایتان، کوچکترین عوارض قابل تشخیص تنها 320 متر درازا دارند، این درحالی است که ره‌آ در فاصله 873هزار کیلومتری کاسینی قرار داشت و کوچکترین عوارض ثبت‌شده در تصویر بیش‌از 5 کیلومتر درازا دارند. نکته جالب این تصویر، گودال درخشان و تازه این قمر است که 1528 کیلومتر پهنا دارد و در نزدیک مرکز هلال ره‌آ دیده می‌شود.
منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی فضاپیمای کاسینی، JPL، ناسا
نويسنده : ذوالفقار دانشی