آیا ستارگان نوترونی پیر و تنها می‌توانند همان منابع ناشناخته پرتوهای ایکس در مرکزکهکشان باشند؟
جسدهای ستاره‌ای چگال قدیمی و رها شده در فضا، اگر گذارشان به ابرهای گازی شیرخوارگاه‌های ستاره‌ای بیفتد، شانس دومی برای زندگی پیدا خواهند کرد. پژوهشگران در تحلیل‌های جدید خود نشان داده‌اند این جسدهای تنها که چیزی جز ستارگان نوترونی نیستند، با فروریزش گاز بر سطحشان، پرتوهای ایکس می‌تابانند.
شرح عکس: صدها منبع پرتو ایکس ناشناخته در تصویر رصدخانه فضایی تابش ایکس چاندرا از مرکز کهکشان راه‌شیری شناسایی شده است.
بدین ترتیب، این ستارگان نوترونی تنها می‌توانند عامل صدها منبع ناشناخته تابش ایکس در نزدیکی مرکز کهکشان خودمان باشند که پیش‌ازاین جفت‌های ستاره‌ای تشخیص داده شده بودند. اما رصدهای جدید تلسکوپ‌های فضایی تابش ایکس، مشخص کرد این منابع ناشناخته نمی‌توانند ستارگان معمولی باشند.
ستاره نوترونی، هسته کوچک و فوق‌چگالی است که پس از انفجار ابرنواختری ستارگان ابرسنگین برجای می‌ماند. مدل‌های تحول کهکشانی پیش‌بینی می‌کنند که یکصدمیلیون ستاره نوترونی در کهکشان راه‌شیری وجود داشته باشد؛ اما شناسایی این ستارگان بسیار دشوار است، چراکه اغلب آنها هیچ تابشی از خود ساطع نمی‌کنند. اما برخی از آنها را می‌توان آشکار کرد. ستارگان نوترونی جوانی که تنها چندمیلیون سال از عمرشان گذشته، امواج رادیویی می‌تابانند و آنهایی که در یک منظومه دوتایی بر گرد ستاره‌ای معمولی می‌گردند، مواد خام ستاره‌ای را از همدم خود جذب می‌کنند و پرتوهای ایکس می‌تابانند.
پیش‌از این بسیاری از اخترشناسان پیشنهاد داده بودند که ستارگان نوترونی پیر و تنها هم می‌توانند با جذب گاز از ابرهای گاز چگال مرکز کهکشان، پرتوهای ایکس بتابانند. اما به عقیده شائونگ نان ژانگ، اخترشناس دانشگاه چشینگوآ در پکن، تنها ایراد این پیشنهاد این بود که کسی نتوانسته بود آنها را رصد کند. اما اکنون، وی و همکارانش حدس می‌زنند که اغلب هشتصد جرم ناشناخته تابنده پرتوهای ایکس که رصدخانه فضایی چاندرا آنها را در نزدیکی مرکز کهکشان پیدا کرد، همین دسته از ستارگان نوترونی هستند.
این گروه با تحلیل تصاویر رادیویی کهکشان توانستند موقعیت ابرهای گاز را در اطراف مرکز کهکشان تعیین کنند. با مقایسه این نقشه و موقعیت اجرام تابنده پرتوهای ایکس، آنها متوجه شدند که درخشان‌ترین این اجرام از ابرهای فشرده‌تر گاز عبور می‌کنند، جایی که ستارگان جدید متولد می‌شوند، و آنهایی که کم‌نورترند اغلب در نواحی نسبتا کم‌چگال یافت می‌شوند.
بیشتر ستارگان نوترونی تنهایند تا آن‌که عضو یک مجموعه‌ای چند ستاره‌ای باشند. ستارگان نوترونی همدم‌دار آن‌قدر درخشان هستند که در طول‌موج ایکس دیده شوند، چرا که نسبتا جوانند و میدان مغناطیسی قدرتمندی دارند. این میدان مغناطیسی مانع از انباشته‌شدن گاز محیط در منظومه ستاره‌ای می‌شود. بدین ترتیب بسیاری از منابع تابش ایکس باید ستارگان نوترونی تنها باشند.
این پدیده در مناطقی که ماده میان‌ستاره‌ای به‌اندازه کافی چگال وجود داشته باشد، محتمل است. البته به این نکته نیز باید توجه کرد که تولید پرتوهای ایکس به این روش بازدهی مناسبی ندارد و نمی‌توان این پدیده را به تنهایی به درخشان‌ترین منبع‌های پرتوی ایکس مرتبط کرد.
اما همه اخترشناسان با این نظر موافق نیستند. مارتن وان‌کرکویجک، اخترشناس دانشگاه تورنتو می‌گوید: روش اندازه‌گیری درخشندگی حقیقی هر منبع پرتو ایکس، این است که تخمین بزنیم چه کسری از انرژی این پرتو را گرد و غبار میان‌ستاره‌ای بین ما و منبع جذب کرده است. بدین ترتیب، ارتباط بین درخشندگی منبع و مقدار گاز اطراف آن بی‌معنی خواهد شد. اما این بدان معنی نیست که ایده ستارگان نوترونی تنها نادرست باشد، بلکه بدان معنی است که برای اثبات این موضوع به شواهد بیشتری نیاز است.
منبع : نشریه خبری اینترنتی New Scientist