فضاپیمای کاسینی در تصاویری جدید ، نشانه‌های مهمی بر وجود دریاچه‌های تایتان پیدا کرد
آیا در سطح تایتان، این قمر اسرارآمیز سیاره زحل، دریاچه‌هایی از مواد مایع وجود دارد؟ فضاپیمای کاسینی در تازه‌ترین ملاقات خود با این قمر که جمعه گذشته انجام شد، به نقشه‌برداری قطب شمال تایتان با رادارهای دقیق خود پرداخت و توانست بخش‌های تاریکی را در نزدیکی قطب شناسایی کند که احتمالا چیزی جز مواد مایع در بر ندارد.
توضیح عکس: تصویر بالایی که 80 درجه شمالی و 92 درجه غربی تایتان را هدف گرفته است، 420 کیلومتر درازا و 150 کیلومتر پهنا دارد و کوچک‌ترین جزئیات آن 500 متر بزرگی دارند. تصویر پایینی به مرکز 78 درجه شمالی و 18 درجه غربی گرفته شده و ابعاد آن 475 کیلومتر در 150 کیلومتر است.
تاریکی این نواحی بدان معنی است که پرتوهای ارسالی رادار از این مناطق بازتاب نشده است. بهترین توضیح این است که امواج رادار به سطح بسیار بسیار همواری برخورد کرده است، احتمالا سطحی از متان یا اتان مایع که در دمای 180 درجه سانتی‌گراد زیر صفر سطح تایتان وضعیت بسیار پایداری دارند. در برخی از این نواحی، کانال‌هایی زه‌کشی دیده شده است که از برخی از آنها خارج و به درون گروه دیگری وارد شده است. شکل این کانال‌ها نشان می‌دهد در اثر جریان یافتن مایعات تشکیل شده‌اند و اگر این توضیحات درست باشد، تایتان پس از زمین، تنها جرم منظومه شمسی است که نشانه‌هایی از مایعات را در سطح خود دارد.
در تصاویری که پیش از این از سطح تایتان تهیه شده بود نیز نواحی تاریکی وجود داشت، اما تاریکی آنها بسیار کم‌تر از چیزی بود که در تصاویر جدید دیده می‌شود. انریکو فلامینی، سیاره‌شناس آژانس فضایی ایتالیا و عضو گروه هدایت رادار کاسینی در این مورد توضیح می‌دهد:« تصاویر جدید، نشانه‌های بسیار واضحی دارند. کنتراست این لکه‌های جدید با اطراف به‌قدری زیاد است که تقریبا کسی شک ندارد اینها دریاچه‌هایی از متان مایع هستند.»
سیاره‌شناسان احتمال می‌دهند که این دریاچه‌ها از باران‌های متانی جو تایتان پر شده‌اند، البته باران‌هایی که بیشتر به طوفان‌های موسمی شباهت دارند تا به بارش‌های منظم و مداوم. مدل‌های جوی تایتان نشان می‌دهد مایعات این دریاچه‌ها به‌تدریج تبخیر می‌شود و چرخه متان این قمر را کامل می‌کنند.
بزرگ‌ترین دریاچه شناسایی شده، حدود 100 کیلومتر پهنا دارد و اگر کمی بزرگ‌تر بود، می‌شد آن را اولین دریای کشف‌شده تایتان نامید. مجموعه‌ای از دریاچه‌های کوچک‌تر و به‌هم پیوسته نیز دیده می‌شود که یادآور بخش‌هایی از سرزمین فنلاند و کانادا است. در اطراف برخی از آنها، لبه‌ها و دیواره‌هایی دیده شده که احتمالا از بقایای تبخیر متان تشکیل شده است.
دانشمندان انتظار داشتند که در قطب‌های تایتان دریاچه‌های بیشتری پیدا کنند، زیرا دمای این مناطق نسبت به دیگر بخش‌های تایتان پایین‌تر است و تبخیر متان بسیار کند صورت می‌گیرد. اما از آنجا که این تفاوت دما ناچیز است، انتظار می‌رود دریاچه‌های دیگری نیز در عرض‌های پایین‌تر تایتان وجود داشته باشند. فلامینی توضیح می‌دهد:« ما تا به امروز درصد بسیار کمی از استوای تایتان را نقشه‌برداری کرده‌ایم. با تصویربرداری بخش‌های وسیع‌تر استوا می‌توانیم دریاچه‌های آنجا را نیز آشکار کنیم ».
این درست که شواهد بدست‌آمده بسیار روشن است، اما پرونده این دریاچه‌ها هنوز بسته نشده است. احتمال اندکی وجود دارد که اینها، نواحی پوشیده از دوده یا بسترهایی خشک‌شده باشند. با تصویربرداری مجدد از این دریاچه‌ها می‌توان تغییر اندازه آنها را بررسی کرد و اگر شانس یاری کند، نشانه‌هایی از موج‌های سطح دریاچه‌ها را ثبت کرد. شکست امواج در اطراف جزیره‌های احتمالی و گرداب‌هایی که به هنگام تشکیل جزیره‌ها ایجاد می‌شوند، پدیده‌هایی هستند که رادار کاسینی می‌تواند آنها را آشکار کند و وجود مایعات را در سطح تایتان قطعیت بخشد.
نويسنده : ذوالفقار دانشی