با پایان یافتن جلسات مجمع بین المللی نجوم در پراگ تکلیف سیارات منظومه شمسی معلوم شد. بیرون کردن پلوتو و سایر اجرام کمربند کویی پر از لیست سیارات از جمله نتیجه این نشستها بود
لیست جدید سیارات منظومه شمسی
سرانجام همه جنجالها به پایان رسید. با پایان یافتن آخرین جلسه انجمن بین المللی نجوم در ساعت دوازده ظهر امروز به وقت محلی خاتمه یافت. همه جنگ و دعواهایی که بین منجمان در مورد سیاره بودن یا نبودن تعدادی از اجرام کمربند کویی پر به راه افتاده بود خاتمه یافت. با معیار جدیدی که امروز ارائه شد پلوتو از لیست سیارات حذف شد. سیاره دوردستی که اگرچه بیش از 70 سال از کشف آن می گذرد ولی نتوانست مقام سیاره را که بر روی آن گذاشته بودند حفظ کند و سرانجام این دنیای یخزده که تا سالها قبل به عنوان نهمین سیاره منظومه شمسی آن را می شناختیم از گردونه سیارات حذف شد زیرا یکی از شرایط معیار جدیدی را که امروز اعضاء انجمن برای سیاره بودن یک جرم سماوی گذاشته بودند را نداشت. حالا این معیار چه بود ؟ این معیار سه شرط اساسی را برای یک خرده سنگ فضایی گذاشته است که اگر آنها را داشت به عنوان یکی از سیارات منظومه خود آن را می شناسیم. اولین شرط می گوید که جرم مورد نظر به دور ستاره ای در گردش باشد و دومین شرط گویای آن است که با چگالی مناسبی که دارد باید توانسته باشد شکل کروی را برای خود ایجاد کند( به تعادل هیدروستاتیکی رسیده باشد ) و اما سومین شرط که با وضع آن تمام این مشکلات حل شد. این شرط می گوید باید جرم مورد نظر که کاندیدای سیاره شده است در کمربند سیارکها یا خرده سنگها قرار نگرفته باشد. به بیان بهتر توانسته باشد خود را از کمربند سیارکها بیرون کشیده و هیچ خرده سنگ نسبتا بزرگی در اطراف آن یافت نشود. پلوتو دو شرط اول را داشت ولی چون عضور کمربند اجرام کویی پر بود نتوانست شرط سوم را قبول کند و بنابراین از لیست سیارات منظومه ما حذف شد. اما داستان به همین جا ختم نمی شود ! پس تکلیف دیگر اجرام چه می شود. اجرامی مانند زنا و چارون و پنج جرم جدیدی که در کمربند کویی پر به تازگی کشف شده بودند به خاطر حضورشان در کمربند کویی پر مانند پلوتو دیگر سیاره محسوب نمی شوند. اما سرس ! با کمی توجه می فهمیم که اگرچه سرس به دور خورشید در گردش بود و هم خرده سنگی کروی محسوب می شد اما چون عضو کمربند سیارکهای بین مریخ و مشتری بود از مقام ساره بودن بر کنار شد. اما این اجرام لقب دیگری نیز گرفتند. منجمان دیگر آنها را جزء سیارات کوتوله عضو کمربند کویی پر حساب می کنند. ولی انجمن بین المللی نجوم فقط به تعیین سیارات منظومه شمسی در این جلسه بسنده نکرد و برای اینکه از دیگر مشکلاتی که ممکن است در آینده به وقوع پیوندد جلوگیری کرده باشد اجرام منظومه شمسی را به سه دسته تقسیم کرد. هر یک از اعضاء منظومه شمسی به طور حتم در یکی از این گروهها قرار می گیرند. این دسته ها به شرح زیر هستند:
1- سیارات : جرمی که به دور ستاره ای در گردش باشد و با اندازه و چگالی جنس خود توانسته باشد شکلی کروی برای خود درست کند. در کمر بند سیارکها واقع نشود و به عنوان قمر به دور سیاره ای در گردش نباشد.
- سیارات کوتوله : دسته ای از اجرام که در کمربند سیارکها واقع هستند. به تعادل هیدروستاتیکی رسیده باشد یعنی مانند سیارات شکل کروی برای خود ایجاد کرده باشد. به عنوان قمر محسوب نشود و در اطراف آن خرده سنگهای نسبتا زیادی وجود داشته باشد.( که این شرط در مورد کمربند سیارکها کاملا صادق است.)
3- اجرام دسته سوم : اعضاء این دسته همه اقمار و خرده سنگهای ریز و درشت موجود در فضای بین سیاره ای و در کل همه اجرام ریز منظومه شمسی است.
اکنون دیگر همه جنجالها خاتمه یافته و منظومه شمسی ما که قرار بود دارای 17 سیاره شود اکنون دارای 8 سیاره است. به همین سادگی و با حضور بیش از 2600 منجم از سراسر دنیا و نهادهای دولتی و ارگانهای دیگر بیست وششمین گردهمائی مجمع بین المللی نجوم در پراگ در مقابل دیدگان همه که مشتاقانه منتظر بودند که ببینند که نتیجه برگزاری این جلسه چه می شود پایان یافت. نتیجه آن چیزی جز هشت سیاره ای شدن منظومه شمسی ما نبود.
تصمیم اتحادیه بین المللی ستاره شناسان برای خلع عنوان سیاره از پلوتو باعث خشم و واکنش شدید برخی ستاره شناسان سرشناس دنیا شده است.
به گزارش شبکه خبری بی بی سی : دکتر آلن اشترن، دانشمند ارشد ناسا که هدایت پروژه " افق های جدید " به پلوتو را به عهده داشته، در واکنشی شدید اللحن گفته است که این تصمیم مایه شرمساری است.آقای اشترن، که در رای گیری شرکت نکرده بود، تعریف جدید پلوتو را رد کرده و گفته که این تعریف نادرست است. وی در زمان رای گیری در محل حضور نداشته و رای دادن به صورت الکترونیکی نیز امکان پذیر نبوده است، امری که باعث بروز انتقاداتی در میان ستاره شناسان شده است.این دانشمند سرشناس ناسا گفته است که به همراه برخی ستاره شناسان در صدد ارائه درخواستی است تا تعریف پلوتو را به حالت قبلی برگرداند.در برخی محافل اینترنتی نیز این تصمیم اتحادیه بین المللی ستاره شناسان با تمسخر مواجه شده است.یک پروفسور دانشگاه هاروارد نیز که رییس کمیته ای برای افزایش تعداد سیاره ها به 12 سیاره بود، وضعیت پیش آمده را ناشی از عصیان ستاره شناسانی دانست که اثرات حرکتی و جاذبه ای اجرام آسمانی را مطالعه می کنند.
آقای گینگریچ گفته است در این کمیته، نظر زمین- اخترشناسان ( دانشمندانی که به بررسی اجرام آسمانی در سیاره ها و قمرهای مربوطه می پردازند) در بررسی تعریف سیاره ها مد نظر قرار گرفت و گروه دیگر احساس کردند که چون در مجموع، طرف مشورت قرار نگرفته اند به آنها بی احترامی شده است.به گفته پروفسور گینگریچ، این دسته از ستاره شناسان که اثرات حرکتی و جاذبه ای اجرام آسمانی را مطالعه می کنند، به صورت دسته جمعی در جلسه رای گیری شرکت کردند و در غیاب دیگر ستاره شناسان، خواسته های خود را عملی کردند.آقای گینگریچ این اقدام آنها را به یک شورش و طغیان تشبیه کرده است. به گفته وی، تنها 10 درصد از ستاره شناسان حاضر در پراگ در رای گیری مربوط به خلع عنوان سیاره از پلوتو شرکت کرده بودند. ستاره شناسان حاضر در نشست پراگ، پس از یک هفته جلسات طولانی، تصميم گرفتند که پلوتو را در يک دسته کاملا جديد طبقه بندی کنند و آن را به عنوان یک جرم متفاوت از هشت سياره ديگر تعريف کنند.
اتحادیه بین المللی ستاره شناسان از سال 1919، مرجع رسمی نامگذاری ها در دنیای ستاره شناسی است.پس از اجلاس روز پنجشنبه از 2500 ستاره شناس حاضر، تنها 424 نفر در پراگ باقی مانده اند.پلوتو بسيار دورتر و کوچکتر از هشت سياره منظومه شمسی است و کارشناسان مدتها در مورد اين مساله که آيا پلوتو مستحق عنوان سياره هست يا نه اختلاف نظر داشتند.ستاره شناسان در این اجلاس پلوتو را در زمره اجرام آسمانی شمرده و آن را یک سیاره کوچک از نوع "کوتوله های يخی" تعریف کردند.مساله خروج پلوتو از تعريف "سیاره های" منظومه شمسی زمانی حادتر شد که يک جرم ديگر از نوع پلوتو اما بزرگتر به نام "2003 UB313" توسط يک منجم آمريکايی کشف شد.پلوتو که در سال 1930 کشف شد تنها 2360 کيلومتر قطر دارد و از جهات مختلف از کرات آشناتر مانند زمين، مريخ، مشتری، کيوان يا حتی نپتون (نزديک ترين همسايه پلوتو) متفاوت است.
پس از رصد "2003 UB313" توسط تلسکوپ فضايی هابل معلوم شد که اين جرم آسمانی از پلوتو بزرگتر است و قطر آن به 3000 کيلومتر می رسد.تصميم جدید این ستاره شناسان ممکن است در نهايت در کتاب های درسی و دانشنامه ها ثبت شود.منظومه شمسی پس از این تغییرات شامل هشت سياره يعنی تير، ناهيد، زمين، مريخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون می شود.
منبع : universeToday.Com
نويسنده : علی پزشکی