سرانجام پس از 6 سال جستجو و تحقیق ماهواره طیف نگار " فیوز " دانشمندان ناسا موفق شدند مقدار قابل توجهی از دوتریوم را در کهکشان راه شیری بیابند.
پیش از این تصور می شد که دوتریوم در حین شکل گیری ستارگان سوخته شده و برای همیشه نابود شده است.به عقیده اخترشناسان مقدار باقی مانده دوتریوم در عالم به صورت خالص است و گویای این مطلب است که ستارگان و کهکشان ها در طی میلیارد ها سال شکل گرفته اند.در عین حال که میزان دوتریوم در دوران نوزادی کیهان در حدود 27 در یک میلیون اتم هیدروژن بوده است،اندازه گیری هایی که توسط ماهواره فیوز و کپر نیک ناسا انجام گرفته حاکی از آنند که در بخش هایی از کهکشان راه شیری میزان توزیع عناصر کمتر از سایر نقاط است.
نمایی خیالی از ماهواره فیوز
در سال 2003 بروس درین از دانشگاه پرینستون مدلی را ارائه داد که در آن به مقایسه دوتریوم و هیدروژن پرداخته بود.در این مدل دوتریوم ذرات میان ستاره ای را به صورت بسیار محکم به هم می چسباند.مشاهداتی که بوسیله فیوز انجام شد آثاری از طیف فرابنفش را در آن نقاط ثبت کرد که خود مهر تاییدی بود بر صحت این نظریه.
لینسکی می افزاید: در بخش هایی از کیهان که به نسبت در آن توزیع صورت نگرفته است، خورشید برای نمونه،اتم های دوتریوم به روشی سیستماتیک از حالت گازی خارج شده و اتم های هیدروژن در غبار میان ستاره ای جایگزین می شوند. در حقیقت دوتریوم ذرات و غبار میان ستاره ای را به یکدیگر متصل می گرداند و در پشت آنها پنهان می شود.در این حین موج های بسیار نیرومندی که از انفجار ابر نو اختری و یا فعالیت های شدید ستارگان داغ حاصل می شوند این ذرات چسبیده به هم را کنار زده و باعث آشکار شدن دوتریوم(رهایی اتم های دوتریوم و تبدیل شدن آنها به گاز) می گردد.
دانشمندان با توجه به تئوری های اختر فیزیکی اینگونه تصور می کردند که حداقل یک سوم از دوتریوم نخستین که در کهکشان راه شیری وجود داشته است به مرور زمان در چرخه های ستاره ای از بین رفته است،اما با توجه به داده های ارسالی از ماهواره فیوز فراوانی امروزی دوتریوم فقط پانزده درصد کمتر از مقدار آن در گذشته است.
در کهکشان ما هر کجا که میزان غلظت ذرات و غبار های میان ستاره ای زیاد باشد،در آنجا میزان دوتریوم اندک است و بالعکس میزان غلظت دوتریوم در بخش هایی افزایش می یابد که مقدار ذرات غبار میان ستاره ای در آن کم باشد.
نتیجه این تحقیقات که توسط گروهی از محققان و به سرپرستی لینسکی صورت گرفت در ماه آگوست در ژورنال اختر فیزیک به چاپ رسید.از جمله گروه هایی که در این تحقیقات شرکت نمودند می توان به متخصصین و دانشمندان دانشگاه پرینستون، هاپکینز ، نرت وسترن و همچنین موسسه علمی تلسکوپ فضایی، دانشگاه ویسکانسن-مدیسون، دانشگاه تگزاس-آستن، گادارد ناسا، آزمایشگاه اختر فیزیک مارسی،آبزرویتوری پاریس،مادون فرانسه،برین وود،مایکل شال و ست رد فیلد اشاره کرد.
منبع : UCB news Release
نويسنده : اسماعیل مروجی