سایت نجوم ایران ( مرکز اطلاع رسانی اخبار رسمی نجومی، ستاره شناسی، هوافضا، آسمان شب و اخترفیزیک ایران و جهان) ؛

تلسکوپ فضایی هابل با همکاری رصد خانه های زمینی موفق به یافتن شواهدی دال بر وجود نزدیک ترین سیاره فرا خورشیدی شده است.

   در گردش استEpsilon Eridani نمایی خیالی از سیاره فرا خورشیدی که به دور ستاره مادر

این سیاره مشتری مانند در فاصله 10.5 سال نوری از زمین، هر  6.9 سال یک بار به دور ستاره Epsilon Eridani می گردد.

 در این تحقیقات که توسط فریتز بندیکت و باربارا مک آرتور از دانشگاه  آستین در ایالات تگزاس رهبری شده است، دانشمندان توانستند میزان جرم این سیاره را 1.5 برابر سیاره مشتری محاسبه نمایند. علاوه بر این هابل دریافت که مدار سیاره با  30 درجه انحراف نسبت به خط دید ما با میزان انحراف صفحه متشکل از ذرات گاز و غبار در حال  گردش به دور ستاره ،برابر است. این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است و مهر تاییدی است بر این نظریه قدیمی که سیارات از مواد باقی مانده صفحاتی که به دور ستاره مادر در گردشند،شکل می گیرد.این برای نخستین بار است که چنین پدیده ای مشاهده می شود.

گروه تحقیقاتی نیز بر این نکته تاکید دارند که انطباق و هم ترازی مدار سیاره و صفحه متشکل از ذرات گاز و غبار گویای این حقیقت است که سیارات از ذرات باقی مانده صفحات سیاره ای که به دور ستاره در گردش اند، بوجود می آید.

 سیارات منظومه شمسی نیز در چنین شرایطی پدید آمده اند اما آز انجا که خورشید با 4.5 میلیارد سال سن،ستاره ای میان سال است،صفحات گاز و غبار اطراف آن از مدت ها پیش پراکنده گشته اند.این در حالی است که ستاره Epsilon Eridani  با 800 میلیون سال سن، دوران جوانی خود را سپری می نماید و صفحات گاز و غبار اطراف  آن در طی سالیان دراز، همچنان باقی خواهند ماند.

مک آرتور برای نخستین بار در سال 2000 میلادی با اندازه گیری پرنواخت رفت و بر گشت(لرزش های غیر عادی) ستاره به وجود سیاره ای غیر قابل مشاهده پی برد. البته در ابتدا برخی از دانشمندان گمان می کردند که این لرزش ها حاصل از فعالیت های شدید اتمسفر ستاره می باشد و چنان می نماید که ستاره تحت تاثیر گرانش سیاره همدم قرار گرفته است.

 سرانجام تلسکوپ فضایی هابل به  این ابهامات پایان داد.دانشمندان با استفاده از روش آسترومتری  در طی سه سال تحقیق توانستند با بررسی دقیق جابجایی ستاره مورد نظر در آسمان، میزان جرم سیاره همدم و همچنین مدار آن را تعیین نمایند.بدین ترتیب کوچک ترین تغییر در حرکات ستاره گواه بر وجود گرانش همدمی غیر قابل مشاهده است.

بندیکت در پایان افزود: شما با چشم غیر مصلح قادر به مشاهده تغییرات بسیار جزئی یک ستاره نیستید.اما سنسور های راهنمای تلسکوپ فضایی هابل چنان دقیق اند که می توانند کوچکترین اختلال در حرکات یک ستاره را که تحت تاثیر گرانش سیاره همدم آن صورت می گیرد ، ثبت نومده و حتی میزان آن را محاسبه نمایند.ما سه سال از تغییرات هفت ساله ستاره Epsilon Eridani  و همدم غیر قابل مشاهده آن را  بررسی نمودیم و سرانجام توانستیم تغییرات بسیار اندکی را در جایگاه ستاره مادر ثبت کنیم.

 دانشمندان داده های ارسالی تلسکوپ فضایی هابل  را با مشاهدات رصدخانه ای غول پیکر زمینی از جمله رصد خانه الیگینی دانشگاه پیتزبورگ، رصد خانه مک دونالد  دانشگاه تگزاس، رصد خانه لیک دانشگاه کالیفرنیا ، تلسکوپ کانادا-فرانسه-هاوایی در هاوایی و رصد خانه جنوبی اروپا در شیلی ترکیب نمودند و توانسند با بررسی میزان انحراف مداری سیاره،جرم آن را محاسبه نمایند.

اگرچه که هم اکنون هابل و یا سایر تلسکوپ ها قادر به تصویر برداری از این سیاره گازی نیستند ولی اخترشناسان امیدوارند تا سال 2007 میلادی - زمانی که سیاره به نزدیک ترین فاصله نسبت به ستاره مادر می رسد- با افزایش میزان درخشندگی آن، تصویر برداری مستقیم از سیاره توسط تلسکوپ فضایی هابل و یا رصد خانه های غول پیکر زمینی ممکن گردد.

   منبع : hubble news Release

  نويسنده  : اسماعیل مروجی