آخرین یافته های مدارگرد مارس اکسپرس مبنی بر وجود آب مایع بر روی مریخ در گذشته است.در تصویر مدارگرد سریع السیر مریخ رسوبات آب مایع که در گذشته بر روی سیاره سرخ جاری بوده اند به وضوح دیده می شود.
افتخاری دیگر برای سیاره شناسان. دوباره فضاپیمای سریع السیر مریخ غوغا به پا کرد. این بار از سیاره سرخ منظومه شمسی ما خبرهای جالبی به گوش می رسد. پس از ماموریت وایکینگ در سال 1970 اینک سریع السیر مریخ نتایج کار خودش را برای ما بازگو می کند. چندی پیش مهندسان ناسا با استفاده مارس اکسپرس با آغاز بررسی هائی در مورد یافتن شواهدی مبنی بر وجود آب مایع بر روی مریخ به نتایج جالی رسیدند. این مدارگرد با استفاده از دوربین مخصوص خود که " مارسیس " نام دارد شروع به مشاهده لایه های زیرین مریخ کرد. دوربین مارسیس یکی از قوی ترین ابزاری است که در تاریخ مدارگرد ها تا به حال مخصوص به فضاپیمائی ساخته شده است. شاید مهمترین و کار آمد ترین ابزاری مارس اکسپرس همین دوربین باشد. این فضاپیما با استفاده از مارسیس امواجی بسیار قوی را به سطح مریخ ساتع می کند. این موج ها تا عمق چند صد متری زیر سطح مریخ پیش می روند و سپس به نحو جالبی بازتاب داده می شوند. در همین حین مارس اکسپرس امواج بازتابی را دریافت کرده و با این کار می تواند مناطق زیر سطح مریخ را تا عمق چند صد متری مشاهده نماید. مارس اکسپرس در ماموریت اخیر خود با استفاده از این قابلیت توانست تا ارتفاع یک کیلومتری زیر سطح مریخ را مورد بررسی قرار دهد. در پی انجام این آزمایش ها منطقه بسیار جالبی در زیر سطح کشف شد. این ناحیه شامل یک دهانه بزرگ بود که در آن مقداری زیادی آب شیرین منجمد پیدا شد. اما چون تمام این ناحیه در زیر خاک بود فرصت تحقیق بیشتر از مارس اکسپرس در مورد این دهانه و آبهای شیرین موجود در آن گرفته شد. و حالا ما می دانیم که علاوه بر وجود عناصر فرعی آب شیرین هم بر روی مریخ وجود دارد.
سریع السیر مریخ علاوه بر این یافته ها توانست با استفاده از سه ابزار نقشه برداری از سطح مریخ نمائی شگفت انگیز از منطقه ای را که چندین میلیون سال قبل در آن آب روان وجود داشته است به نمایش بکشد. حدود صد میلیون سال پیش هوای مریخ مرطوب و گرم بوده است. اما نه به اندازه ای که ما شاهد آن در زمین خودمان هستیم. در آن زمانهای طولانی آب روان بر سطح سیاره سرخ جاری بوده است. حتی گاهی اوقات به خاطر تجمع آب فراوان سیل به راه می افتاده ولی دوام زیادی نداشته اند و آبها به سرعت تبخیر می شده اند. در حال حاضر مقدار زیادی یخ معمولی در قطب جنوب مریخ دیده شده است. اما چیزی که دانشمندان به دنبال آن هستند آب مایع است نه آب منجمد شده. آخرین شواهد حاکی از آن است که آبهای مایع تنها مدت کوتاهی بر روی مریخ وجود داشته اند و پس از گذراندن یک بازه زمانی کوتاه سریعا از بین رفته اند. اکتشافاتی را که مدارگرد مارس اکسپرس در این روزها برای ما به دست آورده است به همین جا ختم نمی شود. دوربین نقشه بردار این مدارگرد که بازه فعالیتش در امواج فرو سرخ است " امگا " نامیده می شود. امگا توانست رسوباتی از سولفات را در منطقه ای که کوه های آتش فشانی معدودی در آن وجود دارند بیابد. زمانی که آب مایع بر روی مریخ وجود داشته عناصری به صورت مخلوط در آن بوده اند که پس از تبخیر آبها رسوبات سولفاتی را که ما حالا شاهد آنها هستیم بر جای گذاشته اند. اما نکته جالب تر آنکه این رسوبات در اطراف مناطق آتش فشانی مریخ پیدا شده اند. به معنای بهتر اینکه سیاره شناسان می گویند که گرمای زیاد ناشی از کوه های آتش فشانی باعث ذوب شدن آب منجمد در چند میلیون سال پیش شده است. اکنون این کوه های آتش فشانی خاموش هستند. اما چیزی که مسلم است اگر این آتش فشان ها دوباره فعال شوند موجب ذوب یخهای منجمد در مناطق خود می شوند و ما دوباره شاهد آب مایع بر روی مریخ پس از صد میلیون سال هستیم. آیا این اتفاق خواهد افتاد ؟ با این یافته ها اکثر نظریه هائی که در مورد دوران وجود آب بر روی مریخ ارائه گردیده اند باید اصلاح شوند. از این به بعد تاریخ وجود آب بر روی مریخ را باید گونه ای دیگر نوشت.
منبع : universeToday.com
نويسنده : علی پزشکی