اخترشناسان به تازگی با استفاده از تلسکوپ 3.6 متری NTT توانستند از کم نور ترین کوتوله قهوه ای به طور مستقیم تصویر برداری کنند.به عقیده دانشمندان پس از این کشف ما با نسل جدیدی از سیستم های ستاره ای روبرو هستیم که علاوه بر سیارات اجرام ستاره ای را نیز در بر می گیرند.
HD 3651B با جرمی در حدود بیست تا شصت برابر سیاره مشتری، کم سو ترین همدم ستاره HD 3651 در فراسوی خورشید می باشد.فاصله این کوتوله قهوه ای تا ستاره مادر، شانزده بار از فاصله سیاره نپتون تا خورشید بیشتر است. کوتوله های قهوه ای ستارگان کوچکی هستند که برای سوزاندن هیدروژن جرم کافی ندارند.همچنین به علت فقدان گرمای کافی ،در مرکز آنها هم جوشی هسته ای هم صورت نمی گیرد. دمای سطحی یک کوتوله با گذشت زمان کاهش می یابد و به دمای سیاره نزدیک می شود. در نهایت درخشندگی بسیار اندک آشکار سازی آنها بسیار دشوار می کند.
ستاره HD 3651 با جرمی برابر خورشید در فاصله ی 36 سال نوری از ما در صورت فلکی حوت(ماهی) قرار دارد.تا مدت ها تصور می شد که این ستاره تنها میزبان سیاره ای فراخورشیدی می باشد؛ این سیاره نیز با جرمی کم تر از جرم زحل و فاصله ای کم تر از فاصله عطارد تا خورشید هر 62 روز یک بار به دور ستاره مادر در گردش است.
مار کوس موگرائر که مسئولیت هدایت این تحقیقات را بر عهده داشته می گوید: کشف جدید از اهمیت زیادی برخورداری است و می توان از ان نتیجه گرفت که سیارات و کوتوله های قهوه ای توانایی شکل گیری پیرامون یک ستاره مادر را دارا می باشند.
موگرائر به همراه تیم تحقیقاتی خود برای نخستین بار در سال 2003 میلادی با استفاده از تلسکوپ فرو سرخ 3.8 متری یوکیرت در ایالت هاوایی نقطه نورانی مبهمی در اطراف ستارهHD 3651 کشف کردند.سرانجام پس از 3 سال تحقیق و رصد های شبانه روزی با استفاده از تلسکوپ 3.6 متریNTT واقع در لاسی لا، آنها به این نتیجه رسیدند که نقطه نورانی ،ستاره ای در پس زمینه نبوده، بلکه یک کوتوله قهوه ای است.
کوتوله قهوه ایHD 3651B کم سو ترین همدم ستاره ای است که تا کنون به طور مستقیم کشف شده و علاوه بر این در ماموریت نقشه برداری از آسمان پالومار هم ثبت نشده است.به بیان دیگر به دلیل دمای پایین کوتوله قهوه ای که بین 500 تا 600 درجه سانتیگراد می باشد و همچنین جرم نسبتا اندک آن، سیصد هزار بار کم نور تر از خورشید بوده و در طیف فرو سرخ نیز قابل مشاهده نمی باشد. HD 3651B در دسته ستارگان کوتوله قهوه ای سردT ) ( جای می گیرد.
موگرائر می افزاید: با توجه به درخشندگی بسیار اندک کوتوله های قهوه ای سرد، جستجوی آنها در طیف فرو سرخ هم بسیار مشکل است به طوری که تا کنون تنها دو نوع از این گونه اجرام آن هم به طور غیر مستقیم کشف شده است.مطالعه کوتوله های قهوه ای نقش بسیار مهمی در افزایش دانش ما نسبت به اجزای تشکیل دهنده اتمسفر آنها دارا می باشد.
سیاره همدم در مقایسه با کوتوله قهوه ای در فاصله ای نزدیک به دور ستاره مادر HD 3651 در گردش بوده ، به طوری که HD 3651B هزار و پانصد بار از این فاصله دور تر است.
منبع : ESO news Release
نويسنده : اسماعیل مروجی