اختر شناسان دانشگاه "مینسوتا"با استفاده از تلسکوپ فضایی "اسپیتزر" موفق به مشاهده غبارهای کیهانی در مکانی شدند که تا کنون تصور آن نمی رفته است .
تا کنون تصور می شده است غبارهای کیهانی که ذرات بنیادین ستاره ها ,سیارات, بدن ما و کلیه موجودات زنده را تشکیل می دهند ,حاصل انفجارات عظیم و ناگهانی ستاره های غول آسا ی در حال مرگ هستند. اما ظاهرا این انفجارات _ که ابرنواختر _ خوانده می شوند نمی توانند عامل بوجود آمدن تمامی غبارهای کیهانی باشند ,چرا که مشاهدات صورت گرفته بااسپیتزر گویای این احتمال است که منشا غبار های اولیه برای ایجاد ستاره های پر جرم تر مرگ ستاره های کم جرم تر است .
اگرچه پدیده ای کم اهمیت تر از ابرنواخترها عامل تشکیل ستاره ها شناخته شده است اما نباید این نکته را ار نظر دور داشت که شناخت منشا اصلی غبار ها ما را در شناخت چگونگی شکل گیری ستا ره ها و منظومه های خورشیدی یاری می کند .
کشف غبارهای کیهانی در اعماق خوشه کروی M15 موجب شگفتی بسیاری شد.این خوشه کروی حاصل تجمع صد ها هزاران ستاره است که تولدشان به 12.5 بیلیون سال پیش و شاید هم به روزهای آغازین تولد کهکشان راه شیری ما بر می گردد.ستاره های M15 از بسیاری جهات مشابه خورشید ما هستند البته برخی از آنها در حال گذراندن مراحل پایانی حیات خود هستند ,چیزی که خورشید ما نیز روزی تجربه خواهد کرد ,در این حالت ستاره ها به غول های سرخ تبدیل می شوند. با مشاهده دقیق تر M15مشخص شد که عامل ایجاد غبارها در این خوشه کروی غولهای سرخ آن هستند که با ایجاد باد های شدید ذرات غبار را در فضا پراکنده می سازند.
شگفت انگيز ترين نكته راجع به اين كشف مقدار انبوه غبار هايي است كه درM15 تشكيل شده اند.برای توضیح این مساله باید دانست که ستاره هاي این خوشه کروی حاوي مقدار خيلي كمي فلز هستند (در اختر شناسي اصطلاح "فلزات" به عناصري اطلاق می شود كه سنگين تر از هيدروژن و هليوم باشند )در حالیکه برای تشكيل هسته ذرات بسيار كوچك در سيليكون ها و ساير عناصري كه با تجمعشان ذرات غبار راتشكيل دهند وجود فلزاتی همچون کربن اکسیژن و نیتروژن لازم است.اما ستاره هاي پيرترM15 که شايد شبيه اولين ستاره هاي موجود در جهان باشند عموما حاوی عناصر هيدروژن و هليوم هستند كه هنوز به گونه اي تر كيب نشده اند كه عناصر بسيار سنگين تر فلزي را تشكيل دهند.در ستاره ها با مقادير بيشتري از عناصر سنگین ,كربن و اكسيژن در لايه سطحی ستاره با هم تركيب مي شوند تا گاز مونواكسيد كربن را تشكيل دهند .اما M15 فاقد عناصر سنگین به میزان کافی است و به خاطر كمبود اكسيژن كربن ها آزاد مي مانند و ذرات غبار راتشكيل مي دهند.در واقع این عامل موجب افزایش مقدار غبار ها در این خوشه کروی شده است.
منبع : http://www.spaceref.com/
نويسنده : پوپک سیدان