ستاره شناسان کانادایی سیاره ای کشف کرده اند که هنگام گردش بدور ستاره مادر، ردی از خود بر روی سطح ستاره بجای می گذارد! این کشف، روشی جدید برای کشف سیارات خارج از منظومه شمسی در اختیار ستاره شناسان قرار می دهد.
مطالعه سیاراتی که بدور ستارگانی به غیر از خورشید می گردند، بیش از یک دهه سابقه دارد. اولین منظومه سیاره ای خارج از منظومه شمسی در سال 1991 کشف شد و تا به امروز نیز بیش از 110 سیاره در خارج از منظومه شمسی پیدا شده است!
"اوگنیا شولنیک" و "گوردن واکر" از دانشگاه بریتیش کلمبیای کانادا و "دیوید بولندر" از شورای ملی تحقیقات کانادا/موسسه اخترفیزیک هرزبرگ، با استفاده از تلسکوپ 3.6 متری کانادا-فرانسه-هاوایی که در جزیره هاوایی واقع است، ستاره ای که شباهت بسیار زیادی به خورشید دارد را مورد مطالعه قرار دادند.
این ستاره که HD179949 نام دارد تقریبا در فاصله 90 سال نوری زمین و در صورت فلکی قوس قرار دارد. (یک سال نوری معادل فاصله ای است که نور با سرعت تقریبا 300 هزار کیلومتر در ثانیه در طول یک سال طی می کند؛ چیزی حدود 9.46 متر با 15 عدد صفر جلوی آن!) ستاره شناسان قبلا در سال 2000، موفق به کشف سیاره ای شدند که 270 برابر زمین جرم دارد و با سرعت 560 هزار کیلومتر در ساعت در هر 3.09 روز یکبار بدور این ستاره می گردد.
گروه کانادایی مطالعه کننده بر روی ستاره HD179949، متوجه لکه ای روشن بر روی لایه گازی خارجی آن شد. این لکه نورانی ظاهرا همزمان با گردش سیاره غول پیکر بدور ستاره مادر، بر روی سطح ستاره تغییر مکان می داد. پس از یک سال بررسی و مطالعه مسیر حرکت این لکه نورانی، بالاخره معلوم شد حرکت این لکه همبستگی کامل با گردش سیاره بدور ستاره دارد!
 |
این لکه نورانی و داغ در اثر انتقال انرژی میدان مغناطیسی سیاره به «رنگین سپهر» این ستاره بوجود می آید و دمای 2367 درجه ای آن را حدود 120 درجه افزایش می دهد. اضافه گرمای 120 درجه ای ایجاد شده در «رنگین سپهر» این ستاره که در طول موجهای فرابنفش قابل تشخیص است، خود را بصورت لکه های ستاره ای دوره ای بر سطح ستاره HD179949 نشان می دهد.
«رنگین سپهر» (Chromosphere) لایه ای از جو ستارگان است که در زیر «تاج» (Corona) و بالای «شید سپهر» (Photosphere) قرار دارد. خارجی ترین لایه ستارگان «تاج» نام دارد و پس از آن به ترتیب، «رنگین سپهر» و «شید سپهر» قرار دارد.
البته وجود لکه در ستارگانی به غیر از خورشید، اولین بار در سال 2000 توسط "استیو سار" از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین دانشگاه هاروارد و "مانفرد کونتز" از دانشگاه تگزاس در آرلینگتون پیش بینی شده بود ولی این اولین بار است که این پدیده بصورت تجربی اثبات می شود.
 |
به عقیده ستاره شناسان، همه سیارات، دارای میدان مغناطیسی هستند. منشا میدان مغناطیسی اطراف سیارات، فضای میان ستاره ای است که سیارات در آن شکل گرفته اند. گردش مواد مذاب فلزی درون سیارات نیز به تداوم این میدان مغناطیسی کمک کرده است.
مثلا گردش هسته داخلی زمین که از جنس نیکل و آهن است در میان هسته مذاب خارجی، باعث تشکیل یک میدان مغناطیسی قوی در اطراف زمین شده است که حفاظت از زمین در برابر طوفانهای سهمگین خورشیدی و ذرات باردار الکتریکی پرتاب شده از خورشید به سمت زمین را به عهده دارد.
با کشف لکه نوری ایجاد شده در اثر گردش سیارات غول پیکر بدور ستارگان خارج از منظومه شمسی، اینک ستاره شناسان به روشی جدید برای کشف سیاره در اطراف ستارگان فراخورشیدی دست یافته اند.
منبع : Astronomy.com,Spaceflightnow.com