|
تصویر فوق در سال 2003 میلادی توسط تلسکوپ فضایی هابل هنگامی که مریخ در نزدیکترین فاصله از زمین قرار داشت گرفته شد. مشاهدات طیف سنجی تلسکوپ «جیمز کلرک ماکسول» نیز در همین ایام صورت گرفت. |
گروهی از ستاره شناسان با انجام مشاهدات طیف سنجی به کمک تلسکوپ «جیمز کلرک ماکسول»، برای اولین بار موفق به کشف مولکول «پراکسید هیدروژن» (H2O2) در جو سیاره ی مریخ شدند.
این اولین بار است که یک کاتالیست شیمیایی از این نوع در جو یک سیاره بغیر از زمین کشف می شود.کاتالیست ها موادی هستند که واکنشهای مربوط به مهمترین چرخه های شیمیایی در جو زمین را کنترل می کنند.
کشف یک کاتالیست در جو سیاره ای غیر از زمین نشان می دهد که می توان با استفاده از اطلاعات مربوط به جو زمین، ساختار شیمیایی جو سایر سیارات را توضیح داد و همچنین می توان از اطلاعات جو سیارات دیگر برای جو زمین استفاده کرد. خبر کشف مولکول «H2O2» در جو مریخ که به کمک تلسکوپ «جیمز کلرک ماکسول» انجام شده، در شماره ی ماه مارس مجله ی «ایکاروس» (Icarus) منتشر شده است.
«تاد کلانسی»، سرپرست گروه تحقیقاتی این کشف از موسسه ی علوم فضایی (SSI) در «بولدر» ایالت کلرادو می گوید: « مریخ یکی از سه سیاره ی منظومه ی شمسی است که می توان از روی زمین، جو آن را مورد مطالعه قرار داد. مریخ بر خلاف زهره، همواره بعنوان یکی از مکانهای احتمالی برای سکونت انسان در آینده مطرح بوده است. البته هنوز نادانسته های بسیاری در مورد این سیاره وجود دارد. »
این گروه تحقیقاتی از نزدیکی فوق العاده زمین و مریخ به یکدیگر در سال 2003 حداکثر استفاده را کرد و در همین هنگام توانست برای اولین بار وجود مولکول H2O2 را در جو مریخ اثبات کند.
از آنجا که جو زمین بسیار بیشتر از جو مریخ مورد مطالعه قرار گرفته است، دانشمندان برای بررسی نحوه ی واکنش جو مریخ به تابش خورشیدی و چگونگی برقراری تعادل فتوشیمیایی در آن، از اطلاعات مربوط به جو زمین استفاده می کنند. بنابر مدلهای نظری قبلا پیش بینی می شد «پراکسید هیدروژن»، کاتالیست شیمیایی اصلی باشد که پدیده های شیمیایی جو مریخ را کنترل می کند. ولی تا قبل از این کشف، برخی از محققان بعلت ناتوانی در کشف مولکول H2O2 در جو مریخ، درستی این پیش بینی را زیر سوال برده بودند. ولی نتایج گروه تحقیقاتی «کلانسی» نشان می دهد که میزان این مولکول در جو مریخ، دقیقا با پیش بینی های قبلی سازگار است.
به گفته ی «کلانسی»، پراکسید هیدروژن بر روی زمین برای جلوگیری از بروز بیماری و نابود کردن باکتری ها مورد استفاده قرار می گیرد، بنابراین وجود این ماده در جو مریخ باعث به تعویق افتادن هر نوع فعالیت زیست شناختی در سطح مریخ می شود. همچنین بدلیل نفوذ تابش فرابنفش خورشید در جو مریخ و عدم وجود آب در سطح سیاره، بنظر می رسد هیچ ارگانیزم شبه باکتریایی قادر به حیات در سطح مریخ نباشد و اگر هم ارگانیزم های ابتدایی وجود داشته باشد، محل زندگی آنها نواحی زیرسطحی مریخ است.
|
تلسکوپ «جیمز کلرک ماکسول» در ارتفاع 4200 متری مائوناکی در جزیره ی هاوایی قرار دارد و بزرگترین تلسکوپ جهان برای مطالعه امواج زیر میلی متری است. این تلسکوپ دارای یک بشقاب یکپارچه با قطر 15 متر است و توسط مرکز ستاره شناسی مشترک (وابسته به انجمن تحقیقات ستاره شناسی و فیزیک ذرات انگلستان)، انجمن تحقیقات ملی کانادا و سازمان تحقیقات علمی هلند اداره می شود. |
