عملیات ساخت بزرگترین تلسکوپ رادیویی جهان، موسوم به «لوفار»، در آلمان و هلند تا دو سال دیگر پایان می یابد.
این تلسکوپ رادیویی شامل 15000 آنتن ساده است که دایره ای به قطر 350 کیلومتر را از شمال هلند تا قسمتی از آلمان می پوشاند. کمترین بسامدی که تلسکوپ «لوفار» در آن کار می کند، 10 مگاهرتز است در حالیکه تلسکوپهای رادیویی فعلی قادر به رصد اجرام رادیویی با بسامد کمتر از 75 مگاهرتز نیستند. ناحیه ی موثر آشکارسازی این تلسکوپ یک کیلومتر مربع و قدرت تفکیک آن حدود یک اینچ است.
لایه ی «یون سپهر» جو زمین باعث ایجاد اغتشاش در امواج رادیویی منتشر شده از اجرام فضایی می شود. از اینرو برای کنترل اثر یون سپهر بر امواج رادیویی فضایی، بخشی از آنتن های تلسکوپ رادیویی «لوفار» بطور پیوسته منابع رادیویی معروف را تحت نظر قرار می دهند و از روی میزان اغتشاش ایجاد شده در تصاویر رادیویی این اجرام، میزان تاثیر یون سپهر بر امواج رادیویی خارج از زمین توسط یک ابر رایانه محاسبه می شود و سپس از نتایج بدست آمده توسط ابر رایانه برای تصحیح داده های رصدی حاصل از سایر بخشهای آرایه استفاده می شود.
ستاره شناسان پیش بینی می کنند تلسکوپ رادیویی «لوفار» کشفیات مهمی را در زمینه ی نجوم رادیویی انجام دهد زیرا بخش اعظم طیف الکترومغناطیسی، کمتر از 75 مگاهرتز، تابحال برای ستاره شناسان ناشناخته مانده است.
اندازه گیری خطوط هیدروژن 21 سانتی متری مربوط به اوایل شکل گیری عالم که در اثر انبساط عمومی جهان، دچار «انتقال به سرخ» (Redshift) شده اند از جمله مهمترین فعالیتهای پیش روی تلسکوپ «لوفار» است.
هیدروژن خنثی موجود در اوایل شکل گیری جهان، در حدود 15 میلیارد سال پیش، دارای طول موج 21 سانتی متر بوده است که در اثر انبساط کیهان، طول موج آن افزایش یافته و به تدریج وارد بسامد هایی شده که تلسکوپ «لوفار» قادر به اندازه گیری آن است. با اندازه گیری در طول موجهای مختلف، ستاره شناسان می توانند میزان هیدروژن خنثی موجود در اوایل تشکیل عالم را محاسبه کنند و همچنین زمان دقیق تشکیل اولین ستارگان و شاید اختروش ها (Quasars) را بدست آوردند.
سازندگان تلسکوپ رادیویی «لوفار» عبارتند از سازمان ستاره شناسی هلند، موسسه ی ستاره شناسی رادیویی ماکس پلانک آلمان، آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی دریایی آمریکا و رصدخانه ی «Haystack» وابسته به موسسه ی فناوری ماساچوست(MIT). گفتنی است تلسکوپ «لوفار» در سال 2006 فعالیت مقدماتی خود را آغاز می کند و نهایتا در سال 2008 به بهره برداری کامل خواهد رسید.
منبع : Astronomy.com
|
