سایت نجوم ایران ( مرکز اطلاع رسانی اخبار رسمی نجومی، ستاره شناسی، هوافضا، آسمان شب و اخترفیزیک ایران و جهان) ؛

کاوشگر «آپورچونیتی»  ناسا که هم اکنون در ناحیه ی «مریدیانی پلانوم» مریخ قرار دارد، تصویری از خورشید گرفتگی
ایجاد شده توسط دو قمر مریخ، به نامهای «فوبوس» و «دیموس» را به زمین ارسال کرد.▼

  البته قبلا نیز دو مریخ نورد ماموریت وایکینگ در دهه ی 1970 میلادی و نیز مریخ نورد «سوجورنر» در ماموریت «رهیاب مریخ» در سال 1997، موفق به ثبت سایه ی یکی از دو قمر مریخ بر روی سطح مریخ شده بودند ولی اخیرا مریخ نورد «آپورچونیتی» برای اولین بار موفق به مشاهده ی مستقیم عبور دو قمر مریخ موسوم به «فوبوس» و «دیموس» از روی قرص خورشید شد. بدین ترتیب دانشمندان برای اولین بار موفق به مشاهده ی مستقیم عبور یک قمر از روی سطح خورشید از روی یک سیاره ی دیگر شدند.

  دوربین تمام منظر کاوشگر «آپورچونیتی» که هم اکنون در ناحیه ی «مریدیانی پلانوم» مریخ قرار دارد، در 14 اسفند 1382 تصویر خورشید گرفتگی ایجاد شده توسط «دیموس» و در 17 اسفند، تصویر خورشیدگرفتگی بوجود آمده توسط «فوبوس» را ثبت و به زمین ارسال کرد. اعضای گروه کنترل و هدایت کاوشگرهای «آپورچونیتی» و «اسپیریت» در آزمایشگاه پیشرانش جت(JPL) ناسا در پاسادینای کالیفرنیا قصد دارند در شش هفته ی آینده با استفاده از دوربین های تمام منظر این دو مریخ نورد، تصاویر مربوط به پدیده های مشابه دیگر را از سیاره ی مریخ به زمین ارسال کند.

  «جیم بل» دانشمند اصلی دوربینهای تمام منظر این دو کاوشگر از دانشگاه کورنل نیویورک می گوید: «احتمالا در حوالی روز چهارشنبه 20 اسفند، تصاویر زیباتری از فوبوس به زمین ارسال خواهد شد.»
به گفته ی «بل»، ارزش علمی مشاهده و ثبت خورشید گرفتگی های ایجاد شده توسط قمرهای مریخ در این است که می توان با استفاده از آنها، مختصات مداری این دو قمر را تصحیح و تغییرات ایجاد شده در مدار آنها که به مرور زمان رخ می دهد را مشخص کرد.
  البته مشاهده ی خورشید گرفتگی از روی سطح یک سیاره ی دیگر، بخودی خود پدیده ای جالب و مهیج است. تصاویر ارسالی از عبور «فوبوس» از روی سطح خورشید همچنین می تواند به تعیین دقیق تر شکل نامنظم و کشیده ی این قمر که شبیه یک سیب زمینی پخته است کمک کند.

سیاره ی مریخ دارای دو قمر به نامهای «فوبوس» و «دیموس»  است. تصاویر «فوبوس» (سمت راست) و «دیموس» (سمت چپ) در سال 1977 توسط مدارگرد « وایکینگ 1 » گرفته شده اند.

  حداکثر طول فوبوس، 27 کیلومتر و حداقل پهنای آن حدود 18 کیلومتر است. ابعاد واقعی دیموس، حدود نصف فوبوس است. همچنین فاصله ی فوبوس از سیاره ی مریخ بسیار کمتر از فاصله ی دیموس تا سیاره است از اینرو یک ناظر مریخی، فوبوس را بسیار بزرگتر از «دیموس» می بیند.
  عبور دیموس از روی سطح خورشید، بین 50 تا 60 ثانیه و عبور فوبوس حدود 20 تا 30 ثانیه طول می کشد. از روی زمین، اندازه ظاهری قرص ماه و خورشید تقزیبا برابر است بنابراین در هنگام خورشید گرفتگی(کسوف) کامل، تقریبا تمام سطح خورشید برای چندین ثانیه پوشیده می شود.

  فاصله ی خورشید از مریخ، بیشتر از فاصله ی خورشید تا زمین است.  به همین دلیل، اندازه ی ظاهری قرص خورشید در مریخ، دو سوم اندازه ظاهری خورشید بر روی زمین است. قمرهای مریخ، یعنی فوبوس و دیموس نیز آنقدر کوچک هستند که تنها قادر به پوشاندن حدود نیمی از قرص خورشید هستند. بنابراین در مریخ هیچگاه نمی توان یک خورشید گرفتگی کامل را مشاهده کرد!

منبع : Spaceflightnow.com