|
طبق پژوهش های جدید "یو" یکی از اقمار گالیله ای مشتری گرمترین نقطه پس از خورشید در منظومه شمسی است. فکر می کنید گرمترین نقطه زمین کجاست؟ گرچه جواب دادن به این سوال خیلی راحت نیست، اما با مراجعه به کتاب گینس – رکوردهای جهان – می توان به صورت تقریبی از بیشترین دمایی که بر روی "جایی " از زمین اندازه گیری شده است را یافت. اما اگر بخواهید بدانید گرمترین نقطه منظومه شمسی کجاست، اگر خورشید را در نظر نگیریم، آن وقت آن کتاب مشهور چندان کمکی به شما نخواهد کرد. گرمترین نقطه منظومه شمسی کجاست؟ عطارد یا زهره؟ مشتری؟ زحل؟ ... "یو"، یکی از چهار قمری که منجم مشهور ایتالیایی، گالیله، حدود 400 سال پیش آن را در حال گردش به دور مشتری کشف کرد، گرمترین جای منظومه ی ما در بیرون از خورشید است. ماجرا از حدود 20 سال پیش آغاز می شود. زمانی که سفینه ویجر 2 آتشفشانهایی فعال بر روی یو کشف کرد و رصدهای بعدی نیز نشان داد که این قمر فعالترین آتشفشانهای منظومه شمسی را دارد. سالها بعد سفینه گالیله، که به افتخار همان دانشمند معروف ایتالیا چنین نامی دارد، نقاط حساس آتشفشانی بر روی این قمر را دقیق تر و از نمایی نزدیک بررسی کرده است. گرمترین نقطه آتشفانی ای که این ماهواره یافته است، 1610 درجه سانتیگراد دما دارد!
یک مدل سازی کامپیوتری که توسط دانشمندان دانشگاه واشنگتن در سنت لوییس انجام شد نشان داد که گدازه های فورانهای آتشفشانی در یو آنقدر گرم هستند که می توانند سدیم، پتاسیم، سیلیکون و حتی آهن را تبخیر کنند. آنها معتقدند که ممکن است منشاء باقی گازهایی که در جو این قمر وجود دارد نیز ناشی از همین تبخیر ها باشد. این شبیه سازی ها همچنین نشان داد که حداقل برخی از این عناصر به صورت اتمهای منفرد تبخیر می شوند و پاره ای دیگر به صورت مولکولهای متفاوتی بخار می شوند. مولکولهایی مانند مونوکسید سیلیکون، دی اکسید سیلیکون و مونوکسید آهن. واکنش این گازها با انواع سولفورها و کلرین ها که در گازهای آتشفشانی وجود دارند، می تواند باعث تشکیل گازهای غیر عادی ای همچون کلرید سدیم، کلرید پتاسیم، دی کلرید منیزیم و دی کلرید آهن شود.
چندی پیش، در سال ،2000 بروس فگلی پروفسور زمین شناسی و علوم سیاره ای و دستیارش میخاییل زولوتف با استفاده از شبیه سازیهای مشابهی تشکیل دی کلرید سدیم و دی کلرید پتاسیم را در گازهای آتشفشانی یو پیش بینی کرده بودند. سه سال بعد اخترشناسان دی کلرید سدیم را در یو کشف کردند. اما رصدها آنقدر دقیق نبود که دی کلرید پتاسیم هم آشکار شود. به تازگی فگلی کشف کرد که سدیم و پتاسیم موجود در گازهای آتشفشانهای یو، ناشی از تبخیر آنها در گدازه های بسیار داغ است. آنها در این تحقیقات از داده های فضاپیمای گالیله و تلسکوپهای قوی زمینی استفاده کردند. نتایج این تحقیقات در شماره ماه می نشریه ایکاروس، مجله راهنمای علوم سیاره ای، منتشر شده است.
فگلی می گوید : « اساس کار ما برای مطالعات زمین شناسی بر روی "یو"، با داده های تلسکوپهای زمینی بود. داده هایی که به راحتی با اطلاعات سفرهای پر هزینه فضایی رقابت می کنند. » او ادامه می دهد: «این بسیار هیجان انگیز است که بدانید یو چقدر گرم و چقدر آتشفشانی ست.آنجا 30 بار فعالتر از زمین است. یو گرمترین نقطه خارج از خورشید در منظومه شمسی ماست.»
داخلی ترین قمر از 4 قمر بزرگ مشتری ، یو ، این حجم عظیم از فعالیتهای آتشفشانی را به دلیل فعل و انفعالات کشندی میان خود و مشتری ، دارد. سیاره ای که قوی ترین میدان مغناطیسی را در میان سیارات منظومه شمسی را داراست. بیشتر از 100 آتشفشان فعال بر روی یو شناسایی شده است. گرمترین نقطه های آنجا دمایی در حدود 1600 درجه سلسیوس دارند. این دما، صدها درجه گرمتر از آتشفانهای زمینی ست که گرمایی در حدود 1000 درجه سلسیوس دارند. شاید رفتن سفینه ای به یو و اندازه گیری فشار، دما و ترکیبات گازی آتشفشانی همچون "پله" – یکی از فعالترین آتشفشانهای یو- بتواند بسیاری از معماها را حل کند. فگلی معتقد است که سفر این کاوشگر با فن آوری کنونی نیز ممکن است. او می گوید که این سفر به دانسته های ما از فعالترین جسم آتشفشانی منظومه شمسی بسیار خواهد افزود.سفر کاوشگر آتشفشانی می تواند پرده از برخی از اسرار آمیز ترین معماهای یو بردارد. اینکه چطور قمری به اندازه ماه ما می تواند اینچنین دمای بسیار بالای ماگماهای مذاب را تحمل کند و خود به طور کامل ذوب نشود و اینکه چطور یو می تواند لیتوسفری – هسته سخت مرکزی - به اندازه کافی مستحکم داشته باشد که توانایی نگهداری از کوههایی بلندتر از اورست زمین را دارا باشد؟ منبع : Spaceflightnow.com نويسنده : هاشم سیماب |
|||||||||
