سایت نجوم ایران ( مرکز اطلاع رسانی اخبار رسمی نجومی، ستاره شناسی، هوافضا، آسمان شب و اخترفیزیک ایران و جهان) ؛

ماجرا از شانزدهم ژانويه ، بیست وهفتم دی ماه سال گذشته شروع شد. درست دو روز بعد از اینکه رییس جمهور امریکا، جورج بوش، از برنامه های فضایی جدید ایالات متحده و از ماموریت ماه – مریخ صحبت کرد، رییس ناسا خبر از لغو آخرین ماموریت تعمیر و نگهداری هابل  داد. "او کیف" در گردهمایی سالانه ناسا، هرچند که از این خبر ابراز تاسف می کرد، اما این تصمیم را یک تصمیم قطعی و بدون بازگشت خواند و علتش را خطر بیش از حد سفر شاتل برای این ماموریت عنوان کرد. خطری که وجود آن بعد از حادثه تاسف بار کلمبیا بیشتر احساس می شد.تلسکوپ فضایی هابل، بی همتا ترین وسیله رصدی در طول تاریخ بشر، در سال 1990 (1369 شمسی) به فضا پرتاب شد. این تلسکوپ تاکنون سه بار توسط فضانوردان مورد بازبینی و تعمیر قرار گرفته است. سری آخر این تعمیرها در سال 1381 انجام شد.ناسا چهارمین سری از این ماموریتهای تعمیر و نگهداری را برای سال 2006 برنامه ریزی کرده بود. بنا بود در این ماموریت ژیروسکوپهای از کار افتاده تلسکوپ تعویض شوند – ابزاری که با استفاده از آن موقعیت تلسکوپ در فضا حفظ می شود- و باطری های خورشیدی آن نیز مورد بازبینی و احیانا تعمیر قرار گیرند. همچنین چند ابزار جدید در این ماموریت به هابل افزوده می شد. بدین ترتیب تلسکوپ می توانست تا سال 2011 میلادی (1390 شمسی) ، زمانی که وارثش تلسکوپ فضایی "جیمز وب" آماده به کار می شود، به کار خود ادامه دهد. لغو این ماموریت باعث خواهد شد تا پیش از آنکه " وب " آماده پرتاب شود، هابل از کار فرو ماند.

هر چند که این خبر ناگهانی، همه را شوکه کرده بود، اما بلافاصله  مخالفتهای بسیار زیادی در این باره صورت گرفت. سه گروه عمده اخترشناسان، مردم و سیاستمداران، هر کدام با استفاده از ابزارهایی که در اختیار داشتند، سعی در تغییر نظر رییس داشتند. چند روز بعد از لغو ماموریت، باربارا میکولسکی، سناتور ایالت مریلند و یکی از پشتیبانان اصلی "هابل" در کنگره امریکا در نامه ای از "اوکیف" خواست تا در این تصمیم بازنگری و تجدید نظر کند. او از رییس درخواست کرد تا گروهی را خارج از ناسا مامور کند تا در مورد میزان خطرات این ماموریت نظر دهند. خانم میکولسکی همچنین از مردم و کارشناسان خواست تا نظرات خود را برای او بفرستند.

سایتهای اینترنتی زیادی برای کمک به نجات هابل دست به کار شدند. پیشنهادهای زیادی مطرح شد. برخی از اروپا می خواستند تا این بار، آنها هابل را زنده نگاه دارند.

 بسیاری استدلال می کردند که ماموریت تعمیر هابل هرگز از "جنگ  با عراق" خطرناک تر نیست؛ در عوض زنده نگاه داشتن این بزرگ میراث بشریت، اهمیت بسیاری دارد. کارشناسان و اخترشناسان زیادی هم بر این عقیده بودند که لغو این ماموریت نه به دلیل خطر آن – چرا که این خطر می توانست در هر پروازی به فضا وجود داشته باشد – که تنها به خاطرتغییر برنامه ناسا، برای رسیدن به مریخ، طبق خواسته رییس جمهوری بوده است. ایستگاه فضایی می بایست به سرعت به اتمام برسد و این، وقتی برای تعمیر هابل باقی نخواهد گذاشت، چرا که از عمر شاتلهای پیر امریکایی نیز چیز زیادی باقی نمانده است. آنها تا سال 2010 بازنشسته خواهند شد.اما مرغ رییس یک پا داشت: این ماموریت به دلیل خطر بیش از حد آن لغو شده است.

با این وجود تلاشها و فشارها بیشتر شد. "هابل" عزیزتر از آنی بود که به این سادگی ها به توان از آن دل کند. کارشناسان امور هوا و فضا، به دو صورت سعی در حل این مشکل داشتند: نخست آنکه با بررسی مراحل مختلف ماموریت و مقایسه آن با سایر پروازهای شاتل، سعی در اثبات مطمئن بودن و بی خطر بودن این ماموریت داشتند و دوم ارایه راهکارهایی برای افزایش ضریب ایمنی بود. حتی راههای جدیدی برای تعمیر تلسکوپ، افزایش مدت کار آن بدون تعمیر و ... نیز پیشنهاد شده بود.

ستاره شناسان اما، دغدغه های دیگری داشتند. آنها مهمترین ابزار رصدی خویش را از دست می دادند.پس با نشان دادن خدماتی که هابل در مدت فعالیت خویش به علم کرده است، اکتشافات بی نظیر آن و اهمیت وجود چنین ابزاری برای علم، وجود و کار کردن حتی لحظه ای بیشتر این تلسکوپ را توجیه می کردند. این چنین بود که هابل در این مدت، دهها شاهکار تازه به مردم دنیا نشان داد.عده ای از ستاره شناسان هم طرحی برای ساخت یک تلسکوپ موقت چند ملیتی، برای مدتی که هابل از کار خواهد افتاد و "وب" هنوز شروع به کار نکرده است، تهیه کردند.اما در این کارزار گروه سومی هم وجود داشت. گروههای مردمی و ستاره شناسان آماتوری که بیشتر هابل را از روی تصاویر بی نظیرش از اعماق آسمان می شناختند. این عده، اگر چه  به طور مستقیم در دست آوردهای علمی هابل سهمی نداشتند، اما از اهمیت وجود آن به خوبی مطلع بودند. گروههای مردمی و علاقمندان آماتور علم، از منظری دیگر در این ماجرا ایفای نقش کردند. آنها با انتشار اخبار این موضوع، دغدغه لغو ماموریت تعمیر و نگهداری هابل را "همگانی" کردند. توجه افکار عمومی به ماجرا جلب شده بود. بسیاری از گروههای ستاره شناسی آماتوری در دنیا، در "روز نجوم" بخش ویژه ای برای هابل در نظر گرفته و از نزدیک با مردم در این باره گفت وگو کردند. نتیجه ، صدها هزار نامه ای بود که  برای رییس جمهور، کنگره و رییس ناسا فرستاده  می شد تا "هابل را زنده نگاه دارند."

و سرانجام این تلاشها نتیجه داد. سنای امریکا در نامه ای رسمی از رییس خواست تا تمامی تلاش خود را برای ادامه حیات "هابل" به کار گیرد. آنها از "اوکیف" خواستند تا همه راههای ممکن برای تعمیر هابل را بررسی و مطمئن ترین راه را انتخاب کند.گزینه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته و به نظر می رسد، ناسا تلاش خود را برای یک تعمیر روبوتیک آغاز کرده است.

هم اکنون کمیته ای با عنوان " تشخیص گزینه های موجود برای تمدید فعالیت های هابل" شکل گرفته، تا به طور مستقل از سازمان فضایی، مسایل و حواشی این ماجرا را مورد بررسی و مطالعه قرار دهند. اعضای این کمیته که از آزمایشگاههای بل، مرکز فن آوری های نوین و انستیتو تکنولوژی نیوجرسی تشکیل شده است، از مشهورترین کارشناسان علمی دنیا به شمار می آیند. به نظر می رسد که این جدال، به مراحل پایانی خود رسیده باشد. حالا، مناقشه – و سرنوشت تلسکوپ فضایی - میان ناسا و کنگره امریکا ست. هفته گذشته شورای پژوهش های ملی امریکا به آژانس فضایی توصیه کرد تا گزینه فرستادن یک سفینه سرنشین دار دیگر، برای تعمیر و به روز کردن هابل را همچنان باز گذارد. این در تضاد کامل با تصمیم رییس ناسا مبنی بر لغو ماموریت سرنشین دار است. سرانجام "اوکیف" زیر فشار افکار عمومی ، اخترشناسان و اعضای کنگره از سازمان تحت فرماندهی اش خواست تا با در نظر گرفتن محدودیت های امکاناتی و بودجه ای ، هر کاری را که می توانند برای زنده ماندن هابل انجام دهند.

تلسکوپ فضایی هابل بدون یک تعمیر و سرویس دیگر، به دلیل اشکال در باطری یا از کار افتادن ژیروسکوپهایش، حدودا تا سال 1386 یا 87 ، چشم از آسمان بر خواهد گرفت. بنابراین رییس ناسا با فرستادن نوع خاصی از روبوتها و نصب و تعویض باطری ها و ژیروسکوپ موافقت کرد.چندی پیش کمیته ذکر شده، نامه ای درون سازمانی که به تایید کلیه اعضای آن رسیده بود، برای "اوکیف" فرستاد. در این نامه اعلام شد که احتمالا هنوز چنین تکنولوژی روبوتیکی برای تعمیر هابل وجود ندارد. برای تعمیر تلسکوپ، یک روبات می بایست به آن نزدیک و سرانجام به آن ملحق شود، وسایل و تجهیزات پیچیده ای را از آن جدا کرده و یا تعویض کند و کابلهای برق را جدا و مجددا وصل نماید. هیچکدام از این کارها تا به حال به صورت روبوتیک انجام نشده اند، با این اوصاف، برخی از این کارها می بایست حداقل در 2 سال آینده آزمایش شوند.

علاوه بر اینها، تنها تعویض باطریها و ژیروسکوپها کافی نیست. هابل بدون شک مهمترین تلسکوپ در طول تاریخ است. چرا که قابلیتهای علمی بی سابقه آن و سهم بسیار پربهایش در تقریبا تمامی بخشهای اخترفیزیک و علوم سیاره ای غیر قابل انکار است. بسیاری از ابزارهایی که باعث شدند هابل چنین توانایی ای داشته باشد، در سالهای بعد از پرتاب و در ماموریتهای تعمیر و نگهداری به وسیله فضانوردان بر روی آن نصب شده است. حالا هابل و ستاره شناسان، منتظر دو ابزار جدید هستند: دوربین میدان باز شماره 3 و COS. این دو هم اکنون با بودجه ای 200 میلیون دلاری ساخته شده اند و انتظار می رود تا قابلیتهای علمی هابل بوسیله آنها دو چندان شود. در نامه هفته گذشته کمیته مذکور، بر لزوم نصب این ابزارها در ماموریت آینده تاکید زیادی شده است؛ چه این امر با ماموریت روبوتیک ممکن باشد، چه بوسیله انسان انجام شود. با اینحال رییس هنوز سر سختی می کند: "ما با این عقیده کمیته که تلسکوپ فضایی هابل بدون اغراق مهمترین تلسکوپ طول تاریخ است، موافقیم. ناسا خود را متعهد می داند تا تمامی راههای ایمن افزایش طول عمر علمی مفید هابل را بررسی کند." اما بعد از این، او تنها در مورد ماموریت روبوتیک سخن می گوید. او در اظهاراتی متناقض معتقد است که سفر یک شاتل سرنشین دار برای این تعمیرات، بر خلاف توصیه های کمیته بررسی کننده سانحه شاتل کلمبیا و گروهی که مشغول بررسی پرواز مجدد شاتلهایند، است. هر چند که این با متن نامه کمیته در تضاد است: "سفر یک شاتل به "هابل" از سوی این گروهها نفی نشده و حتی در تضاد با توصیه های آنها نیست."

به هر روی این کمیته مشغول تکمیل اطلاعات خود برای ارایه یک گزارش کامل به کنگره در اواخر تابستان یا اوایل پاییز  است و نامه چند روز پیش آنها تنها یک گزارش درون سازمانی بود. با این وجود همین نامه امیدهای تازه ای را برای اخترشناسان به وجود آورده است، چرا که حداقل "هابل هنوز در "بازی" است."

  منبع : Parssky.com / Skypub.com
  نويسنده  : این آدرس ایمیل در مقابل هرزنامه‌ها محافظت می شود. برای مشاهده آن نیاز به فعال کردن جاوا اسکریپت دارید.