سایت نجوم ایران ( مرکز اطلاع رسانی اخبار رسمی نجومی، ستاره شناسی، هوافضا، آسمان شب و اخترفیزیک ایران و جهان) ؛

آنها هفت ماه دیگر کار خواهند کرد. دکتر فیروز نادری مدیر اکتشافات منظومه شمسی در JPL ناسا این خبر را طی کنفرانسی درباره اکتشافات فضایی در پاریس اعلام کرد. دوقلوهای اینک "افسانه ای" ناسا، که برای نود روز مریخی طراحی و آماده شده بودند، بعد از نزدیک به دویست روز "بودن" در مریخ، هفت ماه دیگر به کار خود ادامه خواهند داد. هرچند که مقامات ناسا اعلام کرده اند که برای اینکار هیچ بودجه ای در نظر گرفته نخواهد شد.

نخستین بار در اردیبهشت ماه بود که سران ناسا تصمیم گرفتند تا ماموریت دوقلوها را تمدید کنند. گشت و گذار در مریخ تا ماه سپتامبر تمدید شد و ناسا برای این کار ده میلیون دلار دیگر اختصاص داد. ادامه یافتن ماموریت هم از  نظر مهندسی و هم به لحاظ علمی دارای نکات بسیار با اهمیتی بود. دکتر نادری می گوید "تا پیش از این ما هر ماه پنج میلیون دلار برای آنها هزینه می کردیم. اما در این مرحله توانستیم که این هزینه را تا 3 میلیون دلار در ماه کاهش دهیم." بنابراین او امیدوار است که باز هم بتوانند چند صدهزار دلاری صرفه جویی کنند و از برنامه های دیگر کمی "قرض" بگیرند تا دوقلوها به کار خود ادامه دهند.

این دانشمند ایرانی معتقد است که خبر ادامه ماموریت مریخ نوردها، هم خوسحال کننده است و هم ناراحت کننده!

" خوشحال کننده است زیرا آنها بیشتر از آن چیزی که ما تصور می کردیم، باقی مانده اند." و ناراحت کننده چون " ما برای چنین مدت طولانی ای برنامه ریزی نکرده بودیم و بنابراین مجبوریم برنامه های دیگر خود را فشرده تر و محدودتر کنیم تا بتوانیم بودجه آن را تامین کنیم." او پیشنهاد می کند: "شاید یکی از کارهای موثر این باشد که مریخ نوردها پنج روز در هفته کار کنند و دو روز دیگر را به تعطیلات بروند.

زمستان از راه می رسد

اما از سوی دیگر مریخ کم کم به زمستان بسیار سرد و خشن خود نزدیک می شود. دوقلوها دیگر باید مواظب باشند تا سرما نخورند. دیگر موقع خواب زمستانی آنهاست.

هم اکنون آپورچونیتی در ده تا دوازده متری گودالی ست مشهور به "پایداری" (اندورانس) این دهانه اندازه ای به بزرگی یک زمین فوتبال دارد. مریخ نورد همچنان به درون گودال خواهد رفت. هنگامی که شیب دهانه به بیشتر از 30 درجه رسید، آپورچونیتی باز خواهد گشت، چرا که مهندسان ناسا معتقدند بعد از آن، بازگشت به بیرون دهانه دشوار خواهد بود.او بعد از بیرون آمدن، به سراغ پوشش حرارتی سفینه خواهد رفت.

تصور می شود این پوشش که در مراحل پایانی فرود – بعد از محافظت دربرابر گرمای ناشی از اصطکاک جو- جدا شده و با سطح مریخ برخود کرده بود، خاکهای سطحی را کنار زده باشد و گودالی عمیق تر ایجاد کرده باشد. آپورچونیتی امیدوار است تا بدین وسیله به سنگهای عمیق تر مریخ دست یابد و آنها را بررسی کند.

اسپریت ، قلوی بزرگتر هم، حالا پایین تپه های کلمبیاست.  اسپریت 30 متر بالا خواهد رفت تا به قله برسد و در آنجا به خواب زمستانی فرو رود. خوابی که امید می رود به کمک آن  بر سرمای بسیار تند مریخ غلبه کند. در طول این مدت اسپریت تمرین هایی نیز انجام خواهد داد تا مشکلی را که در یکی از چرخهایش به وجود آمده است، بر طرف کند.

100 روز پر ثمر

مدتی بعد از نخستین تمدید 120 روزه ماموریت دوقلوها بود که آپورچونیتی به دهانه "پایداری" رسید. این دهانه در منطقه ای به نام " مریدیانی پلانوم"  مریخ قرار گرفته است. در واقع آپورچونیتی در ماموریت خود خوش شانس تر از همزاد خویش بوده است. در اواسط تیر ماه، بالاخره سرپرستان آپورچونیتی تصمیم گرفتند تا مریخ نورد را وارد این گودال خطرناک کنند. گودالی که توسط سنگهای شیب داری احاطه شده بود. سنگهایی که دانشمندان به آن لقب "کاره آه تپ آی" (کاراته په) داده اند.  هنوز به پایان اولین ماه تابستان نرسیده بودیم که با فرو رفتن آپورچونیتی در دهانه، لایه های رسوبی ای به ضخامت 10 متر آشکار شدند. او از آنها عکس تهیه کرد و از آنها طیف سنجی  کرد. شواهد شیمیایی، معدن شناسی و بافت لایه ها گواهی بودند که در سالهای بسیار دوردر اینجا آب مایع وجود داشته است. سنگهای "کاراته په " سرشار از رسوبات سولفات هستند؛ موادی که روی زمین تنها زمانی که آب مایع تبخیر می شوند به جای می مانند. طیف سنجهای مریخ نورد مقادیر فراوانی "جاروسایت" نیز یافتند. این ماده نوع خاصی از کانی آهن است که در زمین تنها در آب تشکیل می شود. به نظر می رسد تمام اینها، دلایل کافی برای اثبات وجود آب در مریخ بوده باشند.

آپورچونیتی نشان داد که این سنگها به صورت گسترده ای در سطح گسترانیده شده اند. این بدان معناست که  دریاچه ای که در این بخش مریخ وجود داشت، برای هزاران سال، یا حتی بیشتر، دارای آب بوده است.

در همین هنگام، در سوی دیگر سیاره سرخ، در دهانه "گوسه و" ، طیف سنجهای اسپریت، مقداری زیادی از آهن را در سنگهای هماتیتی مریخ یافتند. در زمین، هماتیت اغلب در آب مایع تشکیل می شود. از طرف دیگر آپورچونیتی در "مریدیانی" گلوله های هماتیتی ای یافته بود که توسط آب جابه جا شده بودند. اگرچه طیف سنجهای اسپریت  هنوز مشغول یافتن چگونگی تشکیل هماتیت هستند، اما موجهای حک شده بر روی  سنگها، حتما می بایست محصول آب بوده باشد.

آپورچونیتی و اسپیریت بر روی هم، حدود پنج کیلومتر راه رفته اند، آنها بیش از 45 هزار عکس و 6.8 گیگا بایت داده به زمین ارسال کرده اند. این، در مقایسه با ماموریتهای بسیاری که کاوشگران شان پیش از رسیدن به مریخ از صفحه رادار محو شده اند، چندان بد نیست.

  منبع : Skyandtelescope.com , BBC 

  نويسنده  : هاشم سیماب