گروهی از منجمان عکسی تهیه کردند که به ظاهر تصویر سیاره ای است که به گرد ستاره ای دیگر در حال چرخش است که اگر این حقیقت داشته باشد، این اولین عکس دنیای فرامنظومه ای ما، خواهد بود.
به گفته ی Christophe Dumas، یکی از منجمان رصدخانه ی جنوبی اروپا، :" اگرچه این سیاره مطمئنا از سیارات خاکی مانند زمین بسیار بزرگ تر است، ولی بازهم احساس عجیبی است که این را به عنوان اولین عکس از منظومه ی دیگری باور کنیم."
و این در حالی است که، تا کنون بیش از 120 سیاره ی فراخورشیدی شناخته شده وجود دارد که تمامی آنها به صورت غیر مستقیم، مثل رصد سایه ی آنها در هنگام ترانزیت و یا اثر جاذبه ای آنها ثبت شده اند. سیارات در ابعاد کیهانی و در مقایسه با ستارگان، به قدری کوچک و کم نوراند که فن آوری امروزه توانایی ثبت آنان را از میان در تابش خیره کننده ی ستارگان را ندارد.
اولین سوالی که درباره ی این جرم مطرح می شود این است که آیا این جرم واقعا یک سیاره است؟
تصویر جدید، نقطه ی محو قرمزی را نشان می دهند که Dumas و همکارش بر این باوراند که این تصویر متعلق به سیاره ی جوان و غول پیکری شبیه به مشتری است که به دور ستاره ای ویران شده، کوتوله ی قهوه ای رنگی در حال گردش است. به گفته ی برخی منجمان، خواص فیزیکی و شیمیایی این ستاره سوژه ی خوبی برای شکار سیارات به حساب می آید. این کوتوله ی قهوه ای رنگ 2M1207, نام دارد و عمر آن 8 میلیون سال تخمین زده شده است. و این در حالی است که 42 بار از خورشید ما کم جرم تر است و 25 بار از سیاره ی مشتری چگال تر است و حدود 230 سال نوری با ما فاصله دارد.
سیاره ای که ما از آن صحبت کردیم، تقریبا 5 برابر مشتری جرم دارد و متخصصان پس از انجام آزمایش های طیف نگاری، وجود آب در جو آن را حدس می زنند که نشان می دهد مواد سازنده ی این کره در دسته ی سیارات است و نمی توان آن را ستاره نامید.
این کره در آخرین مراحل شکل گیری خود به سر می برد و بسیار گرم است. گروه تحقیقاتی منجمان ESO در شیلی ضمن تصویر برداری در نورمادون قرمز، دمای سطحی آن را چیزی در حدود 1000 درجه ی سانتی گراد تخمین زدند. این گروه به همراه گروهی دیگر با استفاده از "تلسکوپ های بسیار بزرگ" (8.2 متر) به کاوش خود بر روی این جرم ناشناخته ادامه می دهند و قرار است نتایج این بررسی ها در مجله ی Astronomy & Astrophysics به چاپ برسد.
نکته ی بعدی یا سوال دوم این است که احتمال دارد که کوتوله ی قهوه ای رنگ، فقط ستاره ای در پس زمینه باشد و هیچ نیروی جاذبه ای در این میان وجود نداشته باشد. این فرضیه ای است که متخصصان آن را از لحاظ آماری بعید می دانند ولی برای پاسخ قطعی به سوال می بایست حداقل دو سال مدار این سیاره بررسی شود. ولی در صورتی که این سناریو رد شود، این گوی بزرگ سرخ رنگ، 55 بار بیش از زمین تا خورشید با تک ستاره ی منظومه اش فاصله دارد و اگر در منظومه ی ما بود، به اندازه ی فاصله ی زمین تا نپتون از نپتون دورتر بود.
Ray Jayawardhana، از دانشگاه تورنتو بر روی این کوتوله ی قهوه ای رنگ تحقیقات جداگانه ای انجام داد. او معتقد است که این جرم به دور همین ستاره ،2M1207، در حال گردش است،ولی در عین حال او اعلام کرد که این ستاره می تواند کوتوله ی کم نوری در پیش زمینه باشد. Jayawardhana، در پاسخ به سوال اول می گوید: " از آنجایی که در جو این گوی آب به صورت بخار وجود دارد، نشان دهنده ی این است که نسبتا سرد است و نمی تواند یک ستاره باشد."
تیم ایشان در پی تحقیقاتی که بر روی 2M1207 داشتند اعلام کردند که کوتوله ی قهوه ای مشهور، مانند تمامی ستاره های واقعی حلقه ای از هیدروژن به دور خود دارد که بقایای باقی مانده از فرایند شکل گیری آن به حساب می آید. ولی درمقایسه با شکل گیری سیارات در منظومه شمسی که همگی تکه ای از خورشید اند، آنان بر این عقیده اند که این سیاره از لحقه ی اطراف کوتوله به وجود نیامده است و به نظر می آید هر دوی آنها با هم از توده ی حاوی گاز و غبار شکل گرفته باشند.
موضوع دیگر این است که آیا چنین کره ای با جرمی 5 برابر مشتری را می توان یک سیاره به حساب آورد؟ برخی از منجمان سقف جرم سیارات را 13 برابر مشتری می دانند ولی برخی دیگر بر این عقیده اند که سیاره، کره است که به دور ستاره ای در گردش باشد و نیز از بقایای آن تشکیل شده باشد. در هر صورت فعلا تعریف رسمی برای واژه ی "سیاره" وجود ندارد.
ولی این مهم نیست که این جرم را چه بنامیم و منظر فیزیکی این قضیه بسیار مهم تر است. به قول Jayawardhana :" این اکتشاف تشکیلات و سیستم های جدیدی از اجرام را به ما نشان می دهد تا به آنها بنگریم و درباره ی آنها بیشتر یاد بگیریم."
منبع : Space.com
نويسنده : احمد خوشنویس Sparklysky.com