برای اولین بار،یک ستاره شناس آماتور در آفریقای جنوبی موفق به کشف پس تابش نوری یک فوران پرتو گاما شد.ماهواره "کاوشگر منابع موقت پر انرژی" (موسوم به HETE-2) در سوم مرداد سال جاری،موفق به کشف یک فوران پرتو گاما شد که توجه ستاره شناسان سراسر دنیا را به خود جلب کرد.متاسفانه در تاریخ فوق،هزاران رصد کننده حرفه ای به دور از تلسکوپ های خود،در جلسه مجمع عمومی اتحادیه بین المللی نجوم در سیدنی استرالیا گرد هم آمده بودند. با اینحال،یک ستاره شناس آماتور به نام "برتو مونارد" در رصدخانه خود در شهر پرتوریای آفریقای جنوبی،بلافاصله پس از دریافت پیغام از "شبکه اطلاع رسانی مختصات فورانهای پرتو گاما"،متعلق به مرکز پرواز فضایی گدارد ناسا،شروع به یافتن پس تابش نوری این فوران پرتو گاما کرد.
تنها هفت ساعت پس از کشف فوران پرتو گامای موسوم به GRB030725 توسط ماهواره HETE-2، این ستاره شناس توانست از پس تاب نوری آن که در حال محو شدن بود عکسبرداری کند.بدین ترتیب،نام "برتو مونارد" که قبلا نیز 10 ابرنواختر(Supernova) را کشف کرده بود،بعنوان اولین آماتوری که موفق به کشف پس تابش یک فوران پرتو گاما شد ثبت گردید.وی عضو انجمن رصدکنندگان ستارگان متغیر آمریکا(AAVSO)است.(این انجمن بر خلاف اسم ظاهری آن،از 46 کشور مختلف عضو دارد.)
به گفته او،پس تابش کشف شده یکی از قدیمی ترین نورهایی است که تا بحال وارد تلسکوپ او شده است؛ انفجاری که منجر به این پس تابش نوری شد،احتمالا میلیاردها سال پیش،قبل از اینکه زمین بوجود آید رخ داده است.
هنگام کشف فورانهای پرتو گاما توسط ماهواره HETE-2،یک شبکه اطلاع رسانی،مکان تقریبی فوران پرتو گامای کشف شده که نور آن به سرعت در حال کم شدن است را برای ستاره شناسان سراسر دنیا و شبکه موسوم به انرژی بالای AAVSO مخابره می کند. از آنجا که پس تابش این فورانها چند ساعت یا چند روز پس از وقوع فوران،ناپدید می شود مختصات مکان وقوع آن سریعا بوسیله پیجر،تلفن همراه و پست الکترونیک برای افراد ارسال می شود.
با مطالعه پس تابش فورانهای پرتو گاما،می توان مکان دقیق فوران و علت وقوع آن را دریافت.مدت زمان وقوع فوران پرتو گامایی که ماهواره HETE-2 در سوم مرداد موفق به ثبت آن شد،40 ثانیه بود.
محدوده ناحیه جستجو،در پیغامی که توسط "شبکه اطلاع رسانی مختصات فورانهای پرتو گاما" برای افراد ارسال شده بود ذکر شده بود. مونارد با استفاده از تلسکوپ 12 اینچ اشمیت-کاسگرین،به جستجوی "ستاره ای جدید"(یعنی همان پس تابش فوران پرتو گاما) در ناحیه ای به قطر 30 دقیقه قوسی(معادل قطر ظاهری ماه شب چهارده) پرداخت.
اوناگهان متوجه جسمی ناشناخته در لبه میدان جستجو شد که در حال کم نور شدن بود،بطوریکه در انتهای رصد،قدر ظاهری آن به میزان یک واحد کاهش یافت.وی پس از گزارش مشاهدات خود به رختخواب برگشت.
سه روز بعد،هنگامی که مونارد مجددا خواست این جرم را مشاهده کند،به دلیل کاهش شدید نور آن،از دید تلسکوپ او ناپدید شده بود.ولی در شب بعد (هفت مرداد)،تلسکوپ 5/1 متری دانمارک در رصدخانه لاسیلای شیلی،با مشاهده این جرم که در آن زمان از قدر 21 بود،کشف مونارد را تایید کرد.علاوه بر حضور بسیاری از ستاره شناسان حرفه ای در همایش اتحادیه بین المللی نجوم و مرخصی تابستانه یا زمستانه بعضی دیگر،موقعیت رصدی این فوران برای برخی از تلسکوپها نیز نامناسب بود (زاویه میل:منفی 50 درجه). بعلاوه،وقوع یک "شراره پرتو ایکس" در هفته قبل از ثبت فوران پرتو گاما،باعث کم شدن توجه تلسکوپها و شکارچیان حرفه ای به جستجو برای یافتن پس تابش این فوران پرتو گاما شد.چنانچه این ستاره شناس آفریقای جنوبی موفق به یافتن پس تابش فوران پرتو گامای GRB030725 نشده بود،دیگر هیچگاه امکان دیدن آن وجود نداشت.
منبع خبر : www.astronomy.com