دیسک های نخاله ای یا debris discs که مکانی است احتمالی برای شکل گیری سیارات در اطراف ستارگان دیگر، گاه گاهی اشکال عجیبی به خود می گیرند. این پدیده توسط اثرات گازهای بین ستاره ای قابل توضیح است.
به گفته جان دبیس از مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا، "این صفحات حاوی اجسامی شبیه به آستروئیدها و دنباله دارها هستند. این اجسام احتمالا رشد نموده و یک سیاره را به وجود می آورند. این اجرام کوچک غالباً باهم برخورد می کنند و یکی از اثرات جانبی این برخوردها تولید حجم زیادی از غبار است." همان طور که یک ستاره در کهکشان حرکت می کند با ابرهای گازی ضخیم مواجه می شود و با عث به وجود آمدن یک نوع باد ستاره ای (interstellar wind) می گردد.
وی ادامه می دهد: "کشش ناشی از گازهای بین ستاره ای ذرات غبار را برمی دارد و آنها به سفر دیگری می برد. ذرات کوچک همراه با جریان حرکت کرده، به آرامی از سرعتشان کاسته می شود و به تدریج از مسیر اصلی حرکتشان منحرف می شوند." نیروی حاصله تنها کوچکترین ذرات را تحت تاثیر قرار می دهد، ذراتی که تنها یک میکرومتر قطر دارند ( تقریبا به اندزه ذرات مه).
در مطالعه ای که با استفاده از تلسکوپ فضای هابل برای تشخیص ترکیبات غبار ستاره ی HD 32297، واقع در صورت فلکی Orion در فاصله 340 سال نوری دورتر، انجام گرفت دبیس و همکارانش متوجه شدند که قسمت جلویی صفحه نخاله ای – که از نظر اندازه قابل مقایسه با منظومه شمسی است- منحرف شده و دچار یک خمیدگی و تغییر شکل گشته.
دبیس اشاره نمود: "تحقیقات دیگر نشان داده ابرهای گازی بین ستاره ای در مجاورت آن وجود داشته است. اجزا طوری کنار هم قرار گرفتند که من متوجه شدم کشش گازی توضیح خوبی برای آنچه رخ داده است می باشد."
همان طور که ذرات غبار به بادهای بین ستاره ای پاسخ دادند، دیسک های نخاله ای نیز تحت تاثیر قرار گفته و به اشکال خاص و بی نطیری تبدیل می شوند.
بنا به گفته آلیسا وین برگر (Alycia Weinberger) از انستیتو Carnegie واشنگتن: "کشش ناشی از گازهای بین ستاره ای تنها حواشی را تحت تاثیر قرار می دهد،جاهایی که جاذبه ستاره به طور کامل بر مواد اعمال نمی شود."
سن منظومه های مطالعه شده حدود 100 میلیون سال می باشد و شبیه به منظومه شمسی خودمان اندکی پس از شکل گیری سیارات بزرگ می باشد. هرچند هنوز به سوالات زیادی پاسخ داده نشده اما فهم بهتر از پروسه ای که نواحی خارجی صفحات را تحت تاثیر قرار می دهد راه را برای شناخت چگونگی شکل گیری سیارات یخی غول پیکر مثل اورانوس و نپتون و نیز مخزن اجرام یخی کوچکتر – که به نام کمربند کوپر (Kuiper Belt) شناخته شده اند – در منظومه شمسی روشن خواهد نمود.
دبیس می گوید: "ما انتظار داریم که گازهای بین ستاره ای در هرکجا وجود داشته باشند. پس مهم است که اکولوژی این صفحات نخاله ای را قبل از نتیجه گیری های اینچنینی مورد توجه و مطالعه قرار دهیم. این مدل تعداد زیادی از اشکال غیر عادی صفحات را که می بینیم توجیه می کند." یک مقاله در توضیح این مدل در نسخه اول سپتامبر (10 شهریور) ژورنال اخترفیزیک (Astrophysical Journal) به چاپ خواهد رسید.
منبع : سایت نجوم ایران
ترجمه نعیمه موحدی از سایت علمیscienceDaily
قسمت زردرنگ صفحه داخلی ستاره ی HD 61005 وسعتی برابر پهنای مدار نپتون، حدود 5.4 میلیارد مایل، دارد. این ستاره در صورت فلکی Puppis و در فاصله 100 سال نوری از ما واقع شده است. این تصویر رنگی کاذب که توسط تلسکوپ هابل تهیه شده نور ستاره را طوری نشان می دهد که جزئیات صفحه قابل مشاهده باشد. اعتبار تصویر: ناسا/ESA/ هینس (انستیتو علوم فضایی نیومکزیک) و اشنایدر (دانشگاه آریزونا).