سایت نجوم ایران ( مرکز اطلاع رسانی اخبار رسمی نجومی، ستاره شناسی، هوافضا، آسمان شب و اخترفیزیک ایران و جهان) ؛

در اکتبرسال 2005 , زمین و مریخ یک رویارویی نزدیک مهیج خواهند داشت.

به اندازه زمان خواندن این جمله 25 مایل به مریخ نزدیکتر میشویم.زمین با سرعت 23.500 مایل بر ساعت به سمت مریخ در حرکت است

و این بدان معناست که در هر دقیقه سیاره سرخ به نظر در حال بزرکتر و درخشانتر شدن است.در اکتبر , زمانی که دو سیاره در نزدیکترین حالت به یکدیگر هستند, مریخ همه اجرام در آسمان را تحت الشعاع قرار خواهد داد.می توان  مریخ را قبل از طلوع خورشید در آسمان شرقی مشاهده کرد, جسمی درخشان و تقریبا به اندازه دو برابر درخشانتر از یک ستاره با قدر 1 .زمین و مریخ در مدارهای سیاره ای شان در حال گردشند.زمین در مداری کوچکتر مسیر را در 12 ماه طی  می کند و مریخ در مداری بزرگتر در زمانی تقریبا دو برابر مدارش را طی می کند. زمین تقریبا هر دو سال در تعقیب مریخ با سرعت نسبی 23.500 مایل بر ساعت نزدیک می شود.در 10 آذر ماه 1384 (  31 اکتبر) زمین و مریخ به کمترین فاصله از  هم خواهند رسید.فقط 43 میلیون مایل(69 میلیون کیلومتر)فاصله ما و مریخ خواهد بود که در مقایسه با یک فاصله میانگین در حدود 140 میلیون مایل(225 میلیون کیلومتر)زمان زیادی  برای فرستادن  فضاپیما به مریخ خواهد بود.ناسا در فکر برنامه ای برای پرتاب مدارگرد اکتشافی مریخ (MRO)  در 19 مرداد ماه 1384 -  10 آگوست 2005 است.زیرا برای رسیدن به مریخ 6 ماه بطول می انجامد.بهترین زمان برای شروع سفر یک ماه یا بیشتر قبل از نزدیکترین فاصله به مریخ است.

 MRO در  بهمن ماه 1384 - مارس 2006 وارد مدار مریخ خواهد شد و به مدت 2 سال ماموریتش را برای ترسیم نقشه ای در جزئیات بیشتر از قبل از سیاره سرخ آغاز خواهد کرد.دوربین رزولوشن بالای فضاپیما قادر خواهد بود که اجسام ومناظر را از یکدیگر تمیز دهد,همانند سنگها و رهیابها و مریخ نورد های در هم شکسته با عرض کمتر از یک متر.یک رادار عمق سنج برای آبهای زیر سطحی در حین نقشه طیف سنجی توزیع مواد معدنی سطحی کاوش خواهد کرد.ابزار دیگری برای مطالعه جو مریخ به پژوهشگران بر چگونگی پیش بینی آب و هوا ی مریخ ارسال می شوند.اینها عناصری کلیدی در برنامه ناسا برای فرستادن بشر به مریخ هستند.رهیاب های مریخ , روح و فرصت پیش از آن  در ژانویه 2004 و پیرو رویارویی نزدیک دیگری از مریخ و زمین در 2003 , به مریخ رسیدند.تصور میشد که این دو رهیاب ماهها پس از فرود بعلت فرسودگی توسط بادها و یا فرو رفتن در ماسه ها و یا اتمام کارایی باطری های خورشیدیشان متوقف شوند.

مهندسان  ناسا معتقدند: روح و فرصت که هنوز در حال فعالیتند, اگر از آنها به طور صحیح نگهداری شود, زمان رسیدن مدارگرد اکتشافی مریخ فعال خواهند بود و آنرا بصورت نقطه کوچک نورانی در آسمان مریخ مشاهده خواهند کرد.

  منبع : nasa

  نويسنده  : همدم نیکخواه

اخترشناسان بوسيله آشکارساز متعلق به تلسکوپ فضایی جستجوگر فرابنفش سیر تکامل کهکشان های ناسا  فوران عظيم یک غول ستاره ای را ثبت کرده اند.

همه چیز برای همدم ستاره GJ 3685A  به کلی آرام پیش می رفت تا اینکه به ناگاه در ساعت 2 بعدازظهر به وقت pacific در 24 آوریل 2004   منفجر شد و نور خیره کننده ای ایجاد کرد .آشکارساز متعلق به تلسکوپ فضایی جستجوگر فرابنفش سیر تکامل کهکشان های ناسا به محض مشتعل شدن ستاره شروع به کار کرد .پس از پایان برانگیختگی اخترشناسان تازه دریافتند که تنها فوران یک غول ستاره ای یا یک شراره که تقریبا یک میلیون بار پرانرژی   تر از نوع  خورشیدی آن است را ثبت کرده اند ! یافته ها در مورد این رویداد فریب دهنده در دویست و ششمین نشست انجمن نجوم آمریکا مطرح شد . در حالیکه تلسکوپ بسوی کهکشان های لکه ای متوجه بود مکرراً شاهد یک آسمان پریشان با شراره های فرابنفشی و انفجارها و نوار های سریع السیر بود . زمانیکه شراره ها و انفجارها از دونوع ستاره متفاوت هستند نوارها و رگه هاسیارک ها یا اقمار مصنوعی و یا شاید ذرات شناوری باشند که از مقابل تلسکوپ می گذرند .

 این فوران تنها یکی از بسیار مواردی است که کاوشگر ناسا از زمان پرتاب در سال 2003 تاکنون کشف کرده است .  از طرفی این یافته ها به اخترشناسان کمک کرد تا بتوانند آسمان فرابنفشی که سابقاً یک پرده ساکن برای نشان دادن کهکشان ها پنداشته می شد  را بهتر استنتاج کنند . اما اکنون بر آنها پوشیده نیست که این پرده بسیار لرزان است .

دکتر Barry Welsh   از دانشگاه برکلی در کالیفرنیا گفت : " ما فکر نمیکردیم که آسمان فرابنفش انبوه از اشیای بسیاری است که در شب به سرعت می لرزند . او افزود : همه این اشیا تا وقتیکه رصدها و مشاهدات آزاد صورت گیرد ، یک امتیاز مهم برای منجمان و اختر شناسان است .یک تحلیل ابتدایی از این شراره های غول پیکر که بوسیله کاوشگر ناسا در اطراف  GJ 3685A که بزرگترین نور فرابنفش تاکنون از آن ثبت شده است ، نشان می دهد ساختار اساسی این انفجارها و فوران های شبه اختری به احتمال زیاد از باورهای قبلی پیچیده تر است . شراره ها انفجارهای کلان و عظیمی از انرژی در مناطق یگانه سطح ستاره هستند . این پدیده بطور منظم در بسیاری از انواع ستارگان رخ می دهد.

  منبع : Spaceflightnow

  نويسنده  : محمد سلطاني

كاسيني تصويري را از يك لكه داغ واقع بر روي تيتان  گرفته است. اين لكه، دانشمندان را سخت متحير كرده و آن ها تاكنون نتوانسته اند توجيهي براي اين لكه ارائه كنند. پهناي مساحت اين لكه حدود 300 مايل است كه توسط نور مرئي و نور فرو سرخ قابل مشاهده است.

احتمال است كه اين لكه داغ ناشي از سقوط و ضربه شديد يك سيارك و فرايند هاي   جوي تيتان باشد. و يا ممكن است در آن قسمت از سطح تيتان دهانه فعال آتشفشان وجود دارد كه ابرهايي را در آن ناحيه ايجاد كرده است.كاسيني اين لكه را يك بار با نور مرئي و بار ديگر با استفاده از نور فرو سرخ به وجود چنين لكه داغي پي برده است.

  منبع : www.universetoday.com

  نويسنده  : احمد شكيب

يک مدار گرد مريخ براي ولين بار تصويري از مدار گرد ديگري را گرفت اين تصوير که متعلق به نقشه بردار سراسر مريخ است.

 اين تصوير که متعلق به نقشه بردار سراسر مريخ مي باشد اولين تصويري است که تا به حال توسط يک مدار گرد سياره ي ديگراز مدار گردي در .همان سياره گرفته شده است.

اين تصوير توسط نقشه بردار سراسر مريخ از مدار گرد اديسه مريخ گرفته شده است البته تصاوير ديگري هم از مارس اکسپرس (مدار گردآژانس فضايي اروپا)واديسه مريخ (ناسا) که توسط همين مدارگرد (نقشه بردار سراسر مريخ )گرفته شده است.

فاصله مدار گرد ها از هم در اين تصوير 90کيلومتر مي باشد و سرعت هر کدام از آنها نزديک به 7000مايل در ساعت در زمان تصویر برداری بوده است . گفتني است که مدار اين دو مريخ گرد بسيار نزديک به هم بوده و به همين دليل بعضي از اوقات اين دو مدار گرد تا 15کيلومتر به هم نزديک مي شوند. امادوربين اين مدار گرد کیفیتی در حد چند متر درفاصله 100کيلومتري دارد و از همين فاصله مي تواند منطقه اي را با وسعت 350 تا 405 کيلومتر پوشش دهد.

  منبع : nasa

  نويسنده  : محمد حسین پاکروان

مدارگرد سریع السیر مریخ سازمان فضایی اروپا عکسی را از دهانه ای در مریخ در فاصله 140 کیلومتر از سطح مریخ با دره ها و دهانه های کوچکتر گرفت.

این دهانه با عمری طولانی و بسیاری از دهانه های کوچک در اطرافش همواره مورد اثابت شهابها  قرار داشته است. دیواره ی این دهانه ها به چندین مکان توسط آب راه ها تقسیم شده اند که شبیه شبکه های میان کوهی و شیار مانند به نظر میرسند.

 تصاویر توسط دروبین های HRSC مدارگرد مارس اکسپرس یا همان سریع السیر مریخ با کیفیت تصویری بالا گرفته تهیه شده است، و نشان دهنده کانالهایی از دره (Uzbio Vallis) در مریخ است. HRSC  این عکس را در طول 511  مسیر  با دقت 45 متر در هر پیکسل فراهم کرده اند.

این نما نشان دهنده منطقه ای از خاک (Noachis) در منطقه ای با مشخصات طول و عرض جغرافیایی 26 درجه جنوبی و 325 درجه شرقی است. دره Uzbio  از منطقه ای در Argyre Planitia و در طول جنوبی ترین کوهستان در جهت مناطق شمالی آغاز میشود.

این دره به چندین دهانه ی مورد اثابت شهابها متصل میشود. لایه بخار مانند به سوی دهانه هُلدن بسته میشود. منطقه ی داخل دهانه روشن تر و با رنگی کمرنگتر و  جزئیات کم تر از مناطق مجاورش ظاهر میشود.

نوع زمین داخل دهانه ی هلدن نتایج گذر مدت طولانی و تنوع تحول و تغییر شکل است. بیشمار دهانه  ی کوچکتر اطراف دهانه ی اصلی نمایان هستند که عمر بسیار درازی دارند.

خیلی از دهانه های کوچکتر در کف دهانه هلدن توسط رسوبات و ته نشین ها پوشیده و تقریبا ناپدید گشته اند که بعد از تشکیل این دهانه ها این رسوبات نشان داده میشوند که آنها پیرتر و عمر طولانی تر از دیگر دهانه های کوچکتر دارند.

 مرکز کوه و تپه هلدن نسبتا پنهان است. زیرا آنجا نیز توسط ته نشین ها و رسوبات پوشیده شده اند. در قسمت جنوبی دهانه رسوبات و ته نشین ها که قابل رویت اند (عکس سمت چپ ) نگهداری میشوند.

در لبه های دیگر دهانه، رسوبات کمتر هستند و همچنین متمایز با بقیه اند و توسط توده های سنگریزه ی جوانتر و مخروطی شکل پوشیده شده اند. دره Uzbio از طرف جنوب غربی به دهانه ی هلدن وارد میشود. دو بخش متمایز رسوبات نیز توسط ریزش خاک کوه های لبه دهانه هلدن مسدود میشوند.

عمیق ترین قسمت کف دهانه هلدن حدود 1600 متر پایین تر از منطقه ی مجاور است.(تصویر مقابل)

   منبع : ESA

  نويسنده  : احمد رزاقی

ماهواره اکتشافی Swift موفق به آشکارسازی یک انفجار بسیار کوتاه مدت موسوم به انفجار اشعه گاما ( GRB ) با نام GRB050509B شد .

این ماهواره در 9 می در حالی به ردیابی این انفجار پرداخت که میلیون ها سال نوری با ما فاصله دارد . این انفجار تنها 03/0 ثانیه به طول انجامید و به صورتی ضعیف از آن تصویر برداری شد . امواج ایکسی که به سرعت پس از انفجار منتشر شد ، معیاری اساسی برای تعین محل انفجار  آن محسوب می شد .لازم به ذکر است که تاکنون انفجار ی کوتاه از این نوع و با چنین دقتی محل یابی نشده بود . انفجارهای اشعه گاما ( GRB ها ) معمولا به دو طریق ایجاد می شوند , بیشتر انفجارهای  بلند مدت که از 2 ثانیه تا چند دقیقه ادامه میابند معمولاساده تر از انواع دیگر عامل یابی می شوند .

این تصویر نشاندهنده مغزی یک ستاره بسیار داغ و چگال wolf-rayet است که در حال رمبش به داخل یک سیاهچاله می باشد  .یک دیسک بشدت پر انرژی از ماده ای فوق چگال در اطراف سیاهچاله شکل می گیرد و مسبب ساتع شدن جتهای باریکی از قطبین سیستم با سرعتی کمتر از سرعت نور میشود . شدت  ضربه این جت ها اطراف خارجی این رویداد را به کلی پاک می کند .اگر یکی از این جت ها مستقیما بسوی ما بیاید ما آن را یک انفجار اشعه گاما خواهیم پنداشت . این انفجارها اغلب دارای پستاب هایی تأخیردار هستند .این پستاب ها در طول چند ساعت یا چند روز و یا چند هفته تمام فضای اطراف را احاطه میکنند . اینگونه انفجارهای کوتاه بوسیله همسنجی زمان یابی می گردند  و می توانند به کوتاهی چندین هزارم ثانیه باشند. پستاب ها معمولا راهنمای مناسبی برای تعیین محل رویداد است ,در نتیجه اخترشناسان شانسی هرچند کوچک برای یافتن منبع انفجار و تحقیق بر آن را دارا خواهند بود.

تلسکوپ فضایی چاندرا تصویر یک شراره از ستاره ای جوان را در پرتو ایکس آشکار کرد.

تصاویر تهیه شده توسط این تلسکوپپ از ستارگان سحابی جبار نشان میدهد که شراره های بزرگی در اشعه ایکس از ستارگانی شبیه به گذشته خورشید جدا میشوند.

تلسکوپ چندرا در یک کار بی سابقه برای تهییه عمیق ترین رصد اشعه ایکس 13 روز 1400ستاره سحابی بزرگ جبار  را بررسی کرد که 30 ستاره شبیه به خورشید جوان کشف شد که این شراره ها را از خود ساطع می کردند .

این کشف منجر به ارائه نظریه جدیدی شد.

طبق این نظریه این شراره ها میتوانند آشفتگی هایی را ایجاد کنند که در شکل گیری سیارات تاثیر دارد و در مکان قرار قرار گیری پیش سیاره ها اثر میگذارد.

همچنین این آشفتگی ها از حرکت سریع پیش سیاره ها به سمت ستاره مادر  خود و نابودی صخره ها قبل از تبدیل به سیارات جلوگیری میکند.احتمالا این شراره ها در زمان شکل گیری منظومه شمسی از خورشید جوان ساطع میشده و احتمال بقای زمین و قرار گیری آن در کمربند حیاط را افزایش داده است.

منبع : Spaceflightnow

نويسنده  : محسن بختیار

تلسکوپ فضایی هابل ساختارهایی پنهان از یک کهکشان و همدمش را آشکار کرد.

بازوها و ساختارهای مارپیچی بزرگ کهکشان مارپیچی M 51 به صورت یک پلکان حلزونی شکل در فضا توسط هابل آشکار شد. این ساختار در واقع یک مسیر باریک از ستارگان و گاز هستند که با غبار پیوند خورده اند. این تصویری از یک کهکشان گردابی است که در ماه ژانویه 2005 میلادی با پیشرفته ترین دوربین های تلسکوپ فضایی هابل پیمایش و پدیدار شدند. اسم این کهکشان "گرداب" نام گرفته، زیرا ساختمان و ترکیب آن همانند یک گرداب واقعی است. سیمای قابل توجه این کهکشان گردابی دو بازوی آن است. بسیاری از کهکشانهای مارپیچی دارای بیشمار بازوهای بی قائده اند که ساختمان مارپیچی مشخص این کهکشان ها توسط این بازوها از دست میرود.

این بازوها یک هدف مهم و یکپارچه را در کهکشانهای مارپیچی خود دنبال میکنند , کارخانه هایی که کار آنها تولید ستارگان است،  از هیدروژن فشرده و گاز و خوشه هایی از ستاره ها هستند. دانشمندان معتقدند که بازوهای این کهکشان  برجسته است زیرا در اثر رویارویی و برخورد مداوم با کهکشان NGC 5195 است. این کهکشان زرد فام در دورترین نقطه خارج یکی از این بازوهاست.

در یک نظر اجمالی اولیه، کهکشان بهم پیوسته به عنوان یک چیزی که کار یدک کش را در بازوها انجام میدهد ظاهر میشود. تصاویر هابل نشان میدهد که NGC 5195 در حال فانی شدن در پشت M 51  است.

  منبع : باشگاه خبری نجوم / Spaceflightnow

  نويسنده  : احمد رزاقی