مقالات مهمترین عناوین خبری در سال 1384


اولین کهکشان ماده تاریک کشف شد

ستاره شناسان انگلیسی معتقدند که توانسته اند با استفاده از یک رادیو تلسکوپ یک کهکشان متشکل از ماده تاریک را کشف کنند .

آنها معتقد این کهکشان غیر قابل مشاهده ، بطور کامل از ماده تاریک تشکیل شده است . یک کهکشان تاریک ، ناحیه ای از جهان که دارای مقادیر زیادی از ماده که به شکل یک کهکشان می چرخد ، می باشد ولی در آن هیچ ستاره ای رؤیت نمی شود . این ناحیه تنها توسط یک رادیو تلسکوپ قابل رؤیت است . کهکشان مذکور برای اولین بار با تلسکوپ دانشگاه منچستر لوول رصد شد و صحت آن با تلسکوپ آرسیبو در پورتوریکو تآیید شد . تصور می شود که این ماده ناشناخته کهکشان، همان ماده تاریک باشد .

 

دکتر دیویس ، یکی از اعضإ تیم دانشگاه کاردیف ، می گوید :« جهان رازهای بسیاری دارد اما این کشف بسیار مهم نشان می دهد که ما در این که چگونه به درستی باید به عالم نگاه کرد مبتدی هستیم .»

 

یک تیم بین المللی از اوکراین ، فرانسه ، ایتالیا و استرالیا در حال تحقیق بر روی کهکشان های تاریک هستند . آنها توزیع اتم های هیدروژن در ساسر عالم را مورد بررسی قرار داده اند . گاز هیدروژن تابش هایی از خود گسیل می کند که در طول موج های رادیویی قابل رؤیت است . این تیم در خوشه کهکشانی سنبله ، که حدود 50 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد ، جسمی هیدروژنی که در حدود 100 میلیون برابر خورشید جرم دارد کشف کرده اند .دکتر رابرت مینچین ، از دانشگاه کاردیف ، می گوید: « ما از سرعت چرخش VIRGOHI21 دریافتیم که این جسم هزاران هزار بار سنگین تر از مقداری است که می توانیم برای هیدروژن تنها در نظر بگیریم . اگراین یک کهکشان معمولی بود می بایستی کاملا درخشان وقابل رؤیت با یک تلسکوپ آماتوری باشد.ولی اینچنین نیست.»

 

 معمای ماده تاریک این است که وقتی ستاره شناسان از یک طرف سرعت دورانی یک کهکشان و از طرف دیگر جرم آن را محاسبه می کنند این دو مقدار اصلا با هم همخوانی ندارند . به عبارت دیگر جرم اندازه گیری شده نمی تواند یکچنین سرعت چرخشی را ایجاد کند و باید مقادیر زیادی از جرم که به دلایل نامعلوم غیر قابل رؤیت است در کنار جرم مرئی وجود داشته باشد تا در نتیجه چنین سرعت دورانی حاصل شود . این کهکشان های تاریک بنظر ، می رسند در زمانی که چگالی ماده کهکشانی برای تشکیل ستاره هاکم بوده ، شکل گرفته اند. به هر حال تیم کاردیف امیدوارند که مشاهدات شان بخش ناپیدای جهان هستی را آشکار کند .

 

  منبع : universetoday

  نويسنده  : مهدی اسحاقی

 

 

اطلاعاتی در رابطه با ماهواره KEO

ماهواره KEO در آستانه  سال 2006 به فضا فرستاده مي شود . همراه با متن نامه هايي كه مردم ، از سراسر جهان نوشته اند.

هزاران سال گذشته است . ماهواره اي پس از سالها سرگرداني به زمين باز مي گردد و نشانه هايي مي اورد براي آيندگان زمين از زندگي ، افكار و زبان اجدادشان .

 

اين ماهواره حاوي ديسكهايي خواهد بود كه پيامهاي  مردم را در خود دارد . ديسكهايي شيشه اي و مقاوم در برابر تشعشعات فضايي . البته علاوه بر پيامهاي مردم اطلاعاتي درباره  دانش و تكنولوژي امروز زمينيان هم در اين ديسكها  خواهد بود .

 

ماهواره KEO داراي چند سپر محافظ است . سپرهايي كه  از آن در برابر حرارت ، شهابسنگها و آسيبهاي احتمالي پس از برخورد  با زمين  محافظت خواهد كرد .اين ماهواره دو صفحه خورشيدي دارد . اين صفحات پس از پرتاب باز مي شود و  با تغييرات درجه حرارت به حركت در مي آيند .ماهواره KEO از تنگستن ، تيتان ، الومينيوم و شيشه هاي عايق حرارتي ساخته شده است .

 

اين ماهواره با هدف آشنا كردن آيندگان با تصاوير حقيقي و واقعي زندگي انسانهاي امروز به فضا پرتاب مي شود . پيامها ، آرزوها ، احساسات و طرز تفكر انسان امروز درباره حال و آينده اش جهان امروز را تصوير خواهد كرد در ذهن انسان آينده .شما هم مي توانيد پيامي از يك خط تا 4 صفحه بنويسيد . از زندگي و طرز تفكرتان بگوئيد يا حتي از زيبائيهاي آسمان بالاي سرتان . تاكنون مردم از 200 كشور جهان  پيامهايشان را به 64 زبان مختلف براي اين پروژه فرستاده اند .اما جاي پيامهايي به زبان فارسي در بين انها خالي است . مدير اين پروژه به همين دليل اين روزها در ايران است تا پشتيباني رسانه ها، معلمين و دولت را براي همكاري با اين پروژه كسب كند  .ژان مارك فيليپ ميگويد من از مردم ايران مي خواهم پيامهايشان را براي ما بفرستند تا ما اطلاعات كاملتري داشته باشيم .

 

وي همچنين گفت : KEO يك پروژه غير انتفاعي است و همه اطلاعات ان به صورت رايگان جمع آوري مي شود .براي ساخت اين ماهواره و راه انداري اين پروژه  10 ميليون يورو توسط حاميان مالي هزينه شده است . اين پيامها بدون اسم و عنوان به فضا فرستاده مي شود و به همين صورت هم پس از پرتاب ماهواره تحليل و بررسي خواهد شد . دست اندركاران اين پروژه اميدوارند اين ماهواره 100 كيلويي ، 50 هزار سال بعد به زمين برگردد .KEO   سالها بعد به زميني بر مي گردد كه ديگر مثل امروز نخواهد بود و ساكنان خوش شانسي خواهد داشت كه مي توانند حرفهاي مردم قرن 21 را بشنوند .

 

www.keo.org

 

کشف سریع ترین تپنده اشعه ایکس چرخان

ستاره شناسان سریع ترین تپنده اشعه ایکس چرخان را کشف کردند . سرعت دوران این تپنده 600 بار در ثانیه است .

 

این ستاره شناسان عضو یک تیم بین المللی وابسته به دانشگاه ساتمتون می باشند . دکتر سیمون شاو ،از مرکز فیزیک و ستاره شناسی دانشگاه جنوا ، مسئول هماهنگی این تیم برای دریافت و ضبط داده های فضاپیمای اینتگرال (وابسته به اسا) ، که برای آشکار سازی داده ها در محدوده اشعه ایکس و گاما طراحی شده است ، می باشد . در دسامبر 2004 م یک منبع اشعه ایکس درخشان توسط اینتگرال ثبت شد . این منبع "IGR J00291+593 " نامیده شد . سپس مطالعه شدیدی توسط افراد مختلف طی چندین هفته بر روی آن انجام گرفت .در طی این مدت شدت نور این ستاره به آهستگی کاهش یافت . محققان از این تغییر شدت نور دریافتند که این منبع یک تپنده دوتایی اشعه ایکس است .

اگر یکی از ستاره های یک سیستم دوتایی به مرحله انفجار ابر نواختری برسد ، ممکن است به یک ستاره نوترونی تبدیل شود . ستاره نوترونی یک ستاره فوق چگال می باشد . نیروی گرانشی قوی اطراف ستاره باعث می شود که مواد ستاره بصورت یک قرص برافزایشی بدور آن شروع به چرخش کنند . میدان مغناطیسی ستاره ، که ممکن است باقیمانده از میدان مغناطیسی ستاره قبل از تبدیل به ستاره نوترونی باشد ، باعث می شود ماده برافزایشی در یک سری " نقاط داغ " روی ستاره تجمع کنند که منشأ اشعه های ایکس و گاما می باشد .

یک تپنده وقتی قابل رؤیت است که ستاره نوترونی دوران می کند و پس از مدت زمان مشخصی لکه داغ دیده شود . این تپش مانند تپیدن فانوس دریایی می باشد .سرعت دوران نمونه جدید 600 بار در ثانیه می باشد . بنابر این سرعت دورانی سطحی این تپنده 30000 کیلومتر بر ساعت (10% سرعت نور ) می باشد . هر دوی ستاره های این سیستم دوتایی 5/2 ساعت یکبار به دور هم می چرخند . روز این تپنده 0016/0 ثانیه و سال آن 147 ثانیه طول می کشد . دکتر شاو می گوید : « سرعت چرخش این تپنده بسیار شگفت انگیز است . این کشف این فرصت را به ما می دهد که به مطالعه تأثیرات چنین نیروهایی بر روی ماده نامتعارف ستاره های نوترونی ( که بر روی زمین یافت نمی شود ) بپردازیم . ممکن است درآینده نمونه های اینچنینی توسط اینتگرال کشف شود . نتایج این کشف طی مقاله ای بر روی شبکه با آدرس http://arxiv.org/abs/astro-ph/0501507  قابل دسترسی است .

  

  منبع : University of Southampton

  نويسنده  : مهدی اسحاقی

 

المپياد نجوم ملي شد

 با مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي و هيئت امناي باشگاه دانش پژوهان جوان ، برگزاري المپياد ملي نجوم در سال جاري ميلادي در دستور كار ِ باشگاه دانش پژوهان جوان ، قرار گرفت.

 

برگزاري المپياد ملي نجوم و اعزام تيم ملي كشورمان به رقابت هاي جهاني اين المپياد، سبب ترغيب مدارس كشور به كوشش در جهت راهيابي آموزش نجوم به صورت رسمي يا غير رسمي در اين مراكز آموزشي مي شود و در نتيجه، ضمن ترويج عمومي اين رشته به صورت بسيار گسترده تر در بين نسل نوجوان، آشنايي و علاقمندي دانش آموزان به نجوم، مي تواند در آينده‌‌، به رشد نجوم حرفه‌اي در كشور، كمك هاي شايان توجهي را بنمايد.

 

در طول دو سال گذشته ، پي گيري هاي انجام شده براي برگزاري المپياد ملي نجوم و اعزام تيم ملي به المپياد جهاني اين رشته ، منجر به اعزام تيم غير ملي ِ سه نفره به هشتمين دوره المپياد جهاني نجوم (سوئد-2003) و اعزام تيم ملي ِ پنج نفره به نهمين دوره اين رقابتها (اوكراين – 2004) از طرف سازمان ملي پرورش استعدادهاي درخشان ( سمپاد ) گرديد.

 

خوشبختانه ، با عنايت پرودگار و مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي و هيئت امناي باشگاه دانش پژوهان جوان ، برگزاري المپياد ملي نجوم به مانند ديگر المپيادهاي علمي و اعزام تيم ملي دانش آموزي به المپيادهاي جهاني اين رشته در سال جاري ميلادي در دستور كار ِ باشگاه دانش پژوهان جوان ، قرار گرفت.

 

 

 

اطلاعاتي در مورد المپياد نجوم ، در سال جاري

 المپياد جهاني نجوم (IAO)، با هدف توسعه و ترويج نجوم، گسترش ارتباط بين‌المللي دانش‌آموزان دبيرستاني در زمينة آموزش نجوم و فيزيک و افزايش سطح اطلاعات علمي و نجومي آنان، توسط انجمن نجوم اروپا- آسيا (EAAS) در ژوئن سال 1996 بنا نهاده شد و به عنوان يکي از المپيادهاي  علمي بين‌المللي مورد قبول قرار گرفت.

 

در اين المپياد که در اوايل پائيز هر سال در يکي از کشورهاي جهان برگزار مي‌گردد، دانش‌آموزان در قالب تيم‌هاي ملي ۵ نفره ـ که برگزيدگان کشورهاي خود هستند ـ شرکت کرده و در سه بخش تئوري، حل مسأله (تحليل داده هاي نجومي)  و رصد، در دو رده سني زير 15 سال و زير 17 سال، به رقابت مي‌پردازند.

 

پايگاه اينترنتي رسمي المپياد جهاني نجوم :        http://www.issp.ac.ru/iao   

 

مراحل برگزاري و شرايط شركت در المپياد ملي نجوم :

 كليه دانش آموزان دوره متوسطه كه تاريخ تولدشان بعد از 11 ديماه  1366  باشد، ميتوانند پس از رسيدن بخشنامه المپياد نجوم كشور به مدرسه محل تحصيلشان، براي شركت در آزمون مرحله اول المپياد ملي نجوم، ثبت نام كنند. اين بخشنامه در تاريخ سوم اسفندماه 1383 از طرف باشگاه دانش پژوهان جوان براي ادارات آموزش و پرورش ارسال و در تاريخ 14 اسفندماه مي بايست به تمامي مدارس كشور رسيده باشد. دانش آموزان بعد از اين تاريخ، بايد به مسئول مربوطه در مدرسه خود مراجعه و تا قبل از 20 اسفند، نسبت به ثبت نام در آزمون مرحله اول اقدام نمايند. آزمون مرحله اول ، در ساعت 9 صبح روز جمعه 26/فروردين/1384  به صورت همزمان در حوزه هاي معرفي شده توسط ادارات آموزش و پرورش هر شهر ، برگزار ميگردد.

 

در حدود چند صد نفر از منتخبان اين آزمون، در امتحان تشريحي مرحله دوم المپياد ملي نجوم كه در نيمه دوم ارديبهشت ماه برگزار خواهد شد،‌ شركت كرده و در نهايت نفرات برتر مرحله دوم ( در حدود 20 نفر ) ، به اردوي آموزشي تابستاني تيم المپياد نجوم دعوت شده و ۵ نفر برگزيدة نهايي به عنوان اعضاي تيم ملي المپياد نجوم ايران ، مهرماه سال 1384 ، در دهمين المپياد جهاني نجوم (چين - ۲۰۰۵) ، حضور خواهند يافت.

 

 

 

موضوعات امتحاني:

 فيزيک پايه ، نجوم مقدماتي ، منظومه خورشيدي ، نجوم کروي و اخترفيزيک

 

 برخي از منابع پيشنهادي مفيد براي کسب آمادگي شرکت در آزمون مرحله اول :

 كتابهاي درسي فيزيک 1 و 2 و 3  و آزمايشگاه / مربوط به رشته رياضي فيزيك دبيرستان /  ناشر‌: مركز نشر و توزيع كتب درسي / وزارت آموزش و پرورش

 

¨        نجوم کروي/ نوشتة اسمارت/ ترجمة دکتر داود محمدزاده جسور/ ناشر: مركز نشر دانشگاهي تهران

 

¨    آشنايي با نجوم/ نوشتة دکتر محمدتقي ميرترابي و دکتر محمدرضا حيدري خواجه‌پور/ كتاب درسي دوره پيش دانشگاهي/ ناشر‌: مركز نشر و توزيع كتب درسي / وزارت آموزش و پرورش/ سال انتشار : 1377

 

¨        ساختار ستارگان و کهکشان‌ها/ نوشتة پاول هاوج/ ترجمة توفيق حيدرزاده/ انتشارات گيتاشناسي

 

¨        شناخت مقدماتي ستارگان/ ترجمه و اقتباس از توفيق حيدرزاده/ انتشارات گيتاشناسي

 

 

 

لازم به توضيح است كه كتاب هاي پيشنهادي فوق ، تنها بعضي از منابع پيشنهادي مفيد است و دانش آموزان شركت كننده در آزمون مرحله اول، بايد بر سرفصل هاي ارائه شده فوق تا حدي كه رياضيات و فيزيك بسيار پيچيده اي نداشته باشد، اشراف داشته باشند.

 براي اطلاعات بيشتر در آينده ،‌ مي توانيد به پايگاه اينترنتي رسمي باشگاه دانش پژوهان جوان (  www.ysc.ac.ir    )  مراجعه نمائيد.

 

باشگاه دانش پژوهان جوان موسسه اي آموزشي ، پژوهشي و فرهنگي است . اين باشگاه وابسته به وزارت آموزش و پرورش است و با هدف شناسايي ، جذب ، پرورش ، حمايت و هدايت دانش آموزان و جوانان با استعداد كشور و اعتلاي سطح علمي آنان در شهريور 1374 تاسيس شده است . مركز باشگاه در تهران است.

  

  منبع : کمیته علمی المپیاد کشور

  نويسنده  : شاهین جعفر زاده

 

سیاهچاله های در حال رشد مراکز کهکشان ها باعث افزایش نرخ تشکیل ستارگان می شوند

ستاره شناسان طی یک شبیه سازی کامپیوتری دریافتند که سیاهچاله های در حال رشد مراکز کهکشان ها باعث افزایش نرخ تشکیل ستارگان می شوند .

 ستاره شناسان مؤسسه ماکس پلانک آلمان با استفاده از یک مدل کامپیوتری تشکیل کهکشان ، نشان دادند که این سیاهچاله ها با آزادسازی مقادیر عظیمی از انرژی ساختار تحولی کهکشان ها و همچنین خود این سیاهچاله ها را دستخوش تغییر قرار می دهند .این مدل دید ما نسبت به نقش سیاهچاله ها در تحولات جهان هستی را تغییر داد .

 

این تحقیق که توسط محققان دانشگاه " کارنجی ملون " و مؤسسه ماکس پلانک انجام شد در 10 فوریه (22 بهمن) در مجله نیچر به چاپ رسید .

 

دکتر "دی متئو" از دانشگاه کارنجی ملون می گوید:« در سال های اخیر دانشمندان به این نکته توجه کرده بودند که جرم کل ستار ه های کهکشان ها مستقیمآ با اندازه سیاهچاله مرکزی این کهکشان ها در ارتباط است . اما تا کنون هیچ کس نتوانسته بود شاهدی بر این ادعاها پیدا کند . این در حالی است که این شبیه سازی راهی جدید در بررسی این مسئله باز کرد .»   در این روش دینامیک یک سیاهچاله نیز در مدل کامپیوتری تشکیل ساختار کهکشانی وارد شده است .

 

وقتی کهکشان ها در جهان اولیه تشکیل شدند ، در مرکزشان یک سیاهچاله کوچک داشتند . در مدل استاندارد تشکیل ساختارکهکشانی ، کهکشان ها بواسطه نیروی گرانشی به سمت همدیگر جذب شده و با ترکیب با دیگر کهکشان ها بزرکتر می شدند . در این حین سیاهچاله های مرکزی شان نیز به سرعت با هم یکی می شدند تا به جرم هایی نزدیک یک میلیارد برابر جرم خورشید برسند . درنتیجه می توانیم آنها را ابر سیاهچاله بنامیم . در همین حین از گازهای قابل دسترس ، اکثریت ستاره ها شکل گرفتند .

 

دی متئو و همکارانش برخورد دو کهکشان را شبیه سازی کردند . آنها در یافتند که وقتی دو کهکشان با هم برخورد می کنند ، ابر سیاهچاله هایشان با هم یکی می شوند و به سرعت گازهای موجود در اطراف شان را مصرف می کنند . اما این فرا یند نوعی خود-محدودیت دارا می باشد . وقتی ابر سیاهچاله تازه تشکیل یافته گازهای اطرافش را مکید ، یک ساختار درخشان به نام " کوازار " بوجود می آورد . این کوازار با گرم کردن گازهای اطراف آنها را به سطحی می رساند که از مجاورت ابر سیاهچاله به خارج کهکشان رانده می شوند .

 

با نبود گاز کافی ، ابر سیاهچاله چیزی برای خوردن و تقویت شدن ندارد و در نتیجه آرام و ساکت می شود . از طرفی گازهای خارج شده دیگر قادر به تشکیل ستاره های جدید نیستند .

 

یکی دیگر از افراد تیم تحقیق می گوید: « ما کشف کردیم که انرژی خروجی سیاهچاله در فاز کوازار ، باد قدرتمندی ایجاد می کند که مانع سقوط مواد به داخل سیاهچاله می شود . این فرایند باعث توقف رشد سیاهچاله و در نتیجه کوازار می شود و همچنین روند تشکیل ستاره ها قطع می شود .

این تیم تحقیقات خود را به طور موازی با مراکز هاروارد و ماکس پلانک پیش بردند .

 

   منبع : انستیتو ماکس پلانک

  نويسنده  : مهدی اسحاقی

 

کشف یک لکه داغ بر روی زحل

بر خلاف دیگر سیارات ، گردباد های قطبی زحل از دیگر نواحی جوش گرمتر می باشند .

ستاره شناسان با استفاده از تلسکوپ کک ، در هاوایی ، اطلاعات بیشتری درباره لکه داغ قطب جنوب زحل بدست می آورند . تصاویر مادون قرمز وجود یک گردباد قطبی گرم در قطب جنوب را پیشگویی می کنند .بنظر می رسد که این لکه داغ ترین ناحیه ای است که تا کنون بر روی زحل کشف است . نتایج این کشف طی مقاله ای در 4 فوریه در مجله"Science" به چاپ رسیده است .

 

این لکه یک همتا ومشابه ، ولی در مقیاس بزرگ ، برای جت های بخار در بخش های فوقانی جو زمین می باشد . نمونه این گردباد قطبی در آمریکای شمالی شرقی ، کانادا ، و آنتاکتیکا درقطب جنوب یافت می شود . گردباد قطب جنوب مسئول به دام انداختن جبهه های هوایی و ایجاد ترکیبات شیمیایی غیر معمول ، همچون سوراخ لایه ازن ، می باشد.

 

این نوع گردباد های قطبی علاوه بر زمین و زحل بر روی دیگر سیارات همچون مشتری ، مریخ و زهره یافت می شود . اما روی زحل بر خلاف دیگر سیارات دمای لکه از دیگر نقاط جو گرم تر می باشد .

 

دکتر گلن اس.ارتن از آزمایشگاه جت پروپالشن می گوید : « معما این نیست که چرا قطب جنوب زحل اینقدر گرم است . زیرا این ناحیه به دلیل رسیدن آن به نقطه انقلاب تابستانی در سال 2002 م ، حدود 15 سال در معرض تابش مستقیم آفتاب بوده است . مشکل این است که پس چرا منطق با عرض جغرافیایی 30 درجه از قطب این وضعیت را ندارند . اگر علت افزایش دمای قطب به دلیل ذکر شده برگردد ، در نتیجه باید با افزایش عرض جغرافیایی دما نیز زیاد شود . اما اینطور نیست .

 

شاید مشکل این باشد که در جو فوقانی ، استراتوسفیر ، ذراتی تجمع کرده اند که جذب کننده قوی نور خورشید هستند و بابه دام انداختن اشعه های خورشید باعث افزایش گرما می شوند . این نظریه شاید بتواند علت تیره بودن لکه داغ بر روی سیاره را توضیح بدهد . به هر حال این نظریه نمی تواند به تنهایی این مشکل را توضیح بدهد .

 

جزئیات بیشتری از این پدیده ممکن است توسط طیف نگار مادون قرمز کاوشگر کاسینی ،که در حال چرخش بدور زحل است ،در بین ماههای مارس و می2005 م ( اسفند و فروردین) بدست آید . طیف نگار ترکیبی (CIRS) اطلاعات طیفی پیوسته از این اثر را در همان طول موجی که تلسکوپ کک قرار داشته ، ثبت می کند ولی انتظار می رود که این دو سیستم  داده های همدیگر را کامل تر کنند .

 

سئوال دیگری که وجود دارد این است که آیا سرمای موجود در قطب شمال زحل همواره پایدار خواهد ماند یا خیر ؟ دکتر ارتن می گوید : « این   سئوالی است که تنها با آزمایشات کاسینی پاسخ داده خواهد شد.»  ممکن است در سال های آینده ستاره شناسان نمونه هایی دیگر از این لکه ها را در روی زحل یا دیگر سیارات کشف کنند .

 

رصدخانه کک وابسته به انجمن تحقیقات ستاره شناسی انستیتو تکنولوژی دانشگاه کالیفرنیا و سازمان ناسا می باشد .

   منبع : keck Observatory

  نويسنده  : مهدی اسحاقی

 

تولد یک سیاهچاله

رصدخانه فضایی سوئیفت اولین اشعه های گاما از تولد احتمالی یک سیاهچاله را آشکار کرد.

 

این رصد در 17 ژانویه(28 دی) انجام گرفت . قلب این انفجار در کمتر از 200 ثانیه توسط سوئیفت نشانه گیری شد . این کار توسط تلسکوپ پرتو ایکس (XRT) انجام گرفت این در حالی است که پرتوهای گاما در این طول موج هنوز قابل رؤیت بوده است دکتر نیل گهرلز ، رئیس پروژه سوئیفت ، می گوید : « این اولین بار است که اشعه های گاما توسط یک تلسکوپ پرتو ایکس ثبت می شود .»

 

برای درک انفجار GRB050117 هفته ها وقت لازم است!  تلسکوپ های زمینی و فضایی به دنبال تعیین دقیق مکان این انفجار گاما هستند . پس از این کار دانشمندان به بررسی پس انفجارها و نواحی اطراف منبع می پردازند . دکتر دیوید بروز از مرکز پن استیت می گوید : « ما بدقت درحال بررسی داده های تلسکوپ پرتو ایکس هستیم . این بسیار شور انگیز است  زیرا تا کنون هیچ کس نتوانسته در حین جابجائی پرتو های گاما تصویر اشعه ایکس ثبت کند . »

 

هم اکنون تلسکوپ های پرتو ایکس و ماور إبنفش به دنبال یافتن علت انفجار هستند .منشأ این پرتوها شایدانفجار یک ستاره سنگین یا شاید هم برخورد سیاهچاله ها و یا ستاره های نوترونی با هم باشد .هر کدام از اینها می تواند منجر به شکل گیری یک سیاهچاله جدید شود . به هر حال این مسئله هنوز به صورت یک راز باقی مانده است .

 

ما هر روز شاهد چندین انفجار ازاین نوع در محدوده نور مرئی هستیم . اهمیت این کشف از آن جهت است که چنین انفجاری برای اولین بار است که در ناحیه پرتو ایکس رؤیت می شود .

 

سوئیفت :

 سوئیفت سه قسمت اصلی دارد :1. BATکه مسئول ثبت انفجارات می باشد 2.) XRTتلسکوپ پرتو ایکس) 3 . ) UVOTتلسکوپ مادون قرمز/مرئی ) که این دو بر روی انفجار فوکوس می کنند .

 

تلسکوپ سوئیفت محصول مشترک دانشگاه های پن استیت ، نیومکزیکو ، سونوما ، کالیف ، رونرت پارک ، لیسستر و سازمان ناسا و آزمایشگاه های لوس آلاموس ، مولارد واقع در دورکینگ ، بررا در میلان ونیز مرکز آ اس آی در ایتالیا می باشد .

 

 

  منبع : nasa

  نويسنده  : مهدی اسحاقی

 

 

تخمین زمان عبور سیارک MN4 2004 از کنار زمین

اگر عمرتان يارى كند و تا 13 آوريل 2029 زنده باشيد، مي­توانيد در سه قاره، چشم به راهِ جشن تماشاى سيارك باشيد؛ چيزى كه دنيا تا به حال نديده است.

در دسامبر گذشته، هنگامى كه ستاره­شناسان تخمين زدند سياركِ 2004 MN4 در سال 2029 به احتمال 1 در 38 ممكن است به زمين برخورد كند، اين سيارك براى دو روز خبرساز شد. اين تهديد به زودى برطرف شد، چرا كه تصاوير قديمى­اى يافت شد كه با تصحيح مدار سيارك به اندازه­ى كافى، تضمين مي­كرد كه اين سيارك، سياره­ى ما را براى برخورد از دست مي­دهد. اكنون، رصدهاى رادارى بسيار دقيق در 27، 29 و 30 ژانويه، مدار سيارك را حتى بيشتر تصحيح كرده است. سيارك همچنان مصمم است از خير زمين بگذرد، اما در واقع، واقعه­اى چشم­گير خواهد بود و سياركى قابل ديد با چشم غير مسلح را به نمايش خواهد گذاشت  چيزى كه فقط يك بار در هزاره اتفاق مى­افتد.

   

Paul Chodas، Steve Chesley، Jon Giorgini و Don Yeomans در قالب "برنامه­ى جسمِ نزديكِ زمينِ1" ناسا، محاسبه كرده اند كه هنگام گذر از كنار زمين، فاصله­ى سيارك از سطح زمين، 7/4 شعاعِ زمين (30000 كيلومتر) خواهد بود. اين نصف فاصله­اى است كه مدار قبلى محاسبه مى­كرد. سيارك در آن هنگام بايد تا قدر 3/3 (به اندازه­ى كوچكترين ستاره در ملاقه­ى دب اكبر) درخشان شده باشد و در صورت­هاى فلكىِ سكستانت و خرچنگ با سرعت ْ42 بر ساعت به سوى شمال غربى حركت كند. اروپا، آفريقا و آسيا بهترين موقعيت ديد را خواهند داشت. 2004 MN4 با قطرى كه به تازگى 320 متر تخمين زده شده است، 2 ثانيه­ى قوسى، قطر ظاهرى خواهد داشت كه به اين ترتيب در تلسكوپ­هاى آماتورى به سختى تفكيك خواهد شد.

 

قاره­ى آمريكا، بهترين ديد را ساعت­ها پيش از اين موقع و هنگامى خواهد داشت كه سيارك هنوز در راه نزديك شدن است و تنها به قدر 7 رسيده. شب بعد، سيارك بسيار كم نورتر از اين و در نزديكى خط ديد ما به خورشيد خواهد بود.

  

مشاهدات رادارى توسط Lance Benner، Mike Nolan، Steve Ostro و Jon Giorgini و به وسيله­ى بشقاب غول­پيكر آرسيبو (Arecibo) در پورتوريكو انجام شده است. خبر خوب اين كه مدارِ تصحيح شده، همچنان بدون برخورد با زمين است: انرژىبرخورد در صورت انجام، حدود 850 مگاتُن مى­بود؛ يعنى 15 برابر قوى­تر از بزرگ­ترين بمب هيدروژنى كه تاكنون آزمايش شده و 60 برابر مهيب­تر از انفجار تانگوسكا (Tunguska) در 1908 در سيبرى. به گفته­ى Chodas و همكارانش، "گذر سياركى به اين اندازه از فاصله­اى اين­چنين نزديك به زمين، پديده­اى است كه به طور متوسط تنها هر 1300 سال ــ­يا چيزى در اين حدود ­ــ مى­توان انتظار آن را داشت."

 

تقويمتان را علامت بزنيد و اگر در سمتى از زمين هستيد كه براى تماشا مناسب نيست، براى پيوستن به اين مهمانى، ترتيب يك مرخصى را بدهيد.

 اطلاعات بيشتر را مى­توانيد در صفحه­ى "برنامه­ى جسم نزديك زمينِ" ناسا پيدا كنيد.

 

  منبع : Sky&Telescpe

  نويسنده  : پویان شهیدی

 

تعیین حد بالایی جرم ستارگان

تحقیقات جدید ستاره شناسان دانشگاه میشیگان نشان می دهد که حد بالایی جرم ستارگان می تواند بین 120 تا 200 برابر جرم خورشید باشد .

 

خورشید نزدیک ترین ستاره به زمین است و در نتیجه بسیار بزرگ به نظر می رسد . اما در مقایسه با دیگر ستاره های راه شیری یک ستاره کم جرم به حساب می آید . سالی اوی ، استادیار نجوم دانشگاه میشیگان ، می گوید : « دانستن اینکه آیا حدی برای جرم ستارگان وجود دارد ، پاسخ به یک سئوال بنیادی است ولی این خود سئوال دیگری ایجاد می کند که این حد چقدر می تواند باشد ؟ »

 

برای تعیین این حد مطالعه بر روی گستره وسیعی از خوشه های ستاره ای انجام گرفته است که در مقاله ای با عنوان " اثبات آماری حد بالایی جرم ستاره ای "  ، که توسط اوی و کلارک بر روی چندین هزار ستاره جوان انجام شد ، در شماره ماه فوریه Astrophysical Journal Letters.  به چاپ خواهد رسید .

 

اوی می گوید :« ما برای این تحقیق ، خوشه های ستاره ای راه شیری وابرهای ماژلانی را مورد بررسی قرار دادیم . زیرا به دلیل نزدیکی این خوشه ها اندازه گیری ها دقیق تر می شد . اگر به این خوشه ها نگاه کنید ، نسبت یکسانی از ستاره های بزرگ وکوچک را خواهید دید . بسته به اندازه و تعداد ستاره ها ، حد مشخصی بین 120 تا 200 برابر جرم خورشیدی بدست می آید .»

 

ستارگان سبکتر از خورشید کمتر از ستارگان سنگین تر دستخوش تغییرات ساختاری و انقباضات متعاقب می شوند . در ستارگان خورشید گونه ، هیدروژن سوزی بر روی کسر نسبتا بزرگی از ستاره گسترش می یابد . در ستارگان سنگین تر از خورشید دما  در هسته ستاره آنقدر زیاد می شود که اندکی پس از آن که ستاره رشته اصلی را ترک می کند یک فرایند سه آلفا آغاز می شود . هلیوم سوزی در هسته درست قبل از آنکه ستاره یک غول قرمز بشود شروع می شود . ستارگان سنگین احتمالا چندین بار بیشتر از بقیه ستاره ها وارد مرحله غول قرمز می شوند وسپس خارج می گردند . به هر حال دانستن حد جرمی بسیار مهم است . زیرا با استفاده از آن می توان  ساختار تحولی ستارگان را به خوبی توضیح داد .

 

  منبع : University of Michigan

  نويسنده  : مهدی اسحاقی

 

پروژه ساخت یک رصد خانه مادون قرمز بر روی ماه

یک گروه از دانشمندان آمریکایی و کانادایی در حال مطالعه بر روی پروژه ساخت یک رصد خانه مادون قرمز بر روی یکی از آتشفشانهای ماه هستند.

 

این تیم ، به رهبری دکتر راجر انجل از دانشگاه آریزنا ، قصد دارند تا یک تلسکوپ با آینه مایع (LMT ) در نزدیکی یکی از قظب های ماه ایجاد کنند. سیستم های LMT را می توان با دوران یک مایع بازتاب دهنده ، مانند جیوه ، روی یک سطح هذلولوی شکل از جنس پلاتین ایجاد کرد . این ایده اولین بار توسط نیوتن ارائه شد. امروز دونمونه با ابعاد 6 و 3 متر در « ونکوور » کانادا و نیومکزیکو یافت می شود.

 

در روی زمین دو عامل قطر تلسکوپهای LMT را محدود می کند:

 1. بادی که چرخش خود دستگاه ایجاد می کند و باعث اختلال در سطح آینه می شود.

 2. تاثیرات جو زمین

 

اما در ماه به دلیل نبودن جو چنین مشکلاتی وجود ندارد .

 

تیم تحقیق یک تلسکوپ با قطر 100 متر را پیشنهاد کرده است . اما دکتر انجل می گوید : « ما از ابتدا نمی توانیم به سراغ یک تلسکوپ 100 متری برویم .بلکه باید از یک تلسکوپ 2 متری کار را شروع کنیم . زیرا این تلسکوپ 2متری را می توان بدون حضور انسان در ماه ساخت .»

 

یکی از محدودیت های این تلسکوپ این است که چون در دهانه آتشفشان ساخته می شود و در نتیجه قابلیت تغییر جهت ندارد ، تنها می تواند آن قسمت از آسمان را پوشش دهد که درست بالای سرش است . دکتر انجل می گوید : « اگر این تلسکوپ در یکی از قطبین ماه قرار داده شود ، میدان دیدش از میدان دید هابل هم ژرف تر خواهد بود . از دیگر مشکلات این طرح نبود مقاومت هوا بر روی ماه برای ایجاد چرخش یکنواخت سطح هذلولوی است . به این منظور باید از مقاومت شناوری برودتی استفاده کرد . سطح ماه نیز سرد است . این روش شبیه روش استفاده از شناوری مغناطیسی بر ایجاد حرکت بدون مقاومت است . یکی از مزایای تلسکوپ های LMT نسبت به تلسکوپ های معمولی ( علاوه بر محدودیت کم تر در قطر آینه ) ، ارزان تر بودن آنها می باشد . چون در ساخت این نوع آینه ها مراحلی چون سایش ، پالیش و غیره وجود ندارد .با ساخت این سیستم دریچه ای جدید از جهان هستی به روی انسان باز می شود . در آینده خبرهای کاملتری از این پروژه به اطلاع شما می رسانیم .

منبع : universetoday

نويسنده  : مهدی اسحاقی

 

پس از یکسال بر سطح مریخ

در حالی که دومین سال کاوش مریخ آغاز می شود، روح یک صخره منفرد عجیب بر روی تپه های کلمبیا کشف کرد . این در حالی است که فرصت خود را برای یک مسافرت طولانی به سمت جنوب آماده می کند .

 

در 4 ژانویه(14دی) 2004 م  کاوشگر روح وارد جو مریخ شد .21 روز بعد سیاره سرخ میزبان دومین مریخ نورد به نام فرصت بود . اکنون هر دوی آنها در حال تحقیق وکاوش بر روی مریخ می باشند .در جشن سالگرد فرود بر روی مریخ ، استیو اسکویرز ، یکی از مسئولین این پروژه از دانشگاه کرنل ، گفت : « روح ، بر روی تپه های کلمبیا ، یک تخته سنگ بزرگ با ساختار شیمیایی غیر عادی ، با لقب ویش استون ، کشف کرده است . این صخره با تمام آنهایی که قبلا بر روی مریخ دیده بودیم ، تفاوت دارد . این سنگ در فرایند انرژی بالا به سرعت شکل گرفته است. »

 

 ولی دانشمندان هنوز نمی دانند که آیا این سنگ آتشفشانی است یا در اثر برخورد یک شهابسنگ بوجود آمده است . اسکویرز می گوید : « این سنگ از نظر داشتن فسفر بسیار غنی تر از دیگر سنگ های این تپه می باشد .»

 

یا این سنگ از شکسته شدن ناگهانی یک سنگ فسفاته غنی شده بوجود آمده و یا از فسفات ته نشین شده آب تشکیل شده است . در اینجا از آب شیمیایی صحبت می شود که با آنچه که 500 متر آنطرف تر دیده شد فرق دارد . شایان به ذکر است که که یک سنگ فسفاته دیگر نیز قبلا کشف شده است .دانشمندان در تلاش اند تا روح را به قله خط رأس کمبرلند ، به محلی به نام لاری لوکات ، ببرند و در نتیجه به دره شرقی تپه کلمبیا مشرف شوند .در طرف دیگر مریخ ، کاوشگر فرصت در حال تست کردن سپر حرارتی اش می باشد . دانشمندان امیدوارند که بتوانند این سپر را برای مأموریت های بعدی تصحیح کنند . هدف بعدی فرصت جایی به نام وستوک در 2/1 کیلومتری جنوب سپر می باشد . قطر این محل دایره ای شکل حدود 70 یارد(64 متر) می باشد . اسکویرز می گوید : « شاید این مکان یک آ تشفشان باشد .». پس از وستوک فرصت برای کاوش های بعدی بازهم به سمت جنوب می رود .

 

  منبع : Astronomy.com

  نويسنده  : مهدی اسحاقی

 

 
صفحه 19 از 20

حتماً بخوانید...

کتاب

عناوین برگزیده