سایت نجوم ایران ( مرکز اطلاع رسانی اخبار رسمی نجومی، ستاره شناسی، هوافضا، آسمان شب و اخترفیزیک ایران و جهان) ؛

رصد های جدید هابل از سرس ، بزرگترین سیارک منظومه شمسی نشان می دهد این سیارک ذخایر عظیمی از یخ آب را در زیر پوسته خود نگهداری می کند .

سرس ، بزرگترین و در عین حال اولین سیارک کشف شده در منظومه شمسی است که توسط ستاره شناس سیسیلی ، جوزفه پیازی در سال 1801 کشف شد و اکنون تلسکوپ فضایی هابل ناسا در رصد های تازه خود اطلاعات جدیدی را در مورد این سیاره شگفت انگیز آشکار کرده است.

اطلاعات بدست آمده از هابل نشان می دهد سرس شباهت قابل توجهی به سیارات خاکی مانند زمین دارد ، شکل سرس نیز مانند زمین تقریبا کروی است و درونی متفاوت نسبت به بیرون خود دارد به نظر می رسد تنها اختلال های گرانشی بوجود آمده توسط مشتری در میلیون ها سال پیش مانع شده تا سرس به یک سیاره خاکی کامل تبدیل شود.

سرس تقریبا 930 کیلومتر قطر دارد و به همراه دهها هزار سیارک دیگر در میان کمربند سیارک ها ما بین مریخ و مشتری قرار دارد و 25 درصد جرم کل این این سیارک ها را به خود اختصاص داده است اما با این حال 14 مرتبه از پلوتو ، کوچکترین سیاره منظومه شمسی سبک تر است.

ستاره شناسان با استفاده از دوربین پیشرفته تلسکوپ فضایی هابل در طول 9 ساعت (به اندازه یک حرکت وضعی سرس) 267 عکس از سرس گرفتند .

نمونه های بدست آمده نشان میدهد که شیئ تقریبا گردی مانند سرس دارای درونی چگال و پوسته ای با کانی های سبک تر است ، این نکته از آن جهت قابل اهمیت است که تا کنون چنین چیزی برای دیگر سیارک ها شناخته نشده بود.

دانشمندان با بررسی چگالی سرس به این نتیجه رسیده اند که آب یخ زده ممکن است در زیر پوسته ی سرس وجود داشته و 25 درصد از این سیارک را تشکیل داده باشد که با این حساب میزان کل آب های موجود در سرس از آب های شیرین زمین بیشتر است اما برخلاف زمین این آب ها به صورت یخ زده و در زیر پوسته ، اطراف هسته سیارک وجود دارد.

  منبع : universetoday

  نويسنده  : محسن بختيار

مدار گرد مارس اکسپرس در جدید ترین اطلاعات ارسالی خود ، تصویری زیبا از آتشفشان   Biblis Patera را به زمین مخابره کرد.

این تصویر که توسط دوربین HRSC فضاپیمای مارس اکسپرس ناسا گرفته شده آتشفشان Biblis Patera را در بخش غربی ارتفاعات تارسیس مریخ نشان می دهد.HRCS این تصویر را در مدار 1034 کیلومتری از سطح مریخ و با تفکیک 8/10 متر در هر پیکسل تهیه کرده که در آن ناحیه Biblis Patera در 2 درجه شمالی و 236 درجه شرقی واقع شده و موقعیت آن در میان الیمپوس مونس و کوهستان تارسیس قرار دارد .آتشفشان Biblis Patera دارای 170 کیلومتر طول و پهنای 100 کیلومتر  است که در مجموع  محیطی برابر 3 کیلومتر را در سطح مریخ اشغال کرده است.شکل کاسه ای تورفته ی بالای آنشفشان احتمالا در اثر فوران ماگما در هنگام فعالیت آتشفشان بوجود آمده است . عمق این تورفتگی 5/4 کیلومتر و قطر آن در 53 کیلومتر می باشد.

  منبع : Universtoday

  نويسنده  : محسن بختيار

انسلادوس قمر کوچک زحل بی تردید یکی از تماشایی ترین اجسامی است که در تصاویر شکار شده توسط کاسینی مشاهده می شود .

دانشمندان زمانی نظریات اجمالی خود را را جع به زمین شناسی انسلادوس ارائه کردند که ویجر 2 در آگوست 1981 از فراز این قمر عبور کرد . اما این نظریات کاملا اشتباه و بی اساس از آب در آمد زیرا موقعیت ویجر در آن هنگام طوری بود که تنها قسمت صاف و صیقلی انسلادوس به تصویر کشیده شده بود و دانشمندان تصور کردند که آخرین فعالیت های درونی این قمر مربوط به 100 میلیون سال قبل می شود.اما هیچ یک از دانشمندان نتوانستند توضیح دهند که چگونه این قمر کوچک با قطری معادل 314 مایل توانسته گرمای لازم برای ذوب شدن بدست آورد تا چنین سطح صافی داشته باشد.

پس از ویجر ، انسلادوس برای مدت ها به مشکلی غیر قابل حل برای دانشمندان تبدیل شده بودتا اینکه امسال کاسینی دوربین های قدرتمند خود را برروی آن متمرکز کرد و پس از بررسی نتایج کار کاسینی دانشمندان  به این نتیجه رسیدند که احتمالا این قمر کوچک اتمسقری از بخار آب ، کمی  نیتروژن ، کربن دی اکسید و دیگر مولکول های آلی دارد که این اتمسفر در قطب جنوب انسلادوس بسیار غلیظ تر است در واقع قطب جنوب آن یک لکه داغ است که دما ای معادل183-  در جه سانتی گراد دارد که در مقایسه با دمای مورد انتظار 203-  بسیار گرم تر است در نتیجه قطب جنوب انسلادوس یک بستر گرم برای فعالیت های زمین شناسی محسوب می شود . این منطقه از قطب جنوب توسط شکاف های موازی به طول 81 مایل و پهنای 25 مایل بریده شده است این شکاف ها که به نوار ببر (tiger stripes )معروفند بخار آب و ذرات ریز یخ را از خود به صورت آبفشان و آتشفشان های یخی به بیرون میریزند که به نظر می رسد قدمت این فعالیت ها مربوط به 1000 سال پیش باشد.

هرچند کاسینی تا کنون نتوانسته در تصاویر خود این آبفشان ها و یا آتشفشان های یخی را آشکار کند اما دریاچه های آمونیاک و بخار آب خالص موجود در انسلادوس نشانه هایی از وجود چنین آب فشان ها و آتشفشان هایی از آب خاص برروی روی انسلادوس است . این مواد یخی احتمالا منبع اصلی تجدید ذرات حلقه E زحل  می باشد . دانشمندان احتمال می دهند این گونه فعالیت های ژئو فیزیکی بوسیله آب مایع جاری در زیر سطح انسلادوس بوجود آمده باشد .دانشمندان توانسته اند مواد آلی شامل کربن ، کربن دی اکسید و دیگر مشتقات کربن مانند اتان ، متان و اتیلن را در نوار ببر پیدا کننداما هنوز تنوانسته اند با استفاده از طیف سنجی در نور مرئی و مادون قرمز نیتروژن موجود بر انسلادوس را آشکار کنند .

 به عقیده دانشمندان متان موجود در انسلادوس به هنگام تشکیل منظومه شمسی در داخل آن حبس شده و اکنون از هواکش هایموجود در نوار ببر خارج می شود .دانشمندان امیدوارند در تلاش های بعدی کاسینی نیتروژن موجود برروی انسلادوس را نیز آشکار کنند.زیرا مواد آلی به همراه آب و نیتروژن می توانند ساختمان بنیادی حیات را شکل دهند.

به گفته رابرت برون از پژوهشگران پروژه کاسینی آنچه در انسلادوس رخ می دهد هنوز برای ما واضح نیست اما بی شک انسلادوس هم مانند مرخ و اروپا(قمر مشتری) از گزینه های جستوجوی حیات در آینده محسوب می شود.

  منبع : Spaceflightnow

  نويسنده  : محسن بختيار

تازه ترین تصاویر از تلسکوپ فضایی هابل اتمسفر متحرک و پویای سیارۀ دور یعنی نپتون را نشان می دهد.

 تصاویر از 14 فیلتر رنگی متفاوت تهیه شده که قسمتهای مختلفی از جو عمیق نپتون را نمایان می کند که در نتیجه دانشمندان می توانند جزئیات این جو غلیظ و ابری را مطالعه کنند. در واقع این تصاویر چند عکس لحظه ای از فیلم نپتون هستند. نمای رنگ طبیعی نپتون در سمت چپ که معمولاً با چشم برهنه از درون تلسکوپ های آماتوری دیده می شود سیاره ای آبی رنگ را آشکار می سازد. در اصل گاز متان موجود در اتمسفر نپتون اکثر رنگ قرمز نور خورشید را که با سیاره برخورد میکند جذب می نماید که سبب می شود سیاره به رنگ آبی مایل به سبز دیده شود. این تصویر هم با در هم آمیختن تصاویری در نورهای قرمز   ، سبز و آبی خلق شده است.عوارض ناپایدار و مخفی نپتون در نمای رنگی تر (بالا – سمت راست)بیشتر قابل مشاهده است. این عکسها با گذشتن از میان فیلترهای متان مخصوصی گرفته شده اند و قادرند جزئیاتی را آشکار کنند که قابل رویت برای چشم انسان نیست. عوارضی که در این تصویر رنگی تر (استانداردتر) دیده می شوند باید بالاتر از متان جاذب نور خورشید باشند تا از میان این فیلترها قابل کشف شوند. در تصویر مرکب سمت چپ ، اقمار ساعتگرد عبارتند از :پروتئوس (درخشانترین) لاریسا ، دسپینا و گالاتیا . طبق آخرین یافته ها نپتون دارای 13 قمر است.نپتون دورترین سیاره بزرگ در منظومه شمسی ماست که هر 165 سال یکبار خورشید را دور می زند . اگر 60 کره زمین را در کنارهم بچینید به اندازه سیاره نپتون دست خواهید یافت. یک روز در نپتون بین 14 تا 19 ساعت به طول می انجامد . دو سوم درونی نپتون مخلوطی از سنگها و صخره های گداخته ، آب ، آمونیاک مایع و متان را شامل می شود. یک سوم خارجی سیاره نیز مخلوطی از گازهای گرم و  برافروخته شامل هیدروژن ، هلیم ، آب و متان است. در روزهای 29 و 30 آوریل 2005 هابل تصاویر خود را هر 4 الی 5 ساعت یکبار تهیه می نمود که مطابق با یک چهارم پریود گردشی نپتون است. سرانجام این تصویرها با یکدیگر ترکیب شدند تا فیلمی کوتاه از حرکت سیاره ایجاد نمایند.

تلسکوپ فضایی هابل طرحی است بین المللی که با همکاری ناسا و اسا به انجام رسیده است. 

   منبع : Spaceflightnow

  نويسنده  : محمد سلطاني

شكاف لایه اوزون در این فصل بر فراز قطب جنوب بیشتر شده است که مقیاس این وسعت، رکورد خود را در طی سال های اخیر شکسته است.

 مساحت شكاف لایه اوزون در حال افزایش می باشد که در این فصل به 10 میلیون کیلومتر مربع هم رسیده که این مساحت به اندازه قاره اورپاست. و گمان می رود که وسعت بیشینه این شكاف در طی ماه سپتامبر/شهریور بیشتر شود. و ماهواره های متعلق به سازمان فضایی ایسا(ESA) در حال بررسی رشد شكاف لایه اوزون می باشند. شكاف لایه اوزون در سال جاری به حداکثر خود نسبت به دهه اخیر رسیده است که همچنین حداکثر این رشد را در سال های 2000 و 1996 نیز شاهد بودیم. داده های ماهواره هایی که تحت نظر سازمان فضایی ایسا می باشند  شامل داده های هواشناسی و الگو های میدان بادی هستند؛ برای اینکه بتوانند وسعت لایه اوزون و میزان ورود پرتو فرابنفش را پیش بینی کنند.

در زمستان نیمکره جنوبی، با کاهش چشمگیر دما و دسترسی کم خورشید به این ناحیه، سبب ایجاد گرداب هایی می شوند که به گرداب های قطبی(polar vortex) معروف می باشند. و این گرداب ها باعث ایجاد ابرهایی در لایه استراتوسفر می شوند که شامل ترکیبات کلری می باشند. البته شایان ذکر است که این ابر ها مانند ابر های معمولی نیستند. بلکه این ابرها از نیتریک اسید تشکیل شده اند. که به این ابرها PSC(ابر استراتسفر قطبی) می گویند. کلر های موجود در این ابرها باعث نابودی مولکول های اوزون می شوند. لایه اوزون لایه ای است که از ورود پرتو های فرابنفش به سطح زمین جلوگیری می کند تا حیات را در زمین مستدام گرداند. و با نابودی آن حیات کره زمین به خطر می افتد. اما این شكاف که بر فراز قطب جنوب ایجاد می شود طبیعی است و به طور طبیعی ترمیم می شود اما دخالت های انسان در طبیعت (به خصوص استفاده از گاز های CFC و ترکیبات کلردار) باعث می شود که روند شكاف لایه اوزون و ترمیم طبیعی آن با مشکل مواجه شود و حیات موجودات زنده در کره زمین به خطربیفتد.

  منبع : Universtoday.com

  نويسنده  : احمد شكيب

مرداد ماه امسال ابرنواختر جدیدی از نوع 1A   توسط منجم آماتور کشیش "رابرت اوانس" در کهکشان  NGC1559  کشف شد.

صورت فلکی کوچک تور در نیمکره جنوبی که فاصله ناچیزی با دو ابر ماژالانی دارد اغب در رصد ها نادیده گرفته میشود اما به تازگی منجمان توجهی خاصی به کهکشان مارپیچی واقع شده در این صورت فلکی یعنی NGC1559 پیدا کرده اند.NGC 1559 یک کهکشان مارپیچی از نوع SBC(s) و در فاصله 50 میلیون سال نوری از ما می باشدکه 7 برابر کوچکتر از راه شیری است.در 4 آگوست 2005 ستاره شناس آماتور استرالیایی کشیش "رابرت اوانس" ابر نواختری را در شمال این کهکشان و با استفاده از تلسکوپ 31/0 متری خود کشف کرد.

قدر ظاهری این ابر نواختر 8/13 می باشد و صدچهارمین ابر نواختر کشف شده در سال 2005 می باشد که با نام SN2005df   به ثبت رسیده است.در شب های بعد دانشمندان استرالیایی به رصد این ابرنواختر پرداختند و آن را در دسته غیر عادی 1A طبقه بندی کرده اند.بنا به اظهارات این دانشمندان این ندیم این ابرنواختر کوتوله ای سفید از یک سیستم دوتایی بوده است و احتمالا 10 روز بعد از رسیدن به بیشینه روشنایی خود کشف شده است.کار تحلیل این ابر نواختر با استفاده از تلسکوپ های VLT به سرعت انجام شد و دانشمندان دریافتند که  این ابر نواختر بسیار شبیه به ابر نواختر دیگری اسنپت که در سال 2001 کشف شده بود (SN2001el) و به طور کاملا متقارنی منفجر شده بود. "اوانس" تا کنون دو ابرنواختر دیگر را در سال های 1984 و 1986 با نامهای SN1984j و SN1986L نیز کشف کرده است.

  منبع : Universtoday.com

  نويسنده  : محسن بختيار

اسپیریت هنوز هم پس از طی   تقریباً 500 روز مریخی البته اضافه بر زمان برنامه ریزی شده ، با قدرت تمام مأموریت خود را ادامه می دهد . کاوشگر تحقیقاتی مریخ ، روح ، از قله هازبند بالا رفت و موفق شد این نمای فوق العاده را از دهانه گاسِو تهیه نماید . در روبروی حوزه برخوردی ، توده های شنی فصلی موسوم به طوفانهای شیطانی در حال فعالیت هستند . این کاوشگر توانا راهپیمایی بسوی این قله را از ژوئن 2004 آغاز کرد  و در 21 آگوست به هدف رسید . برای دانشمندانی که در راستای این مأموریت در پاسادنای کالیفرنیا فعالیت می کنند این مرحله از کاوش بسیار شیرین بود   . دانشمند برجسته ای از جی پی ال ناسا بنام جوی کریسپ می گوید : ما در زمان موفقیت بسیار هیجان زده بودیم و اگرچه  این تقلایی برای دستیابی به قله بود اما تیم  ما جداً تحریک شده بودند  . این موفقیت موثرتر از اینها بود تا آنجا که کاوشگر در چرخ راست جلویی خود دچار مشکل شد . نامی که هرگز فراموش نمی شود ریک.هازبند فرماندار شاتل نگون بخت کلمبیا بود که مرتفع ترین مکان در میان تپه های کلمبیا در مریخ بنام اوست و 107 متر از سایت فرود کاوشگر فراتر می باشد . روح به کاوشهای خود در مناطق مریخی ادامه خواهد داد . طبق گفته های دانشمندان مرحله بعدی پیمایشی سطحی جهت یافتن مسیری مناسب برای بازگشت به پایین تپه است .

  منبع : nasa

  نويسنده  : محمد سلطاني

دانشمندان با استفاده از ماهواره متعلق به سازمان فضایی ناسا موسوم به Swift  توانستند سیاهچاله نوزادی را کشف کنند.

به عقیده این گروه از دانشمندان این سیاهچاله نوزاد از انفجار یک ستاره بسیار عظیم به دنیا آمده است.فعالیت این سیاهچاله بی نظم و آشفته آشکار می کند که در ابتدای انفجار این ستاره و در دقایقی بسیار کوتاه انرژی حاصل از این انفجار به چندین برابر خود رسیده بود. به گفته پرفسور دیوید باروس این انفجار ها به دو، سه و گاهی چهار برابر خود در دقایقی کوتاه اتفاق می افتند. وی همچنین می افزاید که انرژی که در این انفجار ها آزاد می شود بیشتر از آنچه که هر فرد گمان می کند، است. در این گونه انفجار پرتوهای گاما و پرتو ایکس با شدت تابش بالا، گسیل می شود. نمایش انفجار این ستاره با آنچه که قبلا در مورد مرگ ستاره ها تصور می شد، متفاوت است.

 دانشمندان این پدیده را به کمک انفجار پرتو گاما که توسط ماهواره Swift ردیابی می شده است، کشف کرده اند. انفجار پرتو گاما یکی از پرانرژی ترین انفجار های شناخته شده، است که از انفجار ستاره های بسیار عظیم به نام "هیپرنوا" که بزرگتر از سوپرنوا هستند، حاصل می شود.ماهواره Swift شامل سه ابزار اصلی است: تلسکوب هوشیار انفجار(BAT)، تلسکوب پرتو ایکس(XRT) و تلسکوب فرابنفش/نور مرئی(UVOT). این ماهواره در نوامبر سال 2004 به فضا پرتاب شد. این ماهواره یکی از ماموریت های ناسا است که در این ماموریت آژانس فضایی ایتالیا، فیزیک ذرات و انجمن تحقیقاتی نجومی انگلستان مشارکت دارند.

  منبع : universetoday.com

  نويسنده  : احمد شكيب

دو سال پیش در چنین روزی تلسکوپ فضایی اسپیتزر بسوی آسمانهای تاریک در فضا حرکت کرد . در طول این دو سال چشمان فروسرخی این رصد خانه از دنیای پنهان ستاره های نوزاد و گرم ، دیسکهای بی نظم برای شکل گیری سیارات و کهکشانی با شکوه و عظمت به انضمام کهکشانی عجیب و غریب بنام NGC4725 پرده برداشت .

گمان برده می شود این کهکشان ویژه تنها یک بازوی مارپیچی داشته باشد این در حالیست که اکثر کهکشانهای مارپیچی دارای دو بازو یا بیشتر هستند . اخترشناسان NGC4725  را به عنوان کهکشانی حلقه ای و بسته می شناسند زیرا در آن میله ای از ستارگان در مرکز بوسیله حلقه ای برجسته از ستارگان احاطه شده اند . (دراین تصویر میله بصورت برآمدگی افقی با عوارضی به رنگ قرمز ضعیف دیده می شود ) .

کهکشان راه شیری ما هم دارای چندین بازوست و به تناسب آن میله و حلقه ای کوچکتر دارد . در این تصویر کاذب رنگ از اسپیتزر بازوی کهکشان به رنگ قرمز و برجسته به نظر می رسد . رنگ سفید برای مرکز و آبی   برای هاله دور مرکز می باشد . رنگ قرمز هم ابرهای غباری گرم را نشان می دهد که بوسیله ستارگان تازه متولد شده روشن می شوند . رنگ آبی جمعیت های ستاره ای سردتر و قدیمی تر را نمایش می دهد . چرخ پره های قرمز رنگ که در بازوها دیده می شوند انبوهه هایی   از مواد ستاره ای هستند که احتمالا به سبب میدان مغناطیسی نا معینی به یکدیگر فشرده شده اند .

NGC4725 ، 41 میلیون سال نوری با ما فاصله دارد و در صورت فلکی گیسو قرار گرفته است . این تصویر هم حاصل چهار تصویر دیگری است که اسپیتزر تهیه کرده است . در آن 6/3 میکرون برای آبی ، 5/4 میکرون برای سبز ، 8/5 و 8 میکرون برای قرمز می باشد . سهم نور ستارگان (6/3 میکرومتر) کمتر شده تا قدرت دید عوارض غباری در تصویر بهتر شود .   

 برای اطلاعات بیشتر پیرامون اسپیتزر :http://www.spitzer.caltech.edu/spitzer/index.shtml

  منبع : Spitzer

  نويسنده  : محمد سلطاني

 رادار نصب شده برروی مدارگرد مارس اکپرس ناسا نخستین اطلاعات بدست آورده را برای محققان در زمین ارسال کرد.

با استفاده از این اطلاعات به دست آمده توسط مارس اکسپرس دانشمندان می توانند درباره وجود منابع آب مناسب در مریخ به نتایج جدیدی برسند .

مارس اکسپرس که  اولین فضاپیمای آژانس فضایی اروپا(اسا) به مقصد مریخ است در تاریخ 12 خرداد 1382 بوسیله موشک روسی"سایوز/فرگات"(Soyuz/Fregat) از پایگاه بایکونور قزاقستان به فضا پرتاب شد.مدارگرد "مارس اکسپرس" که در فاصله 414 کیلومتری از سطح مریخ قرار دارد با استفاده از هفت ابزار نصب شده بر روی آن به مطالعه جو،زمین شناسی و ساختار مریخ و نیز جستجوی آب در لایه های زیرین سطح و تحلیل جو و جستجوی علائم حیات در گذشته این سیاره می پردازد.با استفاده از این اطلاعات به دست آمده توسط مارس اکسپرس دانشمندان می توانند درباره وجود منابع آب مناسب در مریخ به نتایج جدیدی برسند زیرا مارس اکپرس در این داده های جدید و با استفاده از دستگاه های موجود در رادار مارسیس خود میتواند منابع منجمد آب را را تا 5 کیلومتر زیر سطح مریخ شناسایی کند.

  کار تحليل داده‌هاي دريافتي تا چند هفته به طول خواهد انجاميد و دانشمندان احتمالا تا اواخر ماه سپتامبر قادر به تحلیل نخستين اطلاعات دريافتي خواهند بود. رادار مارسيس نخستين دور ارسال اطلاعات را تا نيمه ماه اوت ادامه خواهد داد.

فضاپيماي مارس اكسپرس قرار بود ماه آوريل سال ‪ ۲۰۰۴و چند ماه پس از قرار گرفتن در مدار مریخ كار ارسال اطلاعات را آغاز كند، اما كنترل زميني در سازمان فضايي اروپايي نگران بود كه سه بازوي بلند رادار مارسيس در هنگام باز شدن دچار آسيب شود به اين علت كار باز كردن بازوها با احتياط بسيار زياد صورت گرفت و رادار در ماه ژوئن امسال آماده به کار شد.

  منبع : newscientist.com

  نويسنده  : محسن بختيار