يك گروه تحقيقاتي از دانشگاه ايالتي پن از محاسبات گرانشي كوانتومي استفاده كردند تا سر نخهائي در مورد زمان قبل از مهبانگ را پيدا كنند.

بر اساس فرضيه نسبيت عام انيشتين ، انفجار بزرگ آغاز هستي را رقم زده است. انفجار بزرگ رويدادي بزرگ بود كه نه تنها ماده بلكه فضا- زمان را بوجود آورد. در حاليكه فرضيه هاي كلاسيك هيچگونه سر نخي در مورد هستي قبل از اين رخداد را ارائه نمي دهند ، يك گروه تحقيقاتي از دانشگاه ايالتي پن از محاسبات گرانشي كوانتومي استفاده كردند تا سر نخهائي در مورد زمان قبل از مهبانگ را پيدا كنند. آبهي اشتكار ، مدير موسسه فيزيك و هندسه گرانشي از همين دانشگاه مي گويد" مي توان ازنسبيت عام براي توضيح كيهان در زمانيكه ماده آنقدر چگال شد كه هيچ معادله اي نمي تواند آن را توضيح دهد استفاده كرد. ما براي نگاه به وراي اين زمان و نقطه نياز به معادلات و ابزار كوانتومي داشتيم كه در زمان انيشتين در دسترس نبود." وي با همكاري پژوهشگران ديگر مدلي را تهيه كردند كه با دنبال كردن ردپاي مهبانگ و عبور از ميان آن به كيهان در حال چروكيده شدني بر مي خورد كه فيزيكي مشابه كيهان ما داشت.

 اين گروه در تحقيق خود نشان دادند كه قبل از مهبانگ يك كيهان در حال منقبض شدن وجود داشت كه هندسه فضا-زمان آن مشابه كيهان در حال انبساط ما بود.زمانيكه نيروهاي گرانشي كيهان قبلي را به داخل مي كشاند ، به نقطه اي رسيد كه خواص كوانتومي فضا-زمان باعث مي شوند گرانش حالتي دافعه داشته باشد نه جاذبه. اشتكار مي گويد" ما با استفاده از اصلاحات كوانتمي معادلات كيهانشناسي انيشتين نشان داديم كه بجاي يك انفجار بزرگ كلاسيك ، درحقيقت يك "واگشت كوانتومي"  وجود داشته است. سناريوي واگشت كوانتمي بسيار واقع گرايانه بنظر مي رسد.

 در حاليكه ايده كلي وجود يك كيهان ديگر قبل از مهبانگ قبلا پيشنهاد شده بود ، اين نخستين توضيح رياضي است كه بطور روشمندي وجود يک كيهان ماقبل مهبانگ را تثبيت مي كند.

  منبع : nasa

  نويسنده  : فرشید کریمی

 جشنواره ملی ساعتهای آفتابی با هدف آشنایی عمومی مردم با ساعتهای آفتابی و همینطور احیای فرهنگ استفاده از این ابزارهای علمی در شهرهای مختلف ، در روز 31 خرداد ماه و مصادف با انقلاب تابستانی برگزار خواهد شد.

شاخه اماتوری انجمن نجوم ایران برنامه سالانه جدیدی را به پیشنهاد بابک امین تفرشی در تقویم سالانه خود جای داده است که از سال جاری آغاز خواهد شد. جشنواره ملی ساعتهای آفتابی با هدف آشنایی عمومی مردم با ساعتهای آفتابی و همینطور احیای فرهنگ استفاده از این ابزارهای علمی و شناخت و بازیابی ساعتهای آفتابی فراموش شده در شهرهای مختلف ، در روز 31 خرداد ماه و مصادف با انقلاب تابستانی برگزار خواهد شد. به همین منظور کمیته ای علمی زیر نظر مهندس باقری ، از گروه علم بنیاد دایره المعارف اسلامی تشکیل شده است تا برنامه های این روز هرچه بهتر دارک دیده شود. دبیر این جشنواره محسن ایرجی از اعضا هیات دبیران شاخه آماتوریانجمن نجوم ایران خواهد بود. ساعتهای آفتابی برای قرن ها نمونه بی نظیری از نفوذ ابزارهای نجومی در فرهنگ و زندگی روزمره به شمار می رفتند اما در دوره جدید فرهنگ استفاده از آنها در کشور ما با وجود سابقه طولانی که دارد به فراموشی سپرده شد . این در حالیست که در بسیاری از کشورهای اروپایی نظیر ایتالیا یا فرانسه ، هزاران ساعت آفتابی جدید طراحی و ساخته شده و به عنوان نمادی از علم و هنر و هرهنگ جاذبه ای ویژه بای این کشورها به وجود آورده است. علاقمندان و گروههای نجوم فعال در سراسر کشور می توانند برای مشارکت بیشتر در این جشنواره ملی از طریق ایمیل info (at) asiac (dot) ir با شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران تماس بگیرند.

  منبع : AsiAc.ir

  نويسنده  : کمیته اطلاع رسانی شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران

تيم مشترکی از دانشمندان آمريکايی و انگلیسی نظريه تازه ای را در مورد تکامل کيهان پيشنهاده کرده است.

 اين نظريه می گويد که گيتی احتمالا چرخه ای را طی می کند که "انفجارهای بزرگ" (Big Bangs) تنها بخشی از آن است و همچنين شامل "ريزش های بزرگ" (Big Crunches) نيز می شود.

اين نظريه نگاه متعارف از کائنات را، که قدمت آن براساس مشاهدات 12 تا 14 ميليارد سال رقم زده می شود، به چالش می گيرد.

 ايده تازه که در نشريه "ساينس" بازتاب يافته است ممکن است توضيح دهد چرا انبساط جهان درحال شتاب گرفتن است.

پروفسور پل استاينهارت از دانشگاه پرينستون در نيوجرسی که از آفرينندگان اين نظريه است گفت: "درحال حاضر نگاه متعارف به جهان اين است که تمام فضا، زمان، ماده و انرژی در يک نقطه واحد شروع شد و سپس منبسط و سرد شد که جهان امروزی را پديد آورد."

 "با اين حال، نظريه تازه حاکی است که يک چرخه پيوسته از جهان ها وجود دارد، که هرکدام تکرار ديگری است اما نه دقيقا همانند جهان قبلی."

 او می گويد می توان به هر جهانی به عنوان فرزند جهان قبلی نگاه کرد.

ثابت کيهانی

 ايده تازه بر مطالعات قبلی همين گروه از محققان بنا شده است و مدل کنونی را زير سوال می برد.

 در دهه 1920، زمانی که اينشتين درحال توسعه نظريه نسبيت عام بود، يک ثابت کيهانی را معرفی کرد تا بتواند ايده خود از جهان ايستا را توضيح دهد. 

معادلات اينشتين پيش بينی می کرد که جهان زير فشار جاذبه خود متلاشی شود، درحالی که مشاهدات و رصدها به روشنی نشان داد جهان درحال انقباض نيست.

 ثابت کيهانی اينشتين نمايانگر فشار يا نيرويی ذاتی مرتبط با فضای آزاد بود، که در مقابل انقباض ناشی از نيروی جاذبه مقاومت می کند.

اين مفهوم پس از آنکه رصدها نشان داد جهان درحال انبساط است کنار گذاشته شد و باعث شد اينشتين ثابت کيهانی را "بزرگترين اشتباه زندگی حرفه ای" خود توصيف کند.

 در سال 1998، صورت تازه ای از ثابت کيهانی سر بر آورد و آن زمانی بود که معلوم شد انبساط جهان عملا در حال شتاب گرفتن است.

سوال های بی پاسخ

 هرچند معرفی مجدد اين ثابت راه تطبيق محاسبات با تئوری را گشود، اما همچنين سوال هايی را پديد آورد داير بر اينکه چيزی در فيزيک هست که "گم شده" است.

 پروفسور نيل توروک، از دانشگاه کمبريج به سايت خبری بی بی سی گفت: "زمانی که قدر اين ثابت کيهانی محاسبه شد، معلوم شد خيلی کوچکتر از حد انتظار است."

"اينکه چرا اين ثابت اين قدر کوچک است به يکی از بزرگترين سوالات فيزيک بدل شده است."

 "درحال حاضر، تنها توضيحی که برای آن وجود دارد اين است که شايد جهان اينگونه کار می کند."

 اين نظريه بسياری از پرسش ها را بی پاسخ می گذارد اما اکنون پروفسور استاينهارت و توروک نظريه تازه ای را برای توضيح علت کوچک بودن ثابت کيهانی پيشنهاد کرده اند.

 آنها می گويند که زمان عملا پيش از انفجار بزرگ شروع شد، يعنی قبل از آن جهان ديگری وجود داشته است.

 اين همچنين بدان معنی است که جهان کنونی بسيار کهن تر از حد پذيرفته شده فعلی است.

پروفسور توروک توضيح داد: "درحال حاضر ممکن است يک جهان ديگر از جنس 'ماده تاريک' همزمان با جهان ما وجود داشته باشد که ما هرگز نمی توانيم با آن تماس برقرار کنيم."

او می افزايد: "اين دو جهان در نهايت بر اثر فشار نيروی جاذبه به سوی هم کشيده می شوند و با هم تصادف می کنند. اين بدان معنی است که اموری که الان اتفاق می افتد به خلق جهانی ديگر در آينده کمک خواهد کرد."

  منبع : BBC

 تلسکوپ فضایی هابل بار دیگر فرصتی طلایی را برای اخترشناسان زمینی فراهم کرده‌است تا یکی از نادرترین رویدادهای آسمانی را بررسی کنند. هابل این‌بار ، دنباله‌دار شوازمن-واخمن3 را نشانه رفته‌است، دنباله‌داری بسیار نزدیک که این‌روزها پرنور شده‌است و باکمک ابزارهای اپتیکی معمولی هم دیده می‌شود. تصاویر جدید هابل نشان می‌دهد هسته این دنباله‌دار به تکه‌هایی بسیار بیشتر از آن‌چه تلسکوپ‌های زمینی نشان داده‌اند، تقسیم شده‌است و برخی از این قطعات به‌مرور ناپدید شده‌اند. دنباله‌دار شوازمن-واخمن3 بهترین آزمایشگاهی است که سیاره‌شناسان توانسته‌اند ساختار هسته دنباله‌دارها را بادقت بررسی کنند و مدل‌های خود را بیازمایند.

بسیاری از منجمان آماتور این‌شب‌ها تلسکوپ‌های خود را به‌سوی این دنباله‌دار نشانه می‌روند تا تغییرات درخشندگی آن را ببینند، اما این فقط یک‌روی ماجرا است. تنها دو هفته دیگر به عبور دنباله‌دار از نزدیک‌ترین فاصله با زمین مانده‌است و تمامی رصدگران آماده می‌شوند تا برای شامگاه 22 اردیبهشت برنامه‌های رصدی خود را بدون هیچ اشتباهی برگزار کنند. دنباله‌دار در آن شب کمتر از 12 میلیون کیلومتر با زمین فاصله خواهد داشت (30 برابر فاصله زمین تا ماه). حتی برخی منجمان خود را برای وقوع بارش شهابی مرتبط با این عبور نزدیک آماده می‌کنند. اما نزدیک‌ترین فاصله دنباله‌دار تا زمین تنها 0.08 واحد نجومی است که مرز وقوع ضعیف‌ترین نوع بارش‌های شهابی است.

جذابیت این دنباله‌دار این است که هسته‌اش تکه‌تکه شده و تاکنون 36 قطعه آن شناسایی شده‌است. این تکه‌ها که به ترتیب حروف الفبا نام‌گذاری شده‌اند، رشته‌ای نسبتا نورانی را به طول چندین درجه در آسمان تشکیل داده‌اند و این درحالی‌است که قطر زاویه‌ای ماه که خیلی به‌ما نزدیک‌تر است، تنها نیم‌درجه است. منجمانی که دنباله‌دار را در چندماه اخیر زیر نظر داشته‌اند، گفته‌اند روشنایی برخی از این تکه‌ها به‌شکل عجیبی افزایش یافته‌است. این بدان معنی‌است که شکستن این تکه‌ها همچنان ادامه دارد.

 هابل توانست دو تکه فعال این دنباله‌دار را پس‌از یک درخشش غیرعادی به‌دام بیاندازد و تصاویری دقیق از تکه‌های B و G تهیه کند. هابل همچنین از تکه C که فعالیت کمتری از خود نشان می‌دهد نیز تصاویری تهیه‌کرد. این تصاویر به‌وضوح نشان می‌دهد نوعی فرآیند نابودی نسل‌به‌نسل درحال وقوع است و قطعات بزرگ‌تر مدام به قطعات کوچک‌تر شکسته می‌شوند. تصاویر نشان می‌دهند به‌دنبال هریک از قطعات اصلی، چند ده‌تایی خرده‌شکسته‌های کوچک‌ هم حرکت می‌کنند. این خرده‌شکسته‌ها احتمالا کلوخ‌هایی به ابعاد یک خانه معمولی هستند(!) که براثر فوران مواد به بیرون پرتاب شده‌اند و درخشندگی و ابعادشان در چنین فاصله‌ای به‌قدری اندک است که در اغتشاشات جوی محو می‌شوند. تنها یک تلسکوپ در ورای جو می‌تواند آنها را ببیند و این همان قابلیت بی‌نظیر هابل است که آن‌را برتر از دیگر تلسکوپ‌های بزرگ زمینی قرار داده است.

تصاویر قطعهB که چند روز پس‌از رویداد درخشندگی ثبت‌شد، نشان می‌دهد این خرده‌شکسته‌ها احتمالا براثر گازهای فوران‌یافته از سطح یخی روبه‌خورشید به‌سوی دنباله رانده شده‌اند؛ درست مثل فضانوردی که سوار بر صندلی فضایی خود در فضا حرکت می‌کند و موتور جت نصب‌شده بر صندلی او را در جهت خلاف فوران‌گاز حرکت می‌دهد. این خرده‌سنگ‌ها سنگینی بسیار کمتری نسبت به قطعات اصلی دارند و از این‌رو به شتاب بیشتری دست پیدا می‌کنند، پس بیش‌از دیگر قطعات بزرگ‌تر از هسته فاصله می‌گیرند. به‌نظر می‌رسد شکسته‌شدن قطعات آن‌قدر ادامه دارد که برخی قطعات کوچک در طول چندروز کاملا ناپدید می‌شوند.

چرا دنباله‌دارها مهمند؟!

 دنباله‌دارها تنها مواد برجامانده از تکوین منظومه شمسی هستند که خواص ابر اولیه منظومه شمسی را در خود پنهان کرده‌اند. هسته دنباله‌دار مخلوطی از گاز، آب و غبار است که در ساختار متخلخل و شکننده‌ای یخ زده‌است. هرچه اطلاعات دانشمندان در مورد دنباله‌دارها افزایش یابد، امیدشان نیز برای یافتن پاسخ پرسش‌های بی‌جواب منظومه شمسی پررنگ‌تر خواهد شد. بسیاری از آنها معتقدند مهم‌ترین پرسش این است که آیا این دنباله‌دارها بودند که حیات را به زمین آوردند.

انبوه ماموریت‌های فضایی برای بررسی دنباله‌دارها نشان از اهمیت بسیار زیاد این موضوع دارد. دنباله‌دار شوازمن-واخمن3 هم می‌تواند با برملا کردن اسرار ساختار هسته خود دانشمندان را به یافتن پاسخ خود یاری رساند.

وقتی دنباله‌دارها از نزدیکی اجرام سنگین منظومه شمسی عبور می‌کنند (بخصوص مشتری و زحل) ، نیروهای جزرومدی گرانشی آنها را خرد می‌کند. معروف‌ترین نمونه این اتفاق، دنباله‌دار شومیکر-لوی9 بود که به‌هنگام عبور از نزدیکی مشتری در دام گرانش آن گرفتار شد. در سال 1371/1992 هسته‌اش به چندین تکه شکسته‌شد و در نهایت دو سال بعد با جو این سیاره برخورد کرد.

اما هسته دنباله‌دار به روش‌های دیگری نیز خرد می‌شود:

 1- اگر هسته با سرعت بالایی به دور خود بگردد (حرکت وضعی بسیار سریع)، نیروهای جانب‌به‌مرکز به‌قدری شدید خواهد شد که  هسته را متلاشی کند.

 2- هنگامی‌که دنباله‌دار از نزدیکی خورشید عبور کند، تنش‌های حرارتی شدیدی در آن ایجاد خواهد شد که هسته را تکه‌تکه می‌کند.

 3- حرارت خورشید می‌تواند گازهای ناپایدار درون هسته را منبسط کند، در نتیجه آنها در انفجاری شدید از سطح هسته بیرون می‌زنند و بخشی از هسته را متلاشی می‌کنند.

هال ویور، سیاره‌شناس و استاد آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان‌هاپکینز معتقد است که هسته‌های خرد‌شده، سرنوشت نهایی اغلب دنباله‌دارها است. ویور رییس گروهی است که تصاویر جدید دنباله‌دار شوازمن-واخمن را تهیه و بررسی کرده‌است. او پیش‌ازاین نیز برای بررسی چنین هسته‌های خردشده‌ای، تلسکوپ فضایی باارزش را به‌سوی دنباله‌دارهای شومیکر-لوی9، هایاکوتاکه و لینیر 1999S4  نشانه رفته‌بود. ویور امیدوار است بتواند با بررسی تصاویر ارسالی هابل، داده‌های دیگر رصدخانه‌های زمینی و رصدهایی که هنگام ملاقات دنباله‌دار با زمین و خورشید انجام می‌شود، مشخص کند هنگام خردشدن این دنباله‌دار، دقیقا چه اتفاق‌هایی روی می‌دهد.

دنباله‌دار شوازمن-واخمن3

در سال 1930، آرنولد شوازمن و آرنو آرتور واخمن، اخترشناسان آلمانی، در تلاش برای یافتن سیارک‌های جدید به شیوه عکسبرداری از آسمان بودند که توانستند سومین دنباله‌دار خود را کشف کنند. این دنباله‌دار که از فاصله 9.3 میلیون کیلومتری زمین عبور کرده بود،  هفتاد و سومین دنباله‌دار تناوبی بود که کشف می‌شد و از این‌رو به نام کامل p73/Schwassmann-Wachmann3 نام‌گذاری شد. این دنباله‌دار هر 5.4 سال به‌دور خورشید گردش می‌کند، اما کسی نتوانست آن را تا سال 1979 دوباره رصد کند. دنباله‌دار در آن سال برای بار دوم دیده شد، اما در سال 1985 دوباره گم شد. پس‌ازآن اخترشناسان توانستند در هر بازگشت، این دنباله‌دار را رصد کنند.

در پاییز سال 1374/1995، دنباله‌دار ناگهان فعالیت شدیدی از خود نشان داد و درخشندگی‌اش افزایش پیدا کرد. اندکی بعد، چهار قطعه بزرگ در موقعیت هسته این دنباله‌دار شناسایی شد که به‌ترتیب A، B، C و D نام گرفتند. بزرگترین آنها قطعهC بود که به‌عنوان اصلی‌ترین باقیمانده هسته اصلی نیز شناسایی شد. اما در بازگشت بعدی دنباله‌دار، تنها قطعات B و C رصد شدند. اخترشناسان حدس می‌زنند دلیل عدم رویت دیگر قطعات، وضعیت رصدی بسیار نامناسب این دنباله‌دار در سال 1379 بود. از این‌رو بسیاری معتقدند این شرایط رصدی بسیار عالی دیدار امسال است که دانشمندان را موفق به شناسایی قطعات فراوانی از هسته شکسته‌شده دنباله‌دار شوازمن-واخمن3 کرده‌است.

در 16 خرداد، دنباله‌دار به نزدیک‌ترین فاصله خود از خورشید خواهد رسید و تا آن زمان، رویدادهای بیشماری رخ خواهد داد. سیاره‌شناسان فعل و انفعالات این دنباله‌دار را به‌دقت زیر نظر دارند تا بتوانند جزئیات بیشتری را در مورد هسته این دنباله‌دار بدست آورند. شاید یکی از این یافته‌ها کلید پاسخ‌ به پرسش‌های بنیادی بشر باشد!

  منبع : SpaceFlightNow.com

  نويسنده  : ذوالفقار دانشی

تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا اخیرا شواهدی دال بر شکل گیری  سیاراتی پر انرژی در اطراف ستاره های پالسار (تب اختر) بدست آورده است.

تا کنون این گونه تصور می شد که سیارات فقط پیرامون ستارگان عادی پدید می آیند.

تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا اخیرا شواهدی دال بر شکل گیری  سیاراتی پر انرژی در اطراف ستاره های پالسار (تب اختر) بدست آورده است.این ستارگان، در زمان حیات خود اغلب در رده ستاره های غول درجه بندی می شوند.ستارگانی از این دست که اندازه ای بین 10 تا 20 برابر خورشید دارند ،پس از10 میلیون سال فعالیت و مصرف تمام سوخت خود با انفجاری بسیار عظیم در طی فرایندی 100 هزار ساله تبدیل به ابر نو اختر می شوند. ذرات باقی مانده از این انفجار پس از مدت کوتاهی دوباره در اثر جاذبه بسیار زیاد ستاره پیرامون آن جمع می شوند و طی فرایندی که  چند میلیارد سال به طول می انجامد ،سیاره ها را پدید می آورند.

پیش از این هم در سال 1992 دکتر الکساندر والسزن از ایالت پنسیلوانیا برای نخستین بار در خارج از منظومه شمسی، سه سیاره  را با اندازه ای  دو برابر زمین در اطراف یک ستاره پالسار به نام "بی 12+1257"  کشف کرده بود.

در گذشته نیز برخی از منجمان شواهدی دال بر وجود سیارت پالسار کشف کرده بودند،اما تاکنون هیچ یک از این سیارات به صورت مستقیم مشاهده نشده بود. داده های بدست آمده از تلسکوپ اسپیتزر ،حاکی از آن است که وجود چنین سیاراتی که پیرامون ستاره های پالسار بوجود می آیند در کهکشان ما کاملا طبیعی است.

بدین ترتیب از مرگ هر ستاره غول چندین سیاره بوجود می آید.

 تلسکوپ مادون قرمز اسپیتزر در مشاهد اتی که در اطراف یکی از ستاره های پالسار انجام داده است، تعدادی بیشمار، از ذراتی را که پس از انفجار ستاره در محیط اطراف آن پخش می شود، کشف کرده است.

این ذرات  به طور کلی از خرده سنگ ها تشکیل شده اند و به دور صفحه ای به گستره 1 میلیون مایل، در ناحیه استوای ستاره در حال گردشند.این گونه تصور می شود که این ذرات با پیوستن به یکدیگر در یک بازه زمانی طولانی در نهایت سیاره ای بوجود می آورند.

 این برای نخستین بار است که دانشمندان مراحل بوجود آمدن سیاره ای را در اطراف یک ستاره که مدت ها پیش مرده است مشاهده می کنند.

دکتر چکرابارتی از انستیتو تکنولوژی  کمبریج در این باره می گوید: تشکیل سیارات در کل عالم فرایند ی طبیعی به نظر می رسد و نمی توان آن را فقط محدود به منظومه شمسی یا کهکشان راه شیری دانست،این موضوع برای نخستین بار همه ما را شگفت زده کرد.او افزود ستاره های پالسار در هنگام انفجار، انرژی بسیاری زیادی تولید می کنند، با این حال ما هم اکنون داده های پیرامون تشکیل سیاراتی  در اطراف ستاره های پالسار در دست داریم که شبیه  شرایط تشکیل سیارات، پیرامون ستاره های جوان است!

ستاره پالسار مذکور که توسط اسپیتزر مشاهده شده است با نام "4یو 61+0142"با فاصله ای در حدود 13 هزار سال نوری در صورت فلکی ذات الکرسی واقع است.

 ستارگان پالسار از رده ابر نو اختر ها، ستاره های نوترونی نیز خوانده می شوند و فوق العاده چگال هستند.به طوری که یک قاشق چای خوری از آ نها به اندازه دو میلیارد تن وزن دارد،همچنین مقدار زیادی اشعه ایکس از خود ساطع می کنند.

دکتر چارلز بیچمن از آزمایشگاه پیشرانه ناسا در این باره امی گوید: این گونه سیارت که در اطراف چنین ستاره هایی بوجود می آیند،از آن جا که به طور پیوسته تحت تاثیر تشعشعات امواج مختلف (بویژه اشعه ایکس)از ستاره مادر خود هستند،به احتمال زیاد دارای ساختاری متفاوت نسبت به سیارات منظومه شمسی هستند و شاید میزبان خوبی برای گسترش حیات نباشند.

 بنابه گفته دکتر والسزن ما با نسل جدیدی از سیارت فرا خورشیدی روبرو هستیم.

   منبع : JPL , universetoday.com

  نويسنده  : سید اسماعیل حسینی مروجی

دانشمندان با استفاده از تلسکوپ فضایی مادن قرمز آژانس فضایی اروپا (ISO ) موفق شدند تولد ستارگان غول آسایی را مشاهده کنند که 100000 برابر خورشید ما درخشندگی دارد.این کشف به ستاره شناسان این امکان را می دهد تا بتواند مطالعات خود را در این ضمینه آغاز کنند که چرا ستارگان بزرگ تنها در برخی از نواحی فضا متولد می شوند. فضا پر از ابرهای عظیم گازی (سحابی) است و در قسمت هایی از این سحابی ها که گاز متراکم می شود ستارگان شکل می گیرند اماسوال اساسی اینجاست که چرا بعضی از این سحابی ها میزبان ستارگان بزرگ و کوچک و متنوع اند اما در برخی دیگر از سحابی ها تنها ستارگان کوچک با جرم های کم شکل می گیرند. پیش بینی شرایط لازم برای شکل گیری ستارگان بزرگ بسیار دشوار است زیرا این جنین های ستاره ای در دور دست ها و در پشت لایه هایی از غبار قرار گرفته اند . تنها طول موج های بلند مانند مادون قرمز می توانند از میان این لایه ها عبور کرده و مکان شکل گیری هسته ی ستاره را نمایان سازند.

 ستاره شناسان انستیتوی ماکس پلانک با استفاده از دوربین ISOPHOT (طول موج مادن قرمز دور) موفق به جمع آوری اطلاعاتی از دو هسته بسیار بزرگ و  متراکم سرد شدند که هرکدام مقدار ماده ی لازم را برای تبدیل به یک ستاره پرجرم را دارا می باشند. به گفته ی دانشمندان، این پروژه نقطه ی عطفی در رصد ستارگان پرجرم پیش از شکل گیری محسوب می شود. ISO پس از ماموریت خود بین سالهای 1995 تا 1998  خود فهرستی از رصد های خود را منتشر کرد . پژوهش گران انستیتوی ماکس پلانک به رهبری استفن برکمن توانستند 15 جنین ستاره ای را پیدا کنند که به احتمال زیاد در آینده تبدیل به ستاره گان سنگین خواهند شد.آنها در ادامه با استفاده از تلسکوپ های زمینی موفق به کشف دو هسته ی متراکم سرد شدند که بیش ترین استعداد را دارا می باشند و در فهرست ISO با نام های ISOSS J18364-0221 شناخته شده بودند. هسته ی اول دمایی برابر 16.5 درجه کلوین (256.5-  درجه سانتی گراد) و جرمی معادل 75 برابر خورشید دارد ، دمای هسته ی دوم 16 کلوین (261- درجه سانتی گراد) می باشد و جرم آن 280 برابر جرم خورشید ماست.

پژوهشگران هم اکنون در حال جستوجو برای دیگر موارد مشابه می باشند.

   منبع : ESA

  نويسنده  : محسن بختيار

  دنباله دارشواسمان-واخمان  در حال نزديك شدن به خورشيد است و در تاريخ 17 خرداد به حضيض مداري خود  مي رسد

آرنولد شواسمان و آرتور واخمان از رصدخانه هامبورگ اين دنباله دار را در عكسهايي گرفته شده در 2 مي 1930 كشف كردند. آنها اين عكسها را براي جستجوي سيارك ها گرفته بودند. در آن زمان دنباله دار به صورت مه آلود با قدر 9.5 مي درخشيد. دنباله دار چند روز بعد به بيشترين درخشندگي رسيد و در تاريخ 31 مي 1930 به صورت جسم شبح مانندي از فاصله 0.0616 واحد نجومي زمين گذشت. در آن سال دنباله دار آخرين بار در 24 اوت ديده شد. رصدها نشان داد كه دنباله دار كوتاه دوره است. منجمان دوره تناوب آن را بين 5.43 تا 5.46 سال تعيين كردند. در بازگشت دنباله دار در 36-1935 به صورت محو و كم نور با تغييرات آرام دوره تناوب مداري تشخيص داده شد. در چند بازگشت بعدي دنباله دار گم شد و رصدي از آن انجام نشد تا  اينكه محاسبات مداري مجدد منجر به رصد آن در سال 1974 شد. دنباله دار در اكتبر 1953 از فاصله 0.9  و در نوامبر 1965  از فاصله 0.25 واحد نجومي سياره مشتري گذشت و اين عامل وضعيت مداري و فيزيكي دنباله دار را پيچيده كرد. در سال 1979 دو منجم استراليايي با عكسبرداري بازگشت آن را گزارش كردند.  اين باردنباله دار 34 روز بعد از زمان محاسبه شده به حضيض مداري رسيد . دنباله دار در 19 مارس آن سال به نزديكترين فاصله از زمين رسيد. در آن هنگام به صورت جسمي كم نور از قدر 12.5 بود. بازگشت دنباله دار در سالهاي 86-1985 آشكار نشد اما در سال 1990 به فاصله 0.366 واحد نجومي از زمين رسد و با قدر 9 در آسمان درخشيد. در سال 1995 انتظار اتفاق قابل توجهي از دنباله دار نمي رفت چرا كه فاصله آن از زمين زياد بود.(1.31 واحد نجومي)

پس از اينكه دنباله دار شواسمان - واخمان از كمينه جدايي خورشيد خارج شد ، رصدهاي  مرئي ،قدر آن را 8.3 تعيين كردند. تا چند هفته بعد درخشندگي دنباله دار كم و زياد شد. در اوايل اكتبر آن سال رصدگران قدر آن را 6 گزارش كردند. اگر چه دنباله دار در ارتفاع كمي از افق قرار داشت اما در يك دوربين دوچشمي به صورت ستاره اي محو ديده مي شد. با دور شدن دنباله دار از خورشيد به تدريج درخشندگي آن كاهش يافت. چند ماه بعد رصدخانه هاي مختلف گزارش كردندكه هسته آن يك يكپارچه نيست و به به جهار تكه D,C,B,A تقسيم شده است. هر چند كه قطعه D هيچگاه مشاهده نشد.

حضيض بعدي دنباله دار در 27 ژانويه 2001 رخ داد. اگر چه رصدها محدود بود اما حاكي از افزايش غير منتظره درخشندگي آن بود. مجددا" هسته هاي B, C دنباله دار مشاهده شدند.

هم اكنون دنباله دار در حال نزديك شدن به خورشيد است و در تاريخ 17 خرداد به حضيض مداري خود  مي رسد. هسته درخشان دنباله دار(هسته ‍C) در 23 ارديبهشت از فاصله 0.0735 واحد نجومي  زمين مي گذرد كه از فاصله دنباله دار در 1930 كمي بيشتر است. در بازگشت اخير دنباله دار ، امين بار هسته درخشان C در 30 مهر 1384 با قدر 19.3 رصد شد.در دي ماه سال گذشته هسته B دنباله دار با استفاده از تلسكوپ 41 سانتي متري با قدر 19 مشاهده شد.هسته B چند قدر كم نور تر از هسته C است. در اسفند سال گذشته هسته هاي كوچكتري از دنباله دار تشخيص داده شد كه آنها با نام هاي G,H,J,K,L,... مشخص شدند.  رصدهاي اواسط فروردين نشان مي دهد كه  هسته B دنباله دار نيز خرد شده است و دچار افزايش ناگهاني درخشندگي شده است. بطوريكه اختلاف قدر قطعه B , ‍C به كمتر از يك قدر رسيد. هم اكنون دنباله دار در حال نزديك شدن به صورت فلكي جاثي است . دنباله دار  شواسمان - واخمان به صورت دانه هاي تسبيح در حال نزديك شدن به زمين است و درخشندگي آن  افزايش مي يابد. پيش بيني مي شود قطعه C دنباله دار در شب هاي 22و 23 ارديبهشت  تا قدر حدود 4 و قطعه B به قدر 6 درخشان شود. در آن زمان دنباله دار از صورت فلكي دجاجه وارد فرس اعظم مي شود. در جدول زير مختصات قطعه اصلي دنباله دار طي چند هفته آينده فهرست شده است. محاسبات براي ساعت 3 بامداد انجام شده است. قدر پيش بيني شده صرفا" يك تخمين اوليه است. در چند روز اخير دنباله دار بيش از يك قدر درخشانتر از مقدار پيش بيني شده بوده است.

جدول داده هاي دنباله دارشواسمان - واخمان

مسير دنباله دار  شواسمان - واخمان از 1 تا 23 ارديبهشت

آيا بارش شهابي جديدي در راه است؟

حدود يك ماه پس از كشف دنباله دار شواسمان - واخمان، رصدگران ژاپني بارش شهابي جديد را با حدود 60 شهاب در ساعت ثبت كردند كه در آن زمان به بارش شهابي «تاو-جاثي» شهرت يافت. در سالهاي بعد اين بارش شهابي فعاليت خاصي نشان نداد. در بعضي از سالها( 84 ، 82 ،  76 ، 74 و 1950 ) فقط چند شهاب از اين كانون مشاهده شد. محاسبات انجام شده در زمان كشف اين بارش آن را به دنباله دار شواسمان - واخمان مربوط دانست.از آنجاييكه اين دنباله دار كوتاه دوره است و  گرانش سياره مشتري اثر قابل توجهي روي آن گذاشته است. دنباله دار در 23 ارديبهشت به نزديكترين فاصله از مدار زمين مي رسد. گروهي از متخصصان دانشگاه Western Ontario  در مقاله اي به بررسي و مدل سازي حركت ذرات اين بارش پرداختند. مدل سازي اين گروه به خوبي بارش شهابي سال 1930 را پيش بيني مي كند. به عقيده آنها به دليل فاصله زياد دنباله دار  احتمالا" امسال بارش شهابي خاصي از اين دنباله دار نخواهيم داشت. قطعات B, E دنباله دار در فاصله كمتري از مدار زمين قرار دارند.( حدود  0.05 واحد نجومي) بطور معمول اين فاصله براي تشكيل يك بارش شهابي قابل توجه زياد است . اگرامسال احتمال وقوع بارش شهابي وجود داشته باشد بهترين  زمان 7 تا 12 خرداد است.

  منبع : انجمن علمي پژوهشي نجم شمال http://www.nssra.netfirms.com
  نويسنده  : این آدرس ایمیل در مقابل هرزنامه‌ها محافظت می شود. برای مشاهده آن نیاز به فعال کردن جاوا اسکریپت دارید.

اتا شاه تخته در صورت فلکی شاه تخته، ستاره ای متغییر است که در فاصله 8000 سال نوری از ما قراردارد.این ستاره 5 میلیون بار از خورشید پرنور تر است و  100 برابر آن جرم دارد.

 این ستاره توسط  ابر های غیر عادی سحابی هومونکلوس احاطه شده است .دانشمندان عقیده دارند که این سحابی توسط انفجار های پی در پی لایه های سطحی این ستاره بو جود آمده است. به تازگی رصد خانه جمینی امواج انفجاری بسیار قدرتمندی که مواد حاصل از آن با سرعتی بالغ بر 500 کیلومتر در ثانیه را در فضا منتشر می شوند دریافت کرده است.

اگرچه سحابی هومونکلوس که ستاره مذکور را احاطه کرده است در طی مدت ها مورد مطالعه و بررسی دانشمندان و متخصصین بوده ، اما هنوز هم اسرار فراوانی در خود جای داده است. نا تا اسمیت از دانشگاه کلرادو و تیم همراهش با استفاده از طیف نگار مادون قرمز فونیکس با وضوح بالا تلسکوپ رصد خانه جمینی توانستند دو قطبی های این سحابی را کشف کنند.بدین ترتیب بخش مهمی  از تحولات  ستاره اتا شاه تخته  برای بررسی های بیشتر در اختیار  دانشمندان به قرار گرفت . نتایج بدست آمده از این مشاهدات تغییرات و واکنش مولکولی هیدروژن* و همچنین خط های اتمی آهن* یو نیزه شده  به دانشمندان کمک کرد تا بتوانند از لحاظ ساختار هندسی و همچنین سرعت انتشار،گسترش  گاز های این سحابی را باز سازی کنند .

در پژوهش های بعدی مشخص شد که ساختاری پوسته مانند با سرعتی در حدود 500 کیلومتر در ثانیه در حال گسترش می باشد. همچنین لایه ای ضخیم ،با حرارت زیاد  از آهن  توسط قشر بیرونی از هیدروژن با درجه حرارت کمتر ولی چگالی بیشتر احاطه شده است.اگرچه که قشر بیرونی از لایه بسیار نازکی از هیدروژن به صورت غیر یکنواخت  تشکیل شده است با این حال داری چگالی بسیار زیادی(107 ذره در سانتی متر مربع)  می باشد.

برپایه همین مشاهدات دانشمندان توانستند به ساختار پیچیده سحابی پی ببرند.مقدار زیادی از جرم این سحابی در هنگام انفجار های عظیم ستاره که در اواسط قرن نوزدهم میلادی اتفاق افتاده،از دست رفته است. پیش از این تصور می شد که این سحابی از تراکم و به هم فشرده شدن مواد اطراف ستاره بوجود آمده است.

 ساختار خاص این سحابی و نوع پراکندگی و توزیع مواد آن  حاکی از آن است که از انفجار غیر کروی و انحنا دار ستاره ای بوجود آمده است.

 منبع:

 Original Source: Gemini Observatory

 www.gemini.edu

 universetoday.com

نويسنده   :   سید اسماعیل حسینی مروجی  

 اخترشناسان مي گويند كه يك ابر الكلي را در فضا كشف كردند كه كه 463 بيليون كيلومتر عرض دارد. اين كشف مي تواند نگاهي جديد در مورد چگونگي شكل گيري ستاره هاي غول آسا از گازهاي اوليه را فراهم آورد.

اين ابر متانولي كه شبيه پل است در ناحيه اي از كهكشان راه شيري بنام W3 پيدا شد. در اين ناحيه ستاره ها بر اثر رمبش گرانشي گاز و غبار بوجود مي آيند.

 محققين به سرپرستي دكتر ليزا هاروي اسميت اين ابر را از رصد خانه "جوردل بانك" در انگلستان كشف كردند. اين محققين يافته هاي خود را طي جلسه اخير انجمن سلطنتي اخترشناسي اين كشور ارائه دادند.

آنها با رديابي ميزرها (masers) رشته هاي بسيار بزرگي از گاز را آشكار كردند. ميزرها شبيه ليزر هستند اما بجاي گسيل پرتوهاي نور ، پرتوهائي از اشعه ريز موج را منتشر مي كنند كه مولكولهاي موجود در ابر گازي آن را ميليونها بار تقويت مي كنند.

بزرگترين رشته ميزري كه با استفاده از راديو تلسكوپ مرلين شناسائي شد 463 بيليون كيلومتر طول دارد.

 محققين مي گويند كه بنظر مي رسد تمامي اين ابر گازي مانند يك قرص گرداگرد يك ستاره مركزي مي چرخد. اين ابر گازي درست شبيه قرصهاي انباشته شده از گاز و غبار است كه سيارات در آنها خلق مي شوند.

هاروي اسميت مي گويد اين كشف تعجب آور است زيرا محققين تا كنون بر اين تصور بودند كه ميزرها اجرام نقطه مانند و يا نقاط داغ و درخشان كوچكي هستند كه توسط هاله هاي كم رنگتر احاطه شده اند.

 اختر شناسان براي اولين بار متانول را در سال 2004 در يكي از خوشه هاي قرص مانندي كه در اطراف ستاره هاي نوزاد شكل مي گيرند پيدا كردند.

اين كشف فصل جديدي از مباحث اختر فيزيكي را باز كرده است. كشف مزبور اين نظر مرسوم را كه عنوان مي كند محيط شيميائي بين ستاره اي نمي تواند شرايط خلق مولكولهاي پيچيده را ايجاد كند را به چالش مي كشاند.

 تا قبل از اين كشف ، محققين تصور مي كردند كه مولكولهاي پيچيده توسط اشعه فرا بنفش از ستاره ها و ساير شرايط سخت جدا مي شوند.

 همچنين تا كنون حدود 130 مولكول ارگانيكي در فضا شناسائي شده كه اين نظر را قوت مي بخشد كه ممكن است اين مولكولهاي پيچيده بذر حيات را در زمانيكه كره زمين يك سياره نوپا بود در آن كاشته اند.

  منبع : abc.net.au

  نويسنده  : فرشید کریمی