زندگی و تحصیلات 

دكتر فيروز نادری كه در حال حاضر به عنوان يكی از مديران ارشد سازمان فضايی ناسا، نقشی كليدی در تعيين راهبردها و نظارت بر كل طرح‌ها و ماموريت‌های يكی از مهمترين مراكز فضايی اين سازمان بر عهده دارد، در سال 1325 در شيراز متولد شده و تحصيلات ابتدايی و متوسطه‌اش را در شيراز و تهران گذرانده است.

وی در سال 1964 به آمريكا رفته و تحصيلات خود را تا مقطع دكتری مهندسی الكترونيك در دانشگاه كاليفرنيای جنوبی ادامه داده است. دكتر نادری، پس از پايان تحصيل به كشور بازگشت و ضمن گذراندن خدمت سربازی، مدتی در مركز «سنجش از دور ايران» فعاليت كرد. وی از حدود 26 سال پيش همكاری خود را با ناسا آغاز كرد و در اين مدت مشاغل فنی و مديريتی متعددی را در زمينه ماهواره‌های مخابراتی متحرك، رادارهای سنجش از دور، رصدخانه‌های تحقيقاتی اختر فيزيك ، اكتشاف مريخ و ساير اجرام منظومه شمسی برعهده داشت. دكتر نادری، فروردين ماه 1379 در شرايطی كه چندين ماموريت متوالی سازمان فضایی ناسا در پرتاب فضاپيما به سوی مريخ با شكست مواجه شده بود، به مديريت برنامه‌های اكتشافات مريخ منصوب شد و توانست در طی چهار سال، سه ماموريت مهم از جمله پرتاب دو كاوشگر مريخ‌نورد «روح» و «فرصت» را با موفقيت به انجام رساند. اين دانشمند ايرانی در پی اين موفقيت درخشان، در اسفند ماه سال گذشته به سمت معاون و مدير ارشد برنامه‌ريزی مركز JPL (آزمايشگاه پيشرانش جت) - از مهمترين مراكز فضايی ناسا - منصوب شده و در سمت جديد به عنوان مسئول طراحی برنامه‌ها و راهبردهای مركز، تجاربش در ماموريت‌های مريخ را در مطالعه ساير بخش‌های جهان از زمين تا كهكشان‌های دور به كار بسته است.وی همچنين مسئوليت طراحی چشم‌انداز راهبردی پنج تا 20 ساله JPL را برعهده دارد.

 

دكتر نادری در راستای سه دهه همكاری مستمر با سازمان فضایی ناسا، به دليل عملكرد درخشان علمی و مديريتی به دريافت عالی‌ترين نشان علمی اين سازمان (The Distinguished Service Medal) و نشان‌های متعدد ديگر از جمله نشان فن‌آوری فضايی Hall of Fame، جايزه Aviation Week 2004 Aerospace، نشان افتخار Ellis Island سال 2005 - به دليل همكاری‌های گسترده علمی كه به غنی‌تر شدن فهم جامعه منجر شده - و ... موفق شده است.

 

متن زیر مصاحبه اختصاصی است که دکتر فیروز نادری در باره موضوعات مختلف انجام داده اند.

 

 ماموریت های حال و آینده مریخ در چه وضعیتی قرار دارند؟

 پس از دو شکست پیاپی در مریخ در سال های گذشته سازمان فضایی ناسا دکتر فیروز نادری را به عنوان مسول برنامه های مریخ و ماموریت های سیاره سرخ منصوب کرد. دکتر نادری برنامه های موفق دوره مدیریت خود را در موضوع مریخ با هدایت و راهبری مریخ نوردهای آپورچونیتی و اسپریت آغاز نمود. کارنامه ای درخشان از یک همکاری دسته جمعی و تلاشی چند صد نفره برای هدفی مشترک . هم اکنون این دوقولوهای مریخی نزدیک به 1000 روز را در مریخ گذرانده اند که رکورد بسیار خوبی برای مریخ نوردها و گروه هدایت کننده آنها محسوب می شود. ( آخرین خبر ها حاکی از آن است که ماموریت مریخ نورد های ناسا برای یک سال دیگر تمدید شد )

 

 پس از موفقیت مریخ نورد های روح و فرصت مهم ترین ماموریت، مدارگرد اکتشافی مریخ MRO یا Mars Reconnaissance Orbiter   می باشد. دکتر فیروز نادری مدیریت این برنامه را نیز به عهده دارد . شاید چند روز بیشتر نیست که قرار گیری موفق فضاپیمای MRO به مدار از پیش تعیین شده و تصحیح مداری آن موفقیت دیگری را نصیب آقای دکتر فیروز نادری و همکارانش کرد. ( به خبر  MRO مدارگرد مریخ آماده برای جستجو مراجعه نمایید)  و به این ترتیب یکی دیگر از برنامه های پیچیده  پرتاب و هدایت مدارگرد های مریخ به مرحله جدید خود وارد شده است. فضا پیمای MRO سال پیش راهی مریخ شده و طی ماه های گذشته به مرحله تصحیح مداری خود رسیده و به مرور می رود تا در اولین گام  تصاویر آزمایشی خود را از سطح مریخ ارسال کند(برای دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون MRO  به مقاله مدارگرد اکتشافی مریخ گامی درخشان به سوی اکتشافات فضایی مراجعه نمایید).

 

 مدارگرد دیگری نیز سال آینده در شمال مریخ و نزدیک قلب یخی آن فرود خواهد آمد. نام این مدارگرد که کپسول آزمایشگر آن به سمت شمال مریخ شلیک خواهد شد فونیکس است فونیکس پس از برخورد با سطح مریخ قرار است تا در آزمایشگاه کوچک خود روی سطح و یخ های قطبی مریخ آزمایشهایی را به انجام برساند .

 اما در اواخر دهه میلادی و تا سال 2010 قرار است تا مریخ نورد بسیار پیشرفته ای با نام  MSL  که یک لابراتوار مجهز علمی را به همراه دارد به سطح مریخ برسد. این یکی از بزرگترین پروژه های مریخ طی این دهه است که برای کاوش سطح سیاره سرخ انجام میشود. این مریخ نورد که شبیه به مریخ نورد های قبلی است اندازه ای به مراتب بزرگتر - سنگین تر و با ادوات ازمایشگاهی و جستجوگر بیشتر و کاملتری راهی مریخ خواهد شد.

 

 آزمایشگاه سنگ و کانی به همراه 8 جز آزمایشگر دیگر آزمایشگاه این مریخ نورد را تشکیل میدهند. MSL چهار برابر از لحاظ وزن و اندازه از هم نوعان فعلی خود در مریخ بزرگتر است  و مهمترین ویژه گی آن نوع سوخت آن است که از انرژی اتمی استفاده میکند. پیش بینی میشود عمر این ربات کاوشگر با توجه به نوع سوخت آن و نوع طراحی بسیار طولانی باشد.

 اینها مهمترین پروژه های صورت گرفته در مریخ طی  این دهه خواهند بود. به گفته دکتر فیروز نادری تمامی این پروژه ها به صورت سلسله ای و مرتبط به هم انتخاب شده و طراحی میشوند و هر کدام مکمل ماموریت قبلی و پیش نیازی برای ماموریت های بعد از آن خواهند بود. مدارگردها مریخ را از بالا کاوش میکنند و نقاط احتمالی فرود مریخ نوردها را تعیین میکنند. برای مثال ادیسه مارس مدارگردی بود که پیش از ارسال مریخ نورد های روح و فرصت مکان های فرود این دو را بررسی و باعث انتخاب آن توسط متخصصان ناسا شده بود.

 

 با صحبت هایی جنابعالی این طور به نظر می رسد که معمولا ناسا مدارگردها را پیش از ارسال مریخ نوردها به سوی این سیاره ارسال می کند ؟

 بله همینطور هست. برای اولین بار در دهه 70 میلادی پروژه وایکینگ ها هم همراه با پرتاب مدارگرد ها به انجام رسیدند. شروع این نوع سلسله ماموریت ها با ارسال اطلاعات مدارگردهای در حال چرخش به دور مریخ و سپس فرود وایکینگ ها در مریخ انجام شد.

 

ماموریت بعدی فرود مریخ نورد در مریخ در چه سالی است و چه نتیجه ای از آن مد نظر است؟

 MSL مریخ نورد جدید در سال 2009 پرتاب خواهد شد و در سال 2010 به مریخ رسیده و در سطح آن فرود خواهد آمد. اما فرق بین MSL با مریخ نوردهای کنونی در چیست ؟  : در اینجا سه سوال و هدف اصلی پیش روی ما است :در نظر گرفتن شرایط مریخ در طول تاریخ . آیا حیاتی در گذشته در آن وجود داشته یا این که در اینده بوجود خواهد آمد ؟ دوم این که آیا اگر شرایط زندگی وجود داشته  آیا حیاتی هم بوجود آمده یا خیر. و سوال سوم این که ایا اگر حیاتی هم بوجود امده است در حال حاضر هم به شکلی خاص دیده میشود یا خیر ؟ همه مریخ نورد ها آینده به قصد رسیدن به پاسخ این سوالات است که راهی مریخ میشوند.

 

هدف های روح و فرصت این بود که آیا آب به عنوان یکی از ملزومات بوجود  حیات در مریخ  در گذشته این سیاره وجود داشته ؟

پاسخ این کاوشگر ها به ما چه بود ؟  : اسپریت را در دریاچه ای فرستادیم که فکر میکردیم در انجا بتواند شواهدی از وجود اب یا حیات قدیمی یافت کند اما در این مورد تیر ما به خطا رفت ! و در مکان فرود چیزی یافت نکردیم.

 آپورچونیتی نیز در جایی که قبلا توسط ادیسه مریخ یا MGS نامزد فرود آپورچونیتی انتخاب شده بود و پیش بینی میشد که حاوی مواد معدنی نظیر هماتیت باشد فرستاده شد. در این مورد آپورچونیتی توانست با کشف هماتیت که نشان دهنده وجود آب در گذشته است کمک بزرگی به ما بکند. کشف وجود آب در گذشته کمک بزرگی خواهد کرد برای این که مطالعات بعدی خود را در این باره متمرکز کنیم. وجود آب احتمال وجود حیات در گذشته را بسیار بیشتر میکند.

 

ارسال کاوشگر MSL در سال 2009 گام بزرگی خواهد بود. این کاوشگر پس از فرود در مریخ به دنبال مواد شیمیایی خواهد گشت که از اثرات وجود حیات باقی مانده گذشته باشد. یا بقایایی از آن باشد.  از مقایسه مواد شیمیایی خاص که توسط سیستم های حیاتی زنده به وجود می آیند و مواد شیمیایی طبیعی میتوان به این نتیجه رسید که حیات از نوع خاصی در مریخ وجود داشته است. اگر ماموریت MSL با موفقیت و پیش بینی های انجام شده همراه باشد قدم بعدی ما جستجوی مستقیم حیات در مریخ در سال های پس از آن و حوالی سال  2016 خواهد بود.

 شاید ذکر یک مساله در اینجا لازم باشد . در دهه 70  فضا پیما های وایکینگ که روی سطح مریخ فرود امدند مستقیما به دنبال حیات بودند و با حمل بسیار تجهیزات و با یقین به این که حیاتی در مریخ وجود دارد به جستجوی حیات در سطح مریخ پرداختند. اما در آن زمان نتوانستند به نتیجه ای برسند و پاسخ انها برای ما مایوس کننده و منفی بود. هیچ حیات و یا حتی نشانه ای از ان در مریخ یافت نشد.درس بزرگی که از این ماموریت گرفتیم کار قدم به قدم و با برنامه در مریخ بود.

  

MSL به دنبال چه چیزی خواهد بود، که ما از ماموریت روح و فرصت بدست نیاوردیم؟

  

 هدفهای اصلی دو مریخ نورد روح و فرصت کشف آب در گذشته یا حال مریخ بود که نتیجه آن پس از جستجوی بسیار مثبت بود. مریخ نورد آپورچونیتی توانست اثرات وجود اب را در میلیونها سال پیش در اطراف مکان فرود خود بیابد.

 اما MSL دنبال چه چیزی خواهد بود :  اگر در نظر بگیریم که آب در میلیونها و میلیاردها سال پیش در مریخ وجود داشته احتمالا حیات نیز از نوعی خاص میتوانسته وجود داشته باشد. پس ما باید به دنبال اثرات باقی مانده از این حیات یا مواد شیمیایی که حاصل واکنش آن سیستم های حیاتی با مواد اطرافشان بوده باشیم. یکی از راههایی که دانشمندان به دنبال کشف حیات از بقایای مواد شیمیایی به جا مانده در مریخ هستند این است که چرخش جهت خاصی از اتمها با جهت های مختلف مثلا به  راست (R) یا چپ  (L) در مواد سطح مریخ بررسی کنند چرخش به چپ برخی اتمها نشانه حیات در گذشته است. این نوع ارایش اتمی را فقط سیستم های حیاتی در همه کیهان باعث میشوند و یافتن آنها شاید نشانه ای از حیات در گذشته باشد. پس هدف اصلی MSL بیشتر جستجو برای اینگونه نشانه های حیاتی خواهد بود.

 

 اگر پاسخ MSL برای وجود شواهد حیات و کشف آثار شیمیایی حیات مثبت باشد ,  موفقیت این ماموریت چه تاثیری بر ماموریت های بعدی انسان به مریخ و یا فرود انسان در مریخ خواهد داشت ؟

 پروژه های رباتیک تقریبا همگی به هم مرتبط هستند و راه را  برای رسیدن به هدفهای بزرگ بعدی هموارتر خواهند کرد . ما در هر پرتاب فضا پیما با تجربه تر شده و از لحاظ تکنولوژیک پیشرفته تر خواهیم شد.  اما سفر انسان به مریخ !  فرستادن انسان به مریخ به قدری مشکل و پیچیده خواهد بود که ارسال MSL و موفقیت آن نیز نمیتواند تنها پیش نیاز مسافرت انسان به مریخ باشد.

 

مشکلات بزرگی پیش روی ما است : سه مرحله برای سفر به مریخ متصور است : اول پرتاب از زمین – دوم هدایت از زمین تا مریخ و سوم فرود در مریخ . بخش دوم این ماوریت آسان ترین قسمت آن خواهد بود و سختی آن فرود در مریخ و پرتاب از زمین است. مرحله اول یعنی پرتاب به سبب حجم زیاد وسایل و ملزومات این سفر نیاز به تدارک چندین پرتاب از زمین خواهد داشت که در فضا این تجهیزات به هم ملحق شده و به صورت یک فضا پیمای مرکب از همه این وسابل به سمت مریخ حرکت میکند. پس از این ساده ترین مرحله آغاز میشود که حرکت این فضاپیما تا مریخ است. در این مرحله فضا پیما با سرعت بسیار زیاد به سمت مریخ روانه میشود و مشکلات از زمانی اغاز میشود که  ما بخواهیم سرعت آن را نزدیک مکان فرود و در جو بسیار رقیق مریخ کاهش دهیم و آن را با همه مسافران و وسایلش سالم به سطح بنشایم. برای مثال سرعت حرکت فضا پیما هایی که حامل روح و فرصت بودند نزدیک به 20 هزار کیلومتر در ساعت بود و زمانی که تنها 120 کیلومتر با مریخ فاصله داشتند باید سرعت را آنقدر کاهش میدادیم که به آرامی بتوانند بر سطح مریخ فرود ایند.

 

مشکلترین فاز فرود در به مریخ کند کردن سرعت فضا پیما است. در حال حاضر و در ماموریت های کنونی سپر حرارتی – چتر و موتور ها میتوانندسرعت را کاهش بدهند . اما در زمانی که فضا پیمای حامل انسان بخواهد با 20 تا 25 برابر وزن و اندازه در سطح مریخ فرود آید کار کمی سخت تر خواهد شد ! ما هنوز تکنولوژی مورد نیاز برای این کار را در اختیار نداریم تابتوانیم سرعت را طوری کاهش دهیم که انسان را به سلامت در سطح مریخ بنشانیم . یکی از دلایل مهم این است که در مریخ حتی نمیتوان از خاصیت اصطکاکی جو  آن به سبب رقیق بودنش استفاده کنیم .

 

 سوال همیشگی در باره مریخ : سفر انسان به مریخ در چه تاریخی قابل تصور است ؟ تخمین هایی که هم اکنون وجود دارد سال های بین 2015 و 2020 را زمان احتمالی سفر انسان به مریخ در نظر میگیرد. با توجه به مشکلاتی که متذکر شدید چه زمانی را می توانیم برای این سفر در نظربگیریم؟

 با توجه به مشکلات تکنولوژیکی و مالی که بر سر این راه وجود دارد به نظر نمیرسد تا نیمه این قرن بتوانیم تمامی امکانات این سفر را فراهم کنیم و باید تا دهه های اینده صبر کنیم. برای پاسخ به این پرسش باید به مقدمات پرتاب و تکنولوژی هایی که فعلا در اختیار داریم توجه کنیم.در ابتدا روی شاتل ها صحبت میکنیم . یکی از راه های ارسال تجهیزات به فضا هم اکنون شاتل ها هستند. اما پروژه شاتل ها  به دلیل قدیمی شدن فن آوری های ساخت و هزینه های سنگین و خطراتی که داشته اند تا سال 2010 بازنشسته خواهند شد. ناسا 14 بار دیگر شاتل ها را به فضا پرتاب خواهد کرد که 13 پرتاب برای ارسال تجهیزات به  ایستگاه فضایی و  یک پرتاب هم برای تعمیر تلسکوپ فضایی هابل در نظر گرفته شده است. اما  ناسا  در حال تعیین جانشین هایی برای شاتل ها است این پرنده های جدید دیگر شبیه به شاتل ها نبوده و به پروگرس ها - فضا پیما های روسی شباهت خواهند داشت که مکانیسمی شبیه به آنها دارند. در پروگرس ها مکان استقرار فضانورد ان بالای موشک پرتاب کننده در نظر گرفته میشود که سیستم های جدید ناسا هم شبیه به آن خواهد بود. تاریخ شروع استفاده از این فضا پیما ها سال 2014 در نظر گرفته شده است. این زمانی است که ناسا طبق زمانبندی های ماموریت های خود قصد دارد تا دوباره به ماه عزیمت کند ولی این بار دیگر شبیه به مسابقات فضایی دهه های اولیه عصر فضا که برای فتح ماه بین شوری و امریکا رقابت سختی بود جنگی بر سر فتح ماه نخواهیم داشت. تغیر پرتاب کننده ها و بالابر ها و همینطور سفر دوباره به ماه از مهمترین برنامه های ناسا طی دهه اینده خواهند بود. پس از این ما روی چگونگی سفر فضا پیما های رفت و برگشت به مریخ و همینطور سفر انسان به سیاره سرخ برنامه ریزی میکنیم.

 

همانطور که قبلا متذکر شدم ما سه مشکل بزرگ برای رسیدن به مریخ خواهیم داشت که پرتاب به مریخ - هدایت تا مریخ و فرود روی مریخ هستند اما یک مشکل دیگر هم هست ! و آن هزینه های سنگین این ماموریت  است که غیر قابل تصور خواهد بود. به طور مثال در زمان فرود اولین انسان به ماه با بودجه های کنونی نزدیک به 70 میلیارد دلار سرمایه گذاری دولت وقت ایالات متحده انجام شد تا امریکا برنده مسابقه فتح  ماه با شوروی باشد مسابقه ای که سیاسی بود. این مبلغ هنگفت قسمت زیادی از هزینه های جاری دولت ان زمان را تشکیل میداد. ولی تخمین ما برای انجام سفر انسان به مریخ در حال حاضر رقمی بالغ بر 200 تا 400 میلیارد دلار است !  در حال حاضر چنین رقابتی وجود ندارد از زاویه دیگر اشکال اساسی بعدی شاید هزینه های جاری ملی در امریکا باشد. اگر به ترکیب هرم سنی و جمعیتی امریکا نگاه کنیم ساختاری میان سال و رو به پیری را خواهیم دید. این جمعیت به مرور و طی سالهای آینده پیر تر و آسیب پذیر تر خواهند شد که نیاز به توجه و صرف هزینه های بسیار زیادی برای آن لازم است. پس این هم یکی از مشکلات بزرگ ما  برای تامین بودجه سرسام آور سفر به مریخ است.

 

 مشکل سوم سلامت انسان در فضا و مریخ. سفر چند روزه به ماه و اقامت در آن از نظر فیزیولوژی بدن خطرات زیادی برای انسان نداشته و  به مشکلی از این نظر بر نخوردیم.برنامه ای که حداکثر طی چند روز رفت و برگشت فضانوردان به ماه  انجام میپذیرد. ولی سفر به مریخ کاملا متفاوت است. ما با تجهیزات کنونی حدود 7 ماه زمان لازم خواهیم داشت تا فاصله بین زمین تا مریخ را  طی کنیم 7 ماه سفر در زمانی است که مریخ نزدیکترین فاصله را به ما داشته باشد. در نظر بگیرید زمان برگشت هم باید در تاریخی باشد که دوباره مریخ نزدیکترین فاصله را به زمین داشته باشد تا همین 7 ماه زمان برای رسیدن به زمین را صرف شود. پس از رسیدن به مریخ 19 ماه طول خواهد کشید تا دوباره شرایط ایده عال برای بازگشت به زمین فراهم شود . یعنی فضانوردان زمانی در حدود 14 ماه را در راه رفت و برگشت از مریخ هستند و 19 ماه نیز باید در مریخ به سر برند. با این شرایط سخت میتوان در نظر گرفت که سفر انسان به مریخ نمیتواند طی یکی دو دهه اینده صورت گیرد.

 

 نقش شما در پروژه MRO  و همچنین در ماموریت مریخ نوردهای روح و فرصت چه بوده است؟

 دوستان و هم وطنان من به دلیل علاقه زیاد به هموطنانشان و دانشمندان ایرانی سعی میکنند طراح اصلی این پروژه را بنده معرفی کنند که این تصور صحیح نیست.  برای مثال اگر بتوانیم پاسخ این سوالات را بدهیم شاید مفهوم این جمله را دریابیم چند سوال از خودمان میپرسیم : به نظر شما طراح شاتل فضایی کیست ! یا این سوال که تلسکوپ فضایی هابل را چه کسی ساخته و طراحی کرده است ؟  پاسخ همه این ها این است که نه یک نفر بلکه کار گروهی سبب ساز ساخت انها بوده است. در مورد پروژه مریخ نوردهای اسپریت و آپورچونیتی نیز وضعیت به همن گونه بوده و یک تیم چند صد نفره با تخصصهای مختلف سازنده آن بوده اند.

درطول 5 سال گذشته 5 یا شش پروژه را به عهده داشته ام. در طول برنامه مریخ مسول  آن بودم و مدیر برنامه های مریخ . همینطور برنامه ریزی پروژه های 10 ساله مریخ نیز بر عهده من میباشد. مسولیتم هماهنگی های بین مدیران پروژه ها و اجزا آنها است . نقش اساسی و تخصص من مدیریت سیستم بوده که اصطلاحاSystem Engenrinig  نامیده میشود.  در همه پروژه ها شاید تخصص های مختلفی از واحد های نرم افزاری گرفته تا سخت افزاری و ... وجود دارند که هماهنگی دقیقی را بین خود لازم خواهند داشت و این کار یک مدیر برنامه است. سابقه علمی من : دکترای مهندسی برق -متخصص پردازش تصاویر دیجیتال نیز هستم. علاقه من بشتر مدیریت برنامه بوده طی 27 سالی حضورم در ناسا  وظیفه ام مدیریت برنامه ها بوده است . در سازمان فضایی ناسا مدیریت ها را به افرادی میسپارند که تجربه و تخصص مدیریت برنامه  و احاطه نسبی نسبت به آنچه در تمامی بخشها اتفاق میافتد داشته باشند. بخشهایی که بنده در آنها مشغول فعایت بوده ام شامل این قسمت ها هستند :ماهواره ها - ماهواره های زمین شناس- تلسکوپ جیمز وب  - مریخ و ... بوده است. از  سال گذشته نیز معاون JPL جی پی ال هستم.

 

 MRO هم اکنون در چه وضعیتی به سر می برد؟ بحران چند ماه پیش این پروژه که یکی از دلایل لغو سفر شما به ایران بیان شده  به بوده است؟

 وقتی که یک فضا پیما به سوی سیاره ای پرتاب می شود ، احتمال دارد در مراحل مختلف ماموریت   مشکلاتی بو جود آید. هنگامی  که مدار گردMRO با سرعت بسیار زیادی به مریخ نزدیک می شود، باید طی ترمز هوایی  AEROBRAKING  و چند مرحله تصحیح مداری از سرعت فضا پیما کاسته شود و مدار گرد  در مدار اصلی خود به دور سیاره قرار گیرد. این مرحله از باید ماموریت با دقت بسیار زیادی صورت پذیرد، زیرا بروز کوچک ترین اشتباه باعث عبور مدار گرد از کنار سیاره و یا برخورد با آن می شود.

 

مدار از پیش تعیین شده برای  MRO بیضی به ارتفاع  300 کیلومتر از سطح  مریخ می باشد. ورود مستقیم  به این مدار سوخت زیادی لازم داشت و همین میزان سوخت باعث می شد تا نتوان تجهیزات زیادی را همراه مدار گرد ارسال کرد. اماMRO از روشی خاص برای قرار گیری در مداری مناسب بهره می برد. به همین منظور مدار گرد را به جای مدار دایره ای در یک مدار بیضی بسیار کشیده قرار گرفت . این مدار بین 300 تا 30.000 کیلومتر پهنا داشت و قرار گیری در این مدار باعث صرفه جویی در مصرف  500 کیلوگرم سوخت و جایگزینی  آن با  تجهیزات ارسالی مورد نیاز برای کاوش مریخ شده است. مدارهای بیضوی، مدارهای کشیده ای هستند و زمان زیادی (حدود شش ماه) طول می کشد تا از ابتدا تا انتها طی شوند. به همین دلیل  MRO مدارهای بیضوی خود را کوچک و کوچک تر می کند تا در مدار مورد نظر ما قرار گیرد . هنگام ترمز هوایی MRO ، مجهز به موتور های سوختی کوچکی است که قادرند با اجرای مانور هایی فضا پیما را در مسیر اصلی خود نگاه دارند. روش  کار به این صورت است که مدار گرد با روشن و خاموش کردن موتور ها و ایجاد اصطکاک مدارها را کوچک و کوچکتر می کند و حدودا 300  مدار تغییر مکان می دهد تا در مداری 90 تا 110 دقیقه ای قرار گیرد. مداری که MRO در ابتدا وارد آن شد به دلیل کشیدگی زیاد و همچنین تمایل زاویه ای،برای اکتشافات و پژوهش های علمی مناسب نبود. MRO هم اکنون در مدار اصلی خود قرار گرفته است و می تواند به کاوش در سطح مریخ بپردازد.

 ما قوی ترین تلسکوپ را برای این  مدارگرد در نظر گرفتیم که قوی ترین تفکیک را در تصاویر ارسالی مریخ خواهد داشت به اندازه ای که میتواند یک صندلی را در سطح مریخ تشخیص دهد!  طیف سنج بسیار مجهزی نیز در آن تعبیه شده است.

یکی از هدفهای مهم این نقشه برداری ها انتخاب محل فرود  مریخ نورد MSL  در زمان فرود آن در سال 2010 خواهد بود.  MSL قصد دارد به صورت مستقیم به دنبال حیات یا آثاری به جا مانده از آن در سطح مریخ بپردازد.

 

مشکل پیش آمده برای MRO چه بود ؟  سرعت زیاد MRO در زمانی که نزدیک به مریخ شده بود میبایستی کم می شد و این کار نیز باید با پمپاژ سوخت به درون موتورهای آن و روشن کردن موتور ها انجام میشد. مراحل کار بسیار ساده است ! در زمانی معین باید چند پیچ باز و بسته شود که با چند انفجار کوچک منظم این کار انجام میشود و میزان معینی سوخت به مخزن سوخت وارد شود و در انجا منفجر شده باعث تغییر مسیر و کم کردن سرعت شود. 4 هفته مانده به رسیدن به مرحله باز و بسته کردن این پیچها آزمایشی را روی ماهواره ای که شبیه به همین سیستم در ان تعبیه شده بود انجام دادیم که نتیجه ازمایش منفی بود. پیچها باز نشد و این ما را نگران میکرد که احتمالا با چنین وضعیتی در زمان رسیدن MRO به مریخ روبرو خواهیم شد. سرانجام به این نتیجه رسیدیم که ترتیب انفجارهایی که پیچ ها را باز میکند باید تغییر میکرد که حدسمان درست بود و با تغییر زمان بندی انفجار های درهفته های بعدی توانستیم مشکل بوجود امده را بر طرف کنیم. شبیه به چنین مشکلی را در ماموریت مریخ نورد اسپریت نیز داشتیم. در زمانی که اسپریت قرار بود به سطح مریخ نشیند مقدار زیادی غبار و شن در جو مریخ  وجود داشت و این به خاطر طوفان هایی بود که در مریخ رخ داده بود . 

با توجه به رقیق بودن جو مریخ و جابه جایی این جو اندک احتمال میدادیم که هوا به اندازه کافی وجود نداشته باشد تا چترها بتوانند سرعت کپسول حاوی آن را کم کنند ما توانستیم در 48 ساعت پیش از رسیدن به نقطه بحرانی با تغییراتی در برنامه باز شدن چترها مشکل را برطرف کنیم.

 

  MRO از چه زمانی داده های خود را به زمین ارسال خواهد کرد؟

  از 16 سپتامبر ( سه شنبه گذشته ) کار MRO آغاز شده است و این فضا پیما هم اکنون در مدار از پیش تعیین شده در حرکت بوده و مشغول آزمایش ادوات خود میباشد. و از دو ماه اینده دستگاه های نقشه بردار و تصویر بردار اطلاعات اصلی را ارسال خواهند کرد.

 دو وظیفه برای MRO در نظر گرفته شده است. اولی نقشه برداری از مریخ با تفکیک بسیار زیاد که برای تعیین مکان فرود MSL در سال 2010 به کار خواهد رفت و دومی ایجاد ارتباط بین مریخ نورد MSL با زمین به واسطه MRO خواهد بود.

 

 

از اسپریت و آپورچونیتی چه خبر؟ آیا داده های جدیدی از این مریخ نوردها دریافت می کنیم؟ 

 در ابتدا 90 روز انتظار داشتیم که این دو مریخ نورد با توجه به شرایط حاکم بر مریخ بتوانند زنده بمانند.

 این به علت اتمام انرژی به دلیل خاک گرفتگی سطح سلولهای خورشیدی آن پیش بینی شده بود. اما یک اتفاق جالب به کمک ما آمد.

 معمولا در مریخ باد ها و گرد باد های کوچکی میوزند . وزش این بادها باعث شد تا گرد و خاک جمع شده روی صفحه های خورشیدی این مریخ نوردها از روی آن پراکنده شود. و طول مدت دریافت انرژی خورشیدی افزایش یابد. وضعیتی که تا به حال نیز ادامه داشته است.

علاوه بر این مشکلات که با خوش شانسی همراه بوده ، مشکلاتی هم در بخش مکانیکی آنها داریم . مثلا چرخ جلو سمت راست اسپریت از کار افتاده است که سرعت کار این مریخ نورد را کم کرده است.

 ما مشکل بزرگتر برای ادامه کار آنها تامین بودجه آنها است. ما 90 روز بودجه برای آنها در برنامه خود گنجانده بودیم که با توجه به تمدید چند باره ماموریت آنها این زمان بسیار بیشتر از پیش بینی ها شده است. هم اکنون سالانه 30 میلیون 

دلار هزینه نگهداری مریخ نورد هاست که رقم زیادی برای اداره آنها محسوب میشود.  آخرین تصمیم گیری سازمان فضایی ناسا تمدید 1 ساله ماموریت موفق مریخ نورد های اسپریت و آپورچونیتی است که در این بخش خبری آن را بخوانید  ماموریت مریخ نورد های ناسا برای یک سال دیگر تمدید شد

  در پایان برای شما و همه جوانان ایرانی آرزوی موفقیت میکنم.

 

 

 برای شنیدن صدای مصاحبه اینجا کلیک کنید :  فایل شماره  1  (6 مگا بایت   40  دقیقه )   -   فایل شماره  2  (5  مگا بایت 38 دقیقه )

 

 برای شنیدن مصاحبه نیاز به  نرم افزار RealPlayer دارید.

 

  منبع : Parssky.com

  نويسنده  : محمد رحيمي

 

پس از گذشت نزدیک به سه سال ، داده های بسیار ارزشمندی توسط مریخ نورد های روح و فرصت به زمین ارسال شده است.این امر متخصصین ناسا را بر آن داشت تا به مدت یک سال بر ماموریت آنها بیافزایند.این در حالی است که ماموریت نقشه بردار سراسری مریخ و همچنین مدار گرد مارس ادیسه برای دو سال دیگر تمدید شده است.

 

 

تیمی که مسئولیت هدایت ماموریت دوقلوهای مریخ نورد را  از سال 2004 میلادی بر عهده دارد ،توانستند مجوز ادامه ماموریت را برای یک سال دیگر بدست آورند. سازمان فضایی ناسا بنا به توصیه عده ای از دانشمندان (که در این ماموریت نقشی ندارند)پذیرفت که هزینه تحقیقات مریخ نورد های روح و فرصت  را تمدید نماید.علاوه بر آن  دو سال به مدت زمان ماموریت نقشه بردار سراسری مریخ و همچنین مدار گرد مارس ادیسه که به ترتیب از سال های 1997 و 2001 میلادی تا کنون به فعالیت خود ادامه می دهند، افزوده شد.

 

 مدار گرد اکتشافی مریخ نیز که هم اکنون مراحل اولیه ماموریت خود را با موفقیت پشت سر نهاده ،به زودی ماموریت اصلی خود را آغاز خواهد کرد،این در حالی است که یک سال به ماموریت این مدار گرد نیز افزوده خواهد شد.

  

داوگ مک کیسچن مدیر پروژه های تحقیقاتی مریخ از سازمان فضایی ناسا در این باره می گوید : تمامی این ماموریت ها مکمل یکدیگر خواهند بود و بر ارزش داده ای ارسالی شان بویژه مدار گرد اکتشافی مریخ می افزایند.با افزایش مدت زمان این ماموریت ها ما می توانیم در راستای ارتقا ابزار آلاتی که برای تحقیق استفاده می نماییم،اطلاعات بسیار گرانبهایی بدست آوریم.

 

 هر مدار گرد از ابزار های خاصی استفاده می نماید و مدارگرد اکتشافی مریخ  همچون یک مکمل عمل کرده و دانشمندان را قادر می سازد، تا سیاره مریخ را بهتر بشناسند. علاوه بر این داده های که توسط مریخ نورد ها به زمین ارسال می شود ، می تواند تایید کننده اطلاعات مدارگرد ها باشد.این در حالی است که مدارگرد ها مشاهدات مریخ نورد ها را در محدوده ای بسیار عظیم تر انجام می دهند.در نهایت مدارگرد ها با بررسی سطح مریخ می توانند محل مناسب فرود مریخ نورد های آتی سیاره سرخ را تعیین کنند و به علاوه همچون یک رله مخابراتی، اطلاعات آنها را برای زمین ارسال نمایند.

 

  اگر چه که مریخ نورد های روح و فرصت برای مدت سه ماه ماموریت طراحی شده بودند ولی پس از گذشت سی و یک ماه همچنان در سلامت به فعالیت خود ادامه می دهند،در حالیکه بیش از یک سال از مدت زمان تعیین شده برای فعالیت مفید مریخ نورد ها می گذرد. این برای بار چهارم است که ماموریت مریخ نورد ها افزایش می یابد.بدین ترتیب هنگامی که بهار و تابستان مریخی فرا می رسد، مریخ نورد ها می توانند نیروی مورد نیاز خود را بوسیله پرتو هایی که به پنل های خورشیدی شان می تابد، تامین نمایند.

 

 

مریخ نورد روح به مدت چند ماه ساکن و بدون حرکت فضای اطراف خود را بررسی می نماید.دکتر بروس بنردت متخصص مریخ نورد از آزمایشگاه موتور های پیشران ناسا در این باره می افزاید : با فرارسیدن بهار و تابستان مریخی با استفاده مریخ نورد روح ما تحقیقات خود را پیرامون بخش های داخلی تپه های کلمبیا از سر می گیریم،این در حالی است که مریخ نورد فرصت به بررسی دهانه ویکتوریا خواهد پرداخت.

   

هر سال مریخی برابر دو سال زمینی است.افزایش مدت زمان ماموریت  نقشه بردار سراسری مریخ و مدار گرد مارس ادیسه دانشمندان را قادر می سازد تا بتوانند از تغییراتی که در سیاره سرخ اتفاق می افتد،آگاهی یابند.یکی از مهمترین مزایای افزایش ماموریت ها این است که مشاهده تغییرات به فصل ها محدود نمی شود و شامل سال مریخی نیز می شود.هم اکنون بوسیله نقشه بردار سراسری مریخ، آب شدن و تغییر شکل کلاهک  های قطبی متشکل از یخ دی اکسید کربن (واقع در جنوب مریخ) در طول یک سال ثبت شده است.به گفته توماس ترپ مدیر ماموریت نقشه بردار سراسری مریخ از آزمایشگاه موتور های پیشران ناسا، این برای پنجمین سال متوالی است که چرخه سالانه (تابستان و زمستان) مریخ را به نظاره می نشینیم.

 

 

 دکتر جفری پلات متخصص پروژه مدار گرد مارس ادیسه از آزمایشگاه موتور های پیشران ناسا در پایان خاطر نشان کرد : با افزایش مدت زمان ماموریت ها ما می توانیم  آب و هوای مریخ را در بازه های طولانی مدت مورد بررسی قرار دهیم.هم اکنون نظریه ای پیرامون وجود تغییراتی در آب و هوای سیاره مریخ وجود دارد و چنین تصور می شود که  این فرایند به سرعت پیش می رود.

با استفاده از تجهیزاتی که بوسیله مدار گرد ها حمل می شود، ما قادر خواهیم بود تا صحت این نظریه را بررسی نماییم.برای نمونه با استفاده از  مشاهدات مدار گرد مارس ادیسه می توانیم مقدار کربن دی اکسیدی که به صورت یخ در زمستان وجود دارد را اندازه گیری کنیم. همچنین تغییراتی که در تابستان صورت می گیرد بوسیله نقشه بردار سراسری مریخ  ثبت می کنیم. با مقایسه مشاهدات می توانیم  به میزان تغییرات پی ببریم.

 

تیم متخصص ماموریت مدار گرد مارس ادیسه در آزمایشگاه موتور های پیشران ناسا قصد دارند روش های نوینی را به این ماموریت اضافه نمایند.سیستم جدید نرم افزاری به مدار گرد توانایی تشخیص درجه اهمیت عکس ها را می دهد. علاوه بر آن اعضای تیم می خواهند اندکی زاویه دید مدار گرد را تغییر دهند ، به بیان دیگر آن را از حالت مستقیم خارج نمایند.بدین ترتیب مارس ادیسه قادر خواهد بود تا از نقاطی مانند قطب های مریخ تصویر برداری کند، نقاطی که هرگز به طور مستقیم از فراز آنها عبور نکرده است.به علاوه مارس ادیسه همچنان به عنوان رله ارتباطی برای ارسال داده های مریخ نورد ها به زمین به فعالیت خود ادامه خواهد داد.

 پیش از این نیز ایالات متحده مدت زمان ماموریت مارس اکسپرس(مشترک با سازمان فضایی اروپا) که از سال 2003 میلادی کار خود را آغاز کرده را تمدید نموده است.

 

 مسئولیت ساخت مدار گرد مارس ادیسه و نقشه بردار سراسری مریخ بر عهده موسسه سیستم های فضایی لاک هید مارتین بوده است و هم اکنون هدایت  این ماموریت ها به همراه ماموریت مریخ نورد های روح و فرصت توسط آزمایشگاه موتور های پیشران ناسا صورت می گیرد.بدین ترتیب بار دیگر داده هایی که از این ماموریت ها ارسال خواهد شد،انقلابی در ارتقا دانش ما نسبت به سیاره سرخ خواهد بود.

 

 

 

 

 

 

  

  منبع : JPL / nasa/ ESA news Release & Space today

  نويسنده  : اسماعیل مروجی

 

فضاپیمای کاسینی در جدیدترین تصویر ارسالی خود توانست حلقه های جدیدی از زحل را به تصویر بکشد.

 

 

حلقه های تازه کشف شده به صورت هاله ای بزرگ در بالا و پائین تصویر مشاهده می شوند.

 

فضاپیمای کاسینی روز یکشنبه 26 شهریورماه موفق به کشف گروه جدیدی از حلقه های زحل شد که در فاصله ای دورتر از حلقه های اصلی قرار گرفته اند. کاسینی آن روز برای بررسی دقیق بر روی سنگهای ریزی که در اطراف زحل وجود دارند در پشت زحل قرار گرفت. درجائی که سایه کشیده زحل قسمتی از حلقه های اصلی را می پوشاند. قرار گرفتن کاسینی در سایه زحل امری عادی است که تنها چند ساعت طول می کشد تا از آن بیرون آید. اما این بار شرایط فرق کرد. کاسینی 12 ساعت را در زیر سایه خنک زحل سپری کرد! در این موقع بود که توانست هاله ای کمنور را در فاصله 1000 کیلومتری از قمر انسلاندوس مشاهده کند. این هاله ها درست همان حلقه های جدید زحل بودند. از نگاه کاسینی این هاله ها در سایه زحل مانند اشباحی سرگردان در فضا بودند! موقعیتشان در بین حلقه های جی و ای است. البته قبلا سیاره شناسان آنها را دیده بودند ولی به ماهیتشان پی نبرده بودند تا اینکه کاسینی از نزدیک آنها را مشاهده کرد. در حال حاضر قرار است دانشمندان برای بررسی این حلقه ها بار دیگر کاسینی را به پشت زحل بفرستند. فضاپیمای کاسینی علاوه بر این یافته توانست سیاره آبی رنگ زمین را در فاصله 1.5 میلیارد کیلومتری به نمایش بکشد. پیش از این تنها ویجر-1 در تاریخ فضاپیماها توانسته بود سیاره زمین را در چنین فاصله عظیمی مشاهده کند.           

 

                                                                                   

 

تا چندی دیگر کاسینی بر بررسی بیشتر حلقه ها دوباره ماموریت خود را در اطراف زحل آغاز می کند.

 

 

 

  منبع : universeToday.com

  نويسنده  : علی پزشکی

 

انوشه انصاری : خيلي‌ها مي‌خواهند بدانند چگونه در فضا حمام مي‌كنيم؟ چگونه دندان‌هايمان را مسواك مي‌كنيم؟ چگونه موهايمان را مي‌شوييم؟ 

 

خوب دوستان بايد اعتراف كنم كه رعايت بهداشت در فضا كار چندان ساده‌اي نيست. اينجا دوش و يا شير‌آبي كه آب زلال از آن جريان داشته باشد، يافت نمي‌شود. آب در اينجا به جاي اينكه جريان يابد، شناور مي‌شود. اين موضوع از شست‌ و شو يك صحنه جنگي تمام عيار مي‌سازد. خوب پس لابد مي‌پرسيد آنهايي كه آن بالا و در فضا اقامت دارند براي شست و شوي خود چه مي‌كنند؟ مخصوصاً فضانورداني كه براي حدود 6 ماه در ايستگاه مستقر مي‌شوند. آنها راه‌حلي مبتكرانه براي اين كار دارند.

ما در اينجا حوله‌هاي مرطوب، ليف‌هاي نم دار و حوله‌هاي خشكي داريم كه از آنها براي تميز كردن بدنمان استفاده مي‌كنيم.افراد معمولاً روزي يك حوله مرطوب و چندين حوله خشك براي اين منظور به كار مي‌برند. هر كسي يك بسته بهداشتي مخصوص به خود دارد كه در آن مسواك، ابزار ريش‌تراشي، كرم و ساير مايحتاج مورد نياز تعبيه شده است. من بسته ديك را گرفته‌ام كه در آن ريش‌تراش و كرمهاي مختلف مخصوص ريش‌تراشي موجود است اما لوازم آرايشي در آن پيدا نمي‌شود!!!

 

مسواك زدن در فضا خود لطيفه‌اي ديگر است. شما نمي‌توانيد پس از پايان مسواك زدن دهان خود را با آب بشوييد و در انتها آب داخل دهانتان را بيرون بريزيد. در اينجا بايد در انتهاي مسواك زدن هر آنچه در دهانتان است را قورت دهيد (اوه خداي من). فضانوردان به اين كار اثر نعناي تازه مي‌گويند.

 

هيجان‌انگيزترين تجربه در ايستگاه بين‌المللي فضايي - شايد من آن را يك تجربه مي‌دانم - شستشوي موهاي سر فضانوردان است. حالا من مي‌فهمم چرا فضانوردان موهاي خود را كوتاه مي‌كنند. ابتدا بايد يك كيسه حاوي آب را روي سرتان بگذاريد و بعد از اينكه گوي‌هاي كوچك آب دور و بر سر شما آرام گرفتند با استفاده از شامپوي خشك و بسيار با ملايمت موهايتان را بشوييد. با كوچكترين حركت حساب‌نشده‌اي قطرات گوي مانند اب به همه طرف پراكنده مي‌شوند. من از اين تجربه خود فيلمي گرفته‌ام كه به محض بازگشت به زمين در اختيار شما قرار خواهم داد.

آب در اينجا بسيار با ارزش است و دائماً بازيابي مي‌شود. هيچ چيز مرطوبي دور ريخته نمي‌شود مگر اينكه در هوا تبخير شود. يك واحد هدايت و جمع‌آوري رطوبت موجود در هوا دائماً بخار آب موجود در هوا را جمع‌آوري و پالايش مي‌كند تا مجدداً مورد استفاده قرار گيرد. اين موضوع حتي لباسهاي ورزشي فضانوردان را بعد از تمرينات ورزشي نيز شامل مي‌شود. يك بار فضانوردي به من گفته بود كه "فضانوردان خيلي به هم نزديك هستند و مانند خواهران و برادران يكديگر مي‌باشند. آنقدر نزديك و صميمي كه عرق يكديگر را نيز مي‌نوشند." حالا من معني واقعي اين حرف را مي‌فهمم.

 

اينجا در ايستگاه بين‌المللي فضايي تجهيزات ورزشي زيادي وجود دارند. براي مثال يك چرخ افقي كه بايد به زحمت آن را چرخاند و دوچرخه ثابتي كه چشم‌انداز بسيار بديعي به زمين دارد، در بخش روسي ايستگاه مستقر است. پاره‌اي تجهيزات مقاومتي و يك دوچرخه ثابت ديگر نيز در بخش آمريكايي ايستگاه فضايي موجود است.

 

فضانوردان  و كيهان‌نوردان هر روزه و گاهي اوقات دو بار در روز به تمرينات ورزشي مي‌پردازند تا از اثرات مخرب بي‌وزني بر ماهيچه‌ها و استخوانهاي خود بكاهند. شايد شما ندانيد كه اگر انساني براي مدتي طولاني در شرايط بي‌وزني اقامت كند، از آنجا كه براي جابجا شدن و يا جابجا كردن لوازم به نيروي زيادي احتياج ندارد، ماهيچه‌هاي او شروع به آب رفتن و چروك خوردن مي‌كنند. وزني وجود ندارد و بنابراين شما براي جا به جا كردن احتياج به صرف انرژي نداريد. همچنين بدن شروع به دفع كلسيم مي‌كند و فضانوردان به پوكي استخوان مبتلا مي‌شوند.

 

يك ضرب‌المثل قديمي مي‌گويد كه شما نمي‌توانيد هم كيكتان را نگه داريد و هم آن را بخوريد. من فكر مي‌كنم براي رسيدن به تمام زيباييها و هيجانات يك سفر فضايي بايد بهاي آن را نيز پرداخت كرد. مطمئناً يكي از شما كه مشغول خواندن اين مقاله هستيد، زيست‌شناس و يا پزشكي مي‌باشيد كه با مطالعه و بررسي قادر به كاهش چنين اثراتي بر بدن انسان هستيد. در آن صورت ما مي‌توانيم به سفرهاي فضايي اينده خود به مريخ و يا ساير سيارات منظومه شمسي اميدوار باشيم و دامنه تحقيقات خود را به خارج از مرزهاي منظومه خورشيدي بكشيم.

 

 برگرفته از سایت http://www.spacescience.ir و وبلاگ انوشه انصاری http://spaceblog.xprize.org

مدارگرد سریع السیر مریخ در جدیدترین تصویر ارسالی خود توانست نمائی سه بعدی از صورت انسان بر روی مریخ را به نمایش بکشد.

 نمای صورتک مریخی : مشاهده این تصویر به شکل صورت انسان صرفا خطای دید بوده و در اصل چند تپه بزرگ و کوچک این شکل را تشکیل می دهند.

 

25 جولای 1976. روزی که همه ماجراها از آن تاریخ شروع شد. اولین اسطوره از افسانه فضاپیماهای وایکینگ. مدارگرد وایکینگ-1 ماجرا را 30 سال قبل آغاز کرد. جریان از این قرار بود که این فضاپیما در یکی از تصاویر ارسالی خود قسمتی از منطقه " سیدونیا " بر روی مریخ را که محیطی پست و هموار شامل کوهستان ها و تپه های فراوان بود به نمایش کشید. در مرکز تصویر نمای صورتی دیده می شد که بسیار شبیه به انسان بود. همه در تعجب بودند. چطور چنین شکلی ایجاد شده است؟ موضوع به سرعت در رسانه های عمومی گسترش یافت. بعضی درباره آن می گفتند که موجودات فضائی این صورتک را ساخته اند ! بعضی دیگر هم آن را مقبره مقدس موجودات مریخی می دانستند ! موضوع کم کم داشت جالب می شد که 6 روز بعد ناسا در تاریخ 31 جولای 1976 برای فرو نشاندن جو عمومی سریعا بیانیه ای را منتشر کرد. در آن نتیجه تحقیقات دانشمندان در این زمینه شرح داده شده بود. آنان به این نتیجه رسیده بودند که به علت روشنائی زیاد از حد این منطقه و نمای کج مدارگرد وایکینگ صرفا چند تپه بزرگ و کوچک که در کنار هم قرار داشتند به علت خطای دید توانسته اند این شکل را ایجاد کنند. نتیجه گیری آنان کاملا درست بود. همچنین فضاپیمای نقشه بردار سراسر مریخ 8 سال پیش در یکی از مراحل انجام کار خود بود که اتفاقی توانست از زاویه ای دیگر این صورتک را به نمایش بکشد. در آن تصویر دیگر خبری از صورت انسان بر روی مریخ نبود. بلکه فقط چند تپه بزرگ و کوچک در کنار هم دیده می شدند و حالا...                                   

نمای سه بعدی سریع السیر مریخ از صورتک : مقیاس تصویر 13.7 متر در هر پیکسل است.

 

مدارگرد سریع السیر مریخ که خود به این موضوع علاقمند شد تصمیم گرفت تا نمای دیگری از این ناحیه را به تصویر بکشد. کار خود را از 2 سال پیش آغاز کرد اما در این میان شانس با او یار نبود ! منطقه سینودیا که صورتک در آن واقع بود(40.75 درجه شمالی و 350.54 درجه شرقی مریخ) از دو سال پیش در زیر سایه ای از گرد و غبار موجود در سطح مریخ فرو رفت. دیگر مدارگرد نمی توانست آن ناحیه را مشاهده کند تا این که  امسال زمانی که کم کم اثرات گرد و غبار از روی منطقه پاک می شد فضاپیما فرصت را غنیمت شمرد و  با استفاده از دوربین قدرتمند خود تصویر جالبی از آن تهیه کرد. نمائی سه بعدی از صورتک مریخی که اطلاعاتی بی سابقه از این ناحیه را ارائه می کرد. کیفیت تصویر بسیار بالا بود. در این نما هم از صورتک مریخی چیزی جز تپه های بزرگ و کوچک نزدیک به هم دیده نمی شد. بله. سرانجام داستان های تخیلی که در مورد این صورتک مطرح شده بود و زمانی همه را نگران کرده بود به کمک تصاویر مدارگردهائی چون سریع السیر مریخ پایان رسید. این تنها نمونه ای نبود که بر روی مریخ مشاهده شد. قلب مریخی و لبخند صورتکی بر روی مریخ از دیگر موضوعات جالبی بودند که به خاطر خطای دید در تصاویر ارسال به گونه ای دیگر نمایش داده شدند.                                                                                                                            

                                                                                                      

 

 

  منبع : universeToday.com

  نويسنده  : علی پزشکی

 

فضاپیمای کاسینی توانست ابر عظیمی از اتان را در اطراف نیمکره جنوبی تیتان بیابد. پیش بینی می شود با باریدن این ابر دریاچه ای با ارتفاع 300 متر از اتان مایع بر روی تیتان ایجاد شود.

 

 

طرحی از بارش باران اتان و به وجود آمدن دریاچه های عمیق بر روی تیتان

 

آن هنگام که مهندسان ناسا و اسا در حال تکمیل فضاپیمای کاسینی در آزمایشگاه جت پروپالشن بودند دانشمندان افکار جالبی را در مورد تیتان قمر مرموز زحل در سر خود می پروراندند. آنان فکر می کردند که با تکمیل کاسینی و فرستادن آن به قلمرو زحل می توانند به بسیاری از سوال های خود در مورد تیتان جواب دهدند. و حالا... به کمک کاسینی به معماهای زیادی در مورد تیتان پاسخ داده شد اما هنوز سوالات زیادی باقی مانده است. یکی از این پرسش ها عدم وجو اتان بر روی تیتان بود. اتان بیشترین فرآورده جنبی است که از متان به دست می آید. قبل از ماوریت کاسینی دانشمندان فکر می کردند که با استفاده از این فضاپیما بتوانند اتان زیادی را بر روی سطح تیتان بیابند. اما هر چه کاسینی سعی کرد نتوانست شواهدی از وجود اتان را بر روی سطح تیتان بیابد. حالا چه می شود؟ یعنی همه صحبتهائی که دانشمندان در مورد دریاچه های لبریز از اتان مایع بر روی تیتان می کردند فکر و خیالی بیش نبود ! همه در فکر  و خیال فرو رفته بودند که کاسینی 22 جولای امسال توانست با استفاده از دوربین نقشه برداری خود ابر عظیمی را در محدوده نیمکره جنوبی تیتان بیابد. توده ابری هزار مایلی که سایه خود را بر سطح این قمر انداخته بود.     

 

 

تصویر کاسینی از ابر بزرگ : در نمای بالا این توده به رنگ بنفش دیده می شود.

 

شبیه به ابرهای سیروس در زمین خودمان بود ولی عظمتش همه را در فکر فرو برده بود. آیا این ابر همان قطعه گمشده معمای اتان بر روی تیتان بود؟ خانم کاترین گریف از دانشگاه آریزونا و یکی از اعضاء تیم هدایت دوربین نقشه برداری کاسینی در این باره می گوید: " ابری را که ما در نیمکره جنوبی تیتان یافته ایم شامل مقدار زیادی اتان است. درست همان چیزی که انتظارش را می کشیدیم. اکنون نیمکره جنوبی تیتان فصل تابستان را تجربه می کند و نیمکره شمالی هم پذیرای زمستان است. طبق پیش بینی های ما اگر این توده ابر شروع به ریزش باران اتان در فصل تابستان کند دریاچه ای با ارتفاع 300 متر از اتان مایع بر روی سطح ایجاد می شود. بارانی شدیدی که تا کنون هیچ یک از ما آن را تجربه نکرده ایم! " اما این مقدار اتان یافته شده هنوز دانشمندان را ارضاء نکرده و آنان معتقدند که باز می توان مقداری بیشتری از این ماده را بر روی سطح تیتان یافت. توده ابری را که در شکل 2 مشاهده می کنید همان چیزی است که تیم تصویر برداری کاسینی یافته اند. در تصاویر تنها نیمی از نمای کامل ابر مشاهده می شود و نیم دیگر آن اکنون در نیمکره شمالی تیتان پذیرای فصل سرد زمستان است. کاسینی باید برای مشاهده قسمت دیگر این توده تا سال 2010 به انتظار بنشیند.        

                                                                                                                                                    

 

تیتان : قمر اعجاب انگیز زحل

 

 

 

  منبع : universeToday.com

  نويسنده  : علی پزشکی

 

مریخ نورد فرصت که این روزها در راه رسیدن به دهانه بزرگ ویکتوریا قرار دارد در طول مسیرش به دهانه "بیگل" رسید.

 

 

تصویر گرفته شده از دهانه بیگل توسط دوربین پانارومیک فرصت

 

چندی پیش در خبرها شنیدیم که دانشمندان ناسا قصد دارند تا برای بررسی دهانه ویکتوریا مریخ نورد فرصت را به سمت آن هدایت کنند.(متن کامل خبر) و حالا این کاوشگر در سر راه خود به دهانه " بیگل " رسیده است. نام این دهانه بر گرفته از نام کشتی چارلز داروین است که با آن به سفرهای زیادی رفته است. مریخ نورد فرصت از نمای کلی این دهانه 35 متری تصویری پاناروما تهیه کرد و آن را به زمین ارسال کرد. تصاویر پاناروما به عکسهائی گفته می شود که نمای 360 درجه از محیط یا موضوع مورد نظر را برای بیننده به نمایش بگذارد. سنگهائی را که در اطراف دهانه مشاهده می کنید در هنگام برخورد جرم فضائی با سطح مریخ به اطراف دهانه پرتاب شده اند. با بررسی های بیشتر بر روی این سنگها معلوم شد که دچار فرسایش زیادی شده اند و این درست یکی از دلایلی است که به دانشمندان برای یافتن سن این دهانه کمک می کند. هر چه فرسایش بیشتر باشد سن سنگها هم بیشتر است. مرکز دهانه توسط ماسه هائی روان پوشانده شده است که دانشمندان آن ها را " شنهای سیاه " نام نهاده اند. اینک کاوشگر فرصت پس از تحقیق بر روی این دهانه راه خود را برای رسیدن دهانه ویکتوریا در پیش می گیرد. تنها کافی است که این مریخ نورد جان سخت دو ماه دیگر بر روی مریخ دوام بیاورد تا دانشمندان آزمایشگاه جت پروپالشن ناسا جشن تولد 1000 روزه شدن آن را جشن بگیرند.                                                                                                                                                                                                                

 

مریخ نورد فرصت : ربات جان سختی که دو ماه دیگر جشن تولد 1000 روزه شدن خود را جشن می گیرد.

 

 

 

  منبع : universeToday.com

  نويسنده  : علی پزشکی

 

 سر انجام شاتل فضائی آتلانتیس پس از پشت سر گذاشتن ماموریت 11 روزه اش با شش سرنشین خود امروز( پنج شنبه ) در پایگاه فضائی کندی فرود آمد.

 

 

امروز پنج شنبه 30 شهریورماه. اینجا پایگاه فضائی کندی. ساعت 6:15 به وقت محلی. جسمی نورانی در آسمان دیده می شود. در خشندگی اش حتی از زهره و مشتری بیشتر است. ستاره ای فروزان که همه را بهت زده کرده است. آن چیزی نیست جز شاتلی که با شش سرنشین خود خسته از سفر برگشته است.لحظاتی بحرانی را همه مدیران این ماموریت پشت سر می گذارند. حتی کوچکترین خطا تبدیل به فاجعه ای بزرگ برای آتلانتیس می شود. و سر انجام پس از گذشت چند دقیقه صدای چرخ های شاتل همه کارکنان پایگاه فضائی کندی را به وجد می آورد. شاتل در ساعت 6:21:30 صبح به وقت محلی به زمین می نشیند. این سفر هم به خوشی پایان می پذیرد. آتلانتیس با شش سرنشین می آید و سایوز حامل اولین ایرانی فضانورد می رود ! شش سرنشین آتلانتیس توانائی ها خود را در این ماموریت به خوبی نشان دادند. ماموریتی که اگر بخواهی مدت زمان انجام آن را حساب کنی دقیقا می شود : 11 روز و 19 ساعت و 6 دقیقه و 35

دستاورد هائی را که سرنشینان به کمک آتلانتیس به ثمر آوردند بسیار پر بار بود. سه راهپیمائی فضائی و نصب ابزارهائی جدید مانند صفحات خورشیدی برای ایستگاه. هر کدام از راهپیمائی های فضائی چندین ساعت طول می کشید. کاری سخت و طاقت فرسا که سر انجام به پایان رسید. راهپیمائی اول به منظور نصب چوب بست های پی.3 و پی.4 انجام شد." جو تانر " و " استفانی پیپر " صبح روز سه شنبه( 21 مردادماه ) در ساعت 6:17 این کار را به مدت 5 ساعت به انجام رساندند. صبح روز بعد( چهار شنبه 22 مردادماه ) نوبت به دومین ماموریت رسید. " دن برانک " و " استیو مک آلین " در 7 ساعت صفحات خورشیدی تدارک دیده شده را به طول 13.7 متر بر روی ایستگاه نصب کردند. در سومین ماموریت دوباره جو تانر و استفانی پیپر هر دو حضور داشتند و جمعا در 13 ساعت توانستند وظیفه ای را که بر عهده آنها گذاشته شده بود را به خوبی به انجام برسانند. ماموریت اس.تی.اس- 115 هم بعد از اتفاقات عجیب و غریبی که قبل و بعد از پرواز برایش رخ داد سر انجام پایان پذیرفت. اینک شاتل آتلانتیس به انتظار می نشیند تا مهندسان آن را در سال 2010 باز نشسته کنند !                                                                

 

  منبع : SpaceFlightNow.Com

  نويسنده  : علی پزشکی

 

دانشمندان سازمان فضایی ناسا به تازگی با استفاده از تلسکوپ فضایی اسپیتزر ستاره کوتوله قهوه ای را در صورت فلکی حوت یافته اند که همانند یک سیاره به دور ستاره مادر در گردش است.این نخستین منظومه ستاره ای است که در آن ستاره ای به دور ستاره دیگر می گردد.

 

 کوتوله قهوه ای HD 3651 B پنجاه برابر سیاره مشتری جرم دارد و به همراه سیاره ای دیگری در ابعاد زحل، به دوره ستاره ای خورشید مانند در گردش است.چنین منظومه ای با ساختار مداری متفاوت، تا کنون مشاهده نشده بود. اما به نظر می رسد که تعداد قابل توجهی از آنها در کهکشان راه شیری وجود داشته باشند. این کوتوله قهوه ای در رده ستارگان کوتوله سردT dwarfs  به شمار می آید.

 

کوین لاهمن از سازمان ستاره شناسی و اختر فیزیک دانشگاه ایالتی پن در باره کشف جدید می گوید:  در ده سال اخیر ستاره شناسان در کشف سیارات فرا خورشیدی (نزدیک به ستاره مادر) با استفاده از روش های آشکار سازی غیر مستقیم موفقیت های فراوانی را کسب نموده اند. از آنجا که تلسکوپ فضایی اسپیتزر قابلیت جستجو در طیف فرو سرخ را  نیز دارد، برای آشکار سازی مستقیم  کوتوله های قهوه ای که ستارگانی سرد به حساب می آیند و یا سیارات دور دست بسیار مناسب است.تیم تحقیقاتی لاهمن همچنین موفق به کشف کوتوله قهوه ای دیگری(HN Peg B) شده است که فقط بیست برابر سیاره مشتری جرم دارد و مانند کوتوله HD 3651 Bبه دور ستاره مادر در گردش است.به عقیده برخی از دانشمندان این کوتوله قهوه ای عضو جوانی از خانواده کوتوله هایT dwarfs  می باشد .پس ار مدت کوتاهی دنیل استرن به همراه تیم تحقیقاتی خود در آزمایشگاه موتور های پیشران ( JPL ) ناسا با بهره گیری از تلسکوپ اسپیتزر ستاره کوتوله دیگری را از همین خانواده یافتند.این کوتوله قهوه ای سرگردان در فضا سیر می کند و به منظومه خاصی تعلق ندارد.

 

کوتوله های قهوه ای ستارگان کوچکی هستند که برای سوزاندن هیدروژن جرم کافی ندارند.همچنین به علت فقدان گرمای کافی ،در مرکز آنها هم جوشی هسته ای هم صورت نمی گیرد. دمای سطحی یک کوتوله قهوه ای فقط چند هزار درجه است که آن هم با گذشت زمان کاهش می یابد و به دمای سیاره نزدیک می شود. در نهایت درخشندگی بسیار اندک آشکار سازی آنها بسیار دشوار می کند.

 در منظومه تازه کشف شده ،مدار بیضی شکل سیاره به دور ستاره مادر به صورت بسیار کشیده است.این موضوع  حاکی از این حقیقت است که سیاره تحت تاثیر گرانش جرمی دیگری در دور دست  قرار گرفته و به بخش های بیرونی منظومه هدایت شده است.اختر شناسان اطمینان دارند که این جرم همان کوتوله قهوه ای است.تا کنون شمار زیادی از سیارات فرا خورشیدی با مدار های بیضی گون بسیار کشیده کشف شده اند.آخرین مشاهداتی که توسط تلسکوپ فضایی اسپیتزر به ثبت رسیده ، خود مهر تاییدی بر این نظریه است که سیارات کوتوله قهوه ای در برخی از منظومه های فرا خورشیدی پنهان شده اند و با گرانش خود بر مدار سیارات تاثیر می گذراند.

 

برایان پتن از مرکز فیزیک هاروارد_اسمیت سانیون در این باره می افزاید :در منظومه تازه کشف شده، سیاره مداری مانند مدار عطارد دارد.اما مدار کوتوله قهوه ای 10بار از مدار پلوتن تا خورشید بزرگتر است.اگر چه که کوتوله قهوه ای HD 3651 B  با چشم غیر مسلح قابل مشاهد نیست اما وجود خود را برای اختر شناسان، با تاثیرات گرانشی بر روی سیاره منظومه ثابت می نماید.

کوتوله قهوه ای دیگر HN Peg B  نام دارد که در صورت فلکی پیگاسوز(اسب بالدار) به دور ستاره مادر در گردش است.این کوتوله نسبت به سایر کوتوله های قهوه ای که میلیارد ها سال از عمر آنها می گذرد، با سیصد میلیون سال سن از همه جوان تر است.دانشمندان با بررسی دقیق ستاره همدم کوتوله قهوه ای که به طور هم زمان از ابر های گازی شکل گرفته است،توانستند سن کوتوله قهوه ای را محاسبه نمایند.این سیستم همچنین از صفحه ای از ذرات غبار تشکیل شده است که مدت ها پیش کشف شده بود.

 

جیو وانی فازیو از مرکز فیزیک هاروارد_اسمیت سانیون در پایان خاطر نشان کرد : کشف صفحه های از ذرات غبار و همچنین ستاره کوتوله قهوهای که به دور ستاره ای واحد در گردشند به ندرت اتفاق می افتد،همه این عوامل دست در دست هم دادند تا این سیستم ستاره ای جایگاهی ویژه بین اخترشناسان پیدا کند.

 تمامی مشاهدات اخیر توسط دوربین فرو سرخ تلسکوپ فضایی اسپیتزر (متعلق به سازمان فضایی ناسا) صورت گرفته است.این دوربین برای نخستین بار بوسیله متخصصان مرکز پرواز های فضایی گادارد ناسا واقع در ایالت مریلند ساخته شده است و با مسئولیت جیو وانی فازیو هدایت می شود . آزمایشگاه موتور های پیشران ناسا در ایالت کالیفرنیا مسئولیت برنامه ریزی و هدایت تلسکوپ فضایی اسپیتزر  را بر عهده دارد.

 

ماسیمو مارنگو،جوزف هوراف، ریچارد الیس ، مایکل شوستر ، سارا سانت، الاین وینستون گوتر موت از مرکز فیزیک هاروارد_اسمیت سانیون،همچنین جان استافر از انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا ، تام مگیت از دانشگاه تو لدو اسپانیا ، دانا بکمن از انستیتو  صوفیا/ستی ، تاد هنری از دانشگاه ایالتی جورجیا و میشل ورنر از  آزمایشگاه موتور های پیشران ناسا دیگر اعضایی بودند که در این تحقیقات همکاری داشته اند.

منبع : PSU news Release

نويسنده  : اسماعیل مروجی

 

اختر شناسان چینی 185سال پیش از میلاد انفجار ستاره ای در آسمان را ثبت کرده بودند که احتمالا یک انفجار ابرنواختری بوده است و اکنون ستاره شناسان موفق شدند بقایای این ابرنواختر را مشاهده نمایند .

 

مشاهداتی که بتازگی توسط تلسکوپ فضایی اروپایی نیوتون و تلکوپ فضایی چندرای ناسا در اشعه X انجام شده بقایای ابرنواختر جوانی را نشان میدهد که زمان انفجار ستاره اش توسط انسان ها ثبت شده بود .

 

 

 

مطالعاتی که بتازگی توسط تلسکوپ های فضایی نیوتون و چندرا انجام شده بیانگر این موضوع است که بقایای ابرنواختر ‘RCW 86′ بسیار جوان تر از آن چیزی است که قبلا تصور می شد و با ابرنواختر ثبت شده توسط ستاره شناسان چین باستان در 185 سال قبل از میلاد مطابقت دارد .

 

هنگامی که یک ستاره بزرگ سوخت خود را به پایان برساند بر روی خودش خراب می شود و انفجار عظیمی رخ میدهد که می تواند به تنهایی به اندازه یک کهکشان بدرخشد . این انفجار عظیم موج شوکی را تولید می کند که باعث می شود لایه هایی از ستاره به فضا پرتاب شود دمای بالای این مواد باعث میشود تا هزاران سال از خود اشعه X  تولید کنند.

 مطالعات انجام شده نشان میدهد که بقایای ابرنواختر ‘RCW 86 حدود 2000 سال عمر دارد یعنی ستاره ی مادر آن در حدود 2000 سال پیش منفجر شده و  منجمان چینی آن روزگار درخشش خیره کننده ی آن در آسمان را ثبت کرده اند  .

 

البته نوشته های بجامانده بیانگر این است که ستاره شناسان آن روزگار ناگهان با ستاره ی روشنی در آسمان روبرو می شوند که ناگهان ظاهر شده بود و 8 ماه در آسمان نور افشانی می کرد آنها  گمان می کنند که با ستاره ای دنباله دار روبرو هستند اما پس از مدتی  تعجب می کنند زیرا برخلاف انتظار آنها ستاره ی نوظهور مانند ستاره های دنباله دار در آسمان حرکت نمی کند و مکانش نسبت به دیگر ستارگان ثابت است .

 

برای دانشمندان بسیار جالب است که بقایی ابرنواختری را ببینند که انفجار آن را گذشته گان ثبت کرده اند .

منبع : Esa/nasa

نويسنده  : محسن بختیار